ABD Başkanı D. Trump, ülkesinin ticaret açığı verdiği tüm ülkeleri “ceza gümrük vergileriyle” tehdit ediyor. Kanada ve Meksika’ya ceza olarak gümrük vergilerini yüzde 25 yükseltmekle tehdidini şimdilik bir aylığına erteleyen Trump, Çin’e yönelik yüzde 10 ek gümrük vergisini yürürlüğe koydu. Çin, ABD’nin bu tutumuna yüzde 10 ila 15 arası ek gümrük vergisiyle reaksiyon gösterdi. Trump en son olarak ABD’nin ithal ettiği çelik ve alüminyum ürünlerine yüzde 25 ek gümrük vergisi getirdi. AB’nin önde gelen iki ülkesi Almanya ve Fransa’dan Trump’a “hodri meydan” denildi.
SERDAR DERVENTLİ
ABD’nin yeni Başkanı Donald Trump, ülkenin ticaret açığı verdiği bütün ülkelere “ceza” olarak ek gümrük vergisi uygulamasına geçeceğini aylar önce, başkanlık seçim kampanyasında ilan etmişti. Trump, 4 Şubat günü Kanada, Meksika ve Çin’e değişik gerekçelerle ceza olarak “ek vergiler” uygulayacağını açıkladı.
Planlara göre Kanada ve Meksika’ya öngörülen ceza gümrüğü uygulanan gümrükler ek olarak yüzde 25 iken Çin’e yönelik ek gümrük ise yüzde 10 dolayında olacaktı.
TRUMP, HANGİ GEREKÇELERİ İLERİ SÜRÜYOR?
Söz konusu ülkelerin ABD’ye yönelik haksız bir rekabet sürdürdüklerini ve sürekli ticaret fazlalığı elde ettiklerini söyleyen Trump, buna artık izin vermeyeceğini, üreticileri ABD’de fabrikalar kurup üretime geçmelerini sağlayacağını ileri sürüyordu.
Son haftalarda bunlara ek olarak Kanada ve Meksika’nın ABD ile olan sınırlarını iyi korumadıkları, kaçak göçe olduğu gibi “fentanil” maddesini içeren uyuşturucu ticaretine de göz yumduklarını ileri sürmeye başladı. Trump, uyuşturucunun yapımında kullanılan kimyasalların Çin’den geldiğini, Meksikalı çetelerin yasa dışı yollardan temin ettikleri kimyasalı Meksika ve Kanada’da kurdukları fentanil laboratuvarlarında işlediklerini ve üretilen uyuşturucuları güney ve kuzey sınırlarından ABD’ye soktuklarını belirtiyordu.
Değişik kaynaklara göre ABD’de her yıl ortalama 75 bin insan aşırı dozda kullandıkları fentanil içeren uyuşturucu nedeniyle yaşamını yitirmekte.
“SIKINTI YOK, SORUNU ÇÖZERİZ”
Trump’ın ek gümrük vergilerini ilan etmesi ardından Kanada Başbakanı Justin Trudeau, ilk tepkisinde, ABD’ye aynı oranda ek gümrük vergisi uygulayacakların ilan ettiği gibi vatandaşlarına, “ABD mallarını boykot edin” çağrısı yaptı. Benzer tepki Meksika Başkanı Claudia Sheinbaum’dan da gelmişti.
Kanada ve Meksika’ya yönelik ek gümrükler uygulamaya birkaç saat kala Trump tarafından 30 günlüğüne ertelendi.
Trump’un verdiği bilgiye göre Trudeau ve Sheinbaum, ABD ile ortak çalışmaya onay vermişlerdi. Her iki ülkenin de sınırı korumak üzere var olan ek olarak onar bin güvenlik personelini sınırda görevlendirecekleri ve bunun için ek bütçe ayıracaklarına söz verdiklerini açıklayan Trump, “bu nedenle ek gümrükleri 30 günlüğüne erteliyorum. Bakıp, izleyeceğiz. Verdikleri sözleri tutmazlarsa gümrük vergileri yürürlüğe girecek” dedi.
