Özellikle SPD’deki zayıflama, aşırı sağ AfD’nin ikinci parti olması, Sol Parti’ye yeni bir alan açmış görünüyor. Chemnitz kongresinde verilen mesajlar ve alınan kararlar, gelişmelerden ve diğer partilere tepki gösteren toplumsal kesimler için yeni bir adres olmak istediğini gösteriyor. Bunu ne kadar başarıp başarmayacaklarını ise izleyecekleri pratik tutum belirleyecek.
YÜCEL ÖZDEMİR
10-11 Mayıs tarihleri arasında Chemnitz’de “Umudu Örgütleyelim” (Die Hoffnung organisieren) sloganıyla yapılan Sol Parti (Die Linke) kongresinde alınan bazı kararlar, partinin son birkaç yıldır hükümet ortağı olma adına izlediği “reel” politikalardan kısmi bir dönüşe eğiliminin güçlendiğine işaret ediyor. Bunu sağlayan ise son seçimlerde partiye en fazla oy veren gençler oldu.
ANTİSEMİTİZMDE TUTUM DEĞİŞİKLİĞİ: KUDÜS DEKLARASYONU
Değişimin yaşandığı alanlardan birisi İsrail politikası. Partinin yönetimi, Almanya’nın tarihsel sorumluluğunu gerekçe göstererek İsrail’e yönelik eleştirileri adeta sıfırlamıştı. İsrail devleti ile İsrail halkının, emekçilerinin çıkarlarını aynılaştıran bir politik hat belirlenmişti. Partinin ilk nesil isimlerinden Gregor Gysi’nin Almanya’nın İsrail konusunda değişmeyen dış politikasını partiye egemen kılmak için hazırladığı bir belge de yıllar önce yayınlanmıştı. SPD ve Yeşiller ile koalisyon ortağı kurmak amacıyla belirlenen İsrail’i sahiplenme politikası doğal olarak Filistin sorununu görmezden gelmeye yol açtı. Hatta parti içinde buna dikkat çekenlerin çoğu da “antisemitist” olarak damgalanarak dışlanmıştı.
Parti kongresinde yüzlerce bilim insanı ve antisemitizm uzmanı tarafından karar altına alınan “Kudüs Deklarasyonu” benimsendi. Deklarasyonda antisemitizmin bazı özgün özellikler taşıdığı, ancak bununla mücadelenin ırkçı, etnik, kültürel, dini ve toplumsal cinsiyet temelli her türlü ayrımcılığa karşı verilen genel mücadeleden ayrılamayacağı görüşü savunuluyor. Böylece, antisemitizm kavramının sağcılar tarafından istismar edilmesinin önünde geçiliyor. Kararla, yaygın olarak savunulan Uluslararası Holokost Anma İttifakı’nın (IHRA) yaptığı antisemitizm tanımının kullanılması reddedilmiş oldu.
Bu durum elbette özellikle İsrail devletini eleştirmeyi antisemitizmi aynı tutanlar tarafından tepkiyle karşılandı. Almanya Yahudi Cemaati Başkanı Josef Schuster hemen “Sol Parti, nerede durduğunu gösterdi: Almanya’daki Yahudilerin yanında değil!” şeklinde bir paylaşımda bulundu. Bild gazetesi de alınan kararı manşetten ‘İsrail nefreti: Sol Parti’nin kongrede skandal karar” şeklinde haberleştirdi. Karar 181 oya karşı 213 oyla alındı. Dolayısıyla karar alınması önemli, ancak parti içindeki tartışmaların da devam edeceği anlamına geliyor.
İŞÇİ KOTASI KARARI
Kongredeki bir diğer dikkat çeken karar ise gençlik örgütleri Linksjugend ve SDS tarafından sunulan milletvekili listelerinin 2029’da yapılacak seçimlere kadar kota usulüyle işçilere açılmasının çoğunluk tarafından kabul edilmesi oldu. Sol Parti’nin işçi partisi olmadığı, yönetici ve milletvekillerinin asıl olarak üniversite mezunu akademisyenlerden geldiği biliniyor. Bunların çoğu da ekonomik olarak iyi kazananlar grubunda. Mevcut durumda lafta bile işçilerin sorunlarına ilgi duymayanların ağırlıkta bir partiden söz edilebilir. Bu nedenle dayandığı sınıfsal kesim de küçük burjuva ve orta sınıf. İşçilerden aldığı oy da bu nedenle çok düşük. Son genel seçimlerde ırkçı AfD’nin yükselişinin en önemli sosyal dayanaklarından birisinin işçi sınıfı olduğu görüldü. Bu nedenle Sol Parti’nin bu kongrede kota usulüyle de olsa işçi sınıfını gündemine alması önemli. Kararda Belçika Emek Partisi’nin (PTB/PVDA) uygulaması örnek gösteriliyor.
Bu aynı zamanda partinin işçi sınıfına yabancılaştığını da kabul etmek anlamına geliyor. Normal koşullarsa emekten yana partilerde işçi sınıfının her kademede kendisini hissettirmesi gerekiyor. Ancak, meselenin sadece kota usulüyle işçilere milletvekili listelerinde yer verilmesinin olmadığı da bilinmesi gerekiyor. İşçi sınıfının acil güncel taleplerine öncelik ve işçi sınıfının bulunduğu alanlarda olma durumunda orta vadede Sol Parti işçi sınıfının dikkatini çekmeyi başarabilir. Ancak bugünkü yapısı ve ideolojik anlayışıyla pek mümkün kılmıyor. İşçi sınıfı cephesinde bir mücadelenin başlaması durumunda ise Sol Parti’deki bu yönelimi hızlandırabilir.
SAVAŞ VE SİLAHLANMA
Sol Parti’nin silahlanma konusundaki en problemli alanları Ukrayna ve İsrail’e yönelik politikası oldu. Terör saldırıları nedeniyle Almanya’nın İsrail’e silah satışına cepheden karşı çıkan bir turum içinde değildi. Ukrayna’nın kendisini savunması adına Almanya’nın ağır silahlar dahil olmak üzere her türlü silah satışına destek vermesi geniş tartışmalara yol açmıştı. Chemnizt kongresinde bu “Amasız ve fakatsız silahlanmaya ve savaş hazırlıklarına hayır” şeklinde karar altına alındı. Kararda Ukrayna’ya silah satışı konusu şu şekilde formüle edildi: “Sol Parti, Ukrayna’ya silah sevkiyatını reddediyor. AB’nin Ukrayna’ya yardımları neredeyse tamamen, Avrupa’nın büyük şirketlerinin lehine ticaret engellerinin kaldırılması gibi şartlara bağlı kredilerden oluşuyor. Sol Parti, Ukrayna’nın borçlarının silinmesi için mücadeleye devam edecek.”
Askeri harcamaların arttırılmasına, silahlanmaya karşı çıkılırken, bu konudaki tutum ise şu şekilde karara bağlandı: “Sol Parti, Rosa Lüksemburg ve Karl Liebknecht’in antimilitaristin geleneğini sürdürüyor. Barış hareketiyle birlikte, Almanya’da ve uluslararası alanda yüzyılın silahlanmasına karşı toplumsal direnişi örgütleme göreviyle karşı karşıya. Tam da şimdi açık ve kesin bir tutum alıyor. Sol Parti, birçok yeni üyesinin de desteğiyle, zamanın ruhunu değiştirecek gücü ortaya çıkarabilir“ deniliyor.
Zorunlu askerliğe de karşı çıkan Sol Parti, ordunun okullarda militarizm propagandası yapmasını reddediyor. Kongrede, Eyaletler Meclisi’nde askeri harcamaların artırılmasına destek veren Bremen ve Mecklenburg-Vorpommern eyaletlerinde koalisyon ortağı olan Sol Parti yönetimine sert eleştiriler yöneltildi. Bu eyaletlerde koalisyon ortaklığından çekilme yönünde verilen öneri ise 179 oya karşılık 219 oyla reddedildi.
‘KAPİTALİZMİ YIKMA, SOSYALİZM’ YENİDEN LİTERATÜRDE
Kongre kapsamında Eş Başkan Ines Schwerdtner’in “Kapitalizmi yıkma, demokratik sosyalizmi kurma” yönündeki açıklaması basında “Sol Parti radikalleşiyor” şeklinde verildi. Partinin yeni popüler siması Meclis Grubu Eş Başkanı Heidi Reichinnek’in de buna destek vermesi, özellikle CDU’nun Sol Parti ile nasıl bir ilişki içinde olacağına dair sorular gündeme geldi. Geçmişte izlenen koalisyon ortağı olma ya da sistemin parçası olma politikası Sol Parti’yi önemli ölçüde zayıflatmıştı. Son seçimlerde sürpriz şekilde yüzde 8,8 ile meclise girmesinin başarısının arkasında sosyal sorunları merkeze alan, göçmenler ve mültecileri hedef göstermeyen bir yaklaşım oldu. En önemlisi de yükselen aşırı sağa karşı özellikle gençler arasında bir antifaşist merkez olarak görülmesi. Yılbaşından bu yana partiye en az 50 bin yeni üye oldu. Son verilere göre partinin üye sayısı 112 bine çıktı. Bir daha ki seçimlere kadar üye sayısının 150 bine çıkarılması hedeflendi. Milletvekillerinin görev sürelerinin en fazla üç dönemle sınırlandırılması, milletvekili maaşlarının bir kısmını partinin sosyal fonuna bağışlanması da yapılan tartışmalar arasında.
Özellikle SPD’deki zayıflama, aşırı sağ AfD’nin ikinci parti olması, Sol Parti’ye yeni bir alan açmış görünüyor. Chemnitz kongresinde verilen mesajlar ve alınan kararlar, gelişmelerden ve diğer partilere tepki gösteren toplumsal kesimler için yeni bir adres olmak istediğini gösteriyor. Bunu ne kadar başarıp başarmayacaklarını ise izleyecekleri pratik tutum belirleyecek. Parlamento koridorlarına sıkışan, işçi sınıfı ve emekçilerle bağ kurmayan bir partinin kalıcı şekilde güç toplamasının ihtimali zayıf.
Yönelim olmakla birlikte sahip olduğu ideoloji, örgütlenme biçimi ve kadrolarının bileşimi bunun zor olduğunu gösteriyor. İşçi sınıfının kurtuluşunu, sömürüsüz bir dünyayı esas almayan her parti ve hareketin akıbeti genellikle sistemin parçası olmakla sonuçlanıyor. Sistemin parçası olmak için epey mesafe kateden Sol Parti’nin bundan geri dönüş yapmasını beklemek bugünkü koşullarda boş bir hayalden ibarettir. Diğer taraftan siyasi misyonu ve hedefleri açısından zaten sosyal reformizmle sınırlı bir konumdaki Sol Parti’nin ilerici toplumsal muhalefetin ne kadar diri ve ileriden bir parçası olup olmayacağı, partinin emekten, barıştan ve halktan yana tutum ve politikayı ne kadar sahiplenip sürdüreceği ile belli olacaktır.