Trudeau ve Sheinbaum’un “sıkıntı yok, sorunu çözeriz” gibi tutum aldıkları izlenimi yaratılsa da gümrük vergilerinin geri çekilmesinin arkasında asıl olarak ABD sanayicilerinin yattığı söylenebilir. Özellikle Meksika’dan ABD’ye ihraç edilen malların ezici bir bölümü ABD’li tekel ve şirketler tarafından ucuz işgücü cenneti olan bu ülkede üretiliyor. Dolayısıyla ABD’li işletmelerin elde ettikleri kârları güvenceye almak için Meksika’yı ucuz işgücü cenneti olarak kullanmayı sürdürmeleri gerekiyor…
ÇİN’DEN MİSSİLLEME
ABD’nin tek taraflı bir şekilde Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) kurallarına aykırı olarak vergi tarifelerini arttırmasını kabullenmeyeceklerini açıklayan Çin Maliye Bakanlığı, misilleme olarak ABD’den gelen kömür ve sıvılaştırılmış doğal gaza yüzde 15, ve petrol ürünlerine ve tarım makinelerine de yüzde 10’luk ek gümrük uygulanacağını açıkladı. Ek vergiler 10 Şubat’ta yürürlüğe girdi.
Bunun yanı sıra ticaret kurallarını ihlal ettiği gerekçesiyle ABD’ye karşı soruşturma başlatması için DTÖ’ye başvuracaklarını duyuran Çin Maliye Bakanlığı, “Ayrıca ticaret ilişkilerimizi yeniden düzenleyerek ülkemize karşı düşmanca uygulamaları boşa çıkaracağız” açıklamasını yaptı.
Trump yönetimi ise yaptığı bir açıklamada, Çin’in bu tutumundan dolayı DTÖ kurallarına göre “misilleme hakları” doğduğunu ileri sürdü. Söz konusu kural, ülkelere, haksız bir vergi uygulamasına karşı misilleme yapma olanağı veriyor.
OBAMA YÖNETİMİ BAŞLATTI
Her ne kadar Almanya ve AB içinde söz konusu ceza işlevli ek gümrük vergisi uygulamaları Trump ile özdeşleştirilse de bu gerçeği yansıtmıyor. Ocak 2009 yılında başkanlık görevini devralan Barack Obama, başta Almanya olmak üzere birçok ülkeyi ABD’ye karşı adil olmayan bir tarzda ticaret yaptıklarını ileri sürmüştü. Özellikle Almanya’nın ticaret fazlalığını daha uzun süre sineye çekmeyeceklerini açıklayan Obama, bu açığı düşürme konusunda ciddi adımlar atılmaması durumunda ek gümrük vergileri dahil olmak üzere bir dizi önlem üzerinde durulduğunu da açıklamıştı.
Dolayısıyla devam eden ticaret savaşını bugün Cumhuriyetçiler başlatmadılar, Demokrat Parti’nin başlattığı ticaret savaşını sadece daha kararlıca sürdürüyorlar.
ABD uzun yıllardır mal ticaretinde genel olarak ticaret açığı veriyorlar. 2024 yılında ABD’nin ihraç ettiği malların tutarı 2 trilyon 65 milyar 170 milyon dolar iken ithal ettiği malların tutarı ise 2 trilyon 983 milyar 570 milyon dolar dolayındaydı. Veya bir başka deyişle ABD 2024 yılında 918 milyar 400 milyon dolar ticaret açığı verdi.
Diğer yanda ise bu verilerin içinde “hizmet” ticaretiyle ilgili verilerin bulunmadığı gerçeği yatıyor. Örneğin Almanya ve ABD arasında 2024 yılında yapılan mal ticaretinde Almanya, ABD’ye karşı 71,4 milyar euro ticaret fazlalığı elde etmiş görünüyor. Ancak “hizmetler” hanesi bu verilere dahil edildiğinde Almanya’nın 2024 yılındaki ticaret fazlalığı 10 milyar euroya düşüyor. Patent hakları, bilgisayar programları, yapay zekâ bağlantılı bilgisayar uygulamaları, merkezi bilgi depolama servisleri vs. giderek üretimde de daha fazla önem kazandığı gözetildiğinde hizmetler hanesinin de büyüdüğü görülmekte. Söz konusu bu “hizmetlerin” normal ticaret istatistiklerine yansıması normalleşmedikçe gerçeği çok yansıtmayan bir tablo üzerine tartışıldığını da göz ardı etmemek gerekiyor.
SCHOLZ VE MACRON’DAN TRUMP’A “HODRİ MEYDAN”
ABD’de araç üretmeyen Avrupalı otomobil tekellerine “Burada satış yapmak isteyen burada üretmesi gerekiyor, bunu yapmayan ek gümrük vergisi ödemek zorunda” diye ‘sataşan’ Trump, bu yönde ilk adımını attı ve ABD’nin ithal ettiği çelik ve alüminyum ürünlerine yüzde 25 ek gümrük vergisi getirdi.
Gazetemiz baskıya hazırlandığı saatlerde Alman kamuoyunda “çelik ve alüminyum ürünleri” tanımlamasının ne anlama geldiği konusunda henüz bir netlik yoktu. Bazı kaynaklar, bu tanımlamanın otomobil ve makineleri de kapsadığını ileri sürerken bazı kaynaklar ise yarı işlenmiş çelik ve alüminyum ürünlerinin hedeflendiğinden hareket ediyorlardı.
Almanya Başbakanı Olaf Scholz (SPD), şubat başında yaptığı açıklamada, “Trump AB’ye karşı ek gümrük getirmesi durumunda, bir saat içinde reaksiyon gösterecek hazırlığımız var” demişti. Schwerin’de düzenlenen bir seçim kampanyası etkinliğinde konuşan Scholz, çelik ve alüminyum ürünleriyle ilgili Vaşington’dan henüz resmi bir karar gelmediği için bu konuda bir şey söylemek için çok erken olduğunu söyledi. Scholz konuşmasında, “Ek gümrük vergileri uygulayan herkes karşı vergileri de beklemelidir. Önemli olan Avrupalıların çok net olmaları” dedi.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, “Bu çatışmadan ABD vatandaşları da zarar görecek, Trump bunu da hesaba kattı mı bilmiyorum. Ek vergiler nedeniyle ülke içinde enflasyon artacak ve faizler yükselecek. Biz her türlü karşı reaksiyona hazırız” derken Dışişleri Bakanı Jean-Noël Barrot, “AB buna karşı derhal sert bir yanıt vermelidir, bu konuda kesinlikle bir tereddüt gösterilmemeli” dedi.
FATURAYI EMEKÇİLER ÖDEYECEK!
“Ek gümrük vergileri” olarak tanımlanan tekellerin piyasalara hâkim olmak için sürdürdükleri rekabetin devamıdır. Her ne kadar “ülke ekonomisini koruma”, “iş sahalarını koruma” gibi safsatalar tekellerin dünya piyasalarına hâkim olma hedeflerini gizlemek için ortaya atılıyor. Gümrük vergilerinin karşılıklı yükseltilmesi ülke sınırlarının iki tarafında da emekçileri vuruyor. Ürünlere daha yüksek fiyat ödeme, işi kaybetme korkusuyla veya “ülke ekonomisini koruma” adına daha kötü koşullarda çalışmaya boyun eğerek fatura emekçilere ödettiriliyor.
Trump’da şimdiden ABD halkını fiyatların artacağına ve bunu sineye çekmeye ikna etmeye çalışıyor. Trump, Truth Social isimli siteye yazdığı bir mesajda, “Bu önlemle acı verici olacak mı? Evet, belki. Ama Amerika’yı yeniden büyük yapacağız ve bu ödenmesi gereken bedele değecek” dedi.
Trump, “Amerika’yı yeniden büyük yapma” adına emekçilerden fedakârlık talep ederken Scholz ve Macron’un işi daha kolay görünüyor. Onlar suçu Trump’a yükleyerek işin içinde çıkmayı hedefliyorlar.
