Elif Görgü
Avrupa Birliği’nin (AB) 27 üyesinin lideri, birliğin olağan zirvesi için bugün Belçika’nın başkenti Brüksel’de bir araya geliyor. Gündemin başında Trump’ın baskısı altında Ukrayna savaşının nasıl sürdürüleceği ve yine Trump’ın Gazze’yi işgal planında Avrupa’nın rolü olacak.
Ukrayna: Savaşın musluğu akmaya devam edecek
Rusya’ya karşı rekor silahlanmaya giden Avrupa devletlerinin başlıca gündemi Ukrayna olacak. ABD ile Rusya arasındaki müzakerelerin askıya alındığı bir süreçte toplanan AB, Ukrayna savaşındaki çıkarlarını korumak için alacağı önlemleri bir kez daha masaya yatıracak.
Zirvede Rusya’nın Avrupa’daki varlıkları, Ukrayna’ya mali destek gibi konular da görüşülecek. AB ve üye devletleri bugüne kadar Ukrayna’ya 63.2 milyar avrosu askeri destek olmak üzere 177.5 milyar avro destek sağlamış durumda.
Yine “Avrupa’nın savunması” da Rusya ile savaş bağlamında öne çıkacak. 2024 yılında AB’nin toplam askeri harcaması, 2023 yılına kıyasla yüzde 19 oranında artarak 343 milyar avroya ulaşmıştı. 2025 yılı sonunda bu rakamın 381 milyar avroya ulaşması bekleniyor. Ancak bu da NATO’nun taleplerini karşılamıyor, AB Savunma Ajansı bunun için harcamaların yılda 630 milyar avroya çıkması gerektiğini savunuyor. Ajansın Başkanı ve AB Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, “Bu yüzyıl Avrupa savunmasının yüzyılı olmalıdır” açıklaması yapmıştı.
Olası bir Trump-Putin görüşmesi endişelendiriyor
Bu arada Avrupalı liderler salı günü ABD’ye çağrıda bulunarak Ukrayna’da derhal ateşkes ilan edilmesini istediler. İngiltere’nin de aralarında bulunduğu Avrupalı devletler Trump’ın taviz almayan Putin’le yeni bir görüşme gerçekleştirmesini istemiyor. Haber ajanslarına göre Trump, Zelenskiy’le son görüşmesinde Ukrayna liderini Rusya’nın bazı taleplerini kabul etmeye zorladı.
NATO Genel Sekreteri Mark Rutte’nin, AB zirvesi öncesi Trump’la görüşmek üzere Washington’a gitmesi de dikkat çekiyor.
Trump’ın Ortadoğu planlarından pay yarışı
Zirvenin bir diğer önemli gündemi de Ortadoğu ve Trump’ın Gazze planı. AB liderleri, 13 Ekim’deki Şarm El Şeyh Zirvesi’nin sonuçlarını ele alacak. Avrupa’nın bu süreçte nasıl bir rol alacağına odaklanacak.
Almanya, Fransa ve İngiltere gibi ülkelerin Gazze’yi yönetecek Trump öncülüğündeki uluslararası komitede yer almak istedikleri biliyor. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Trump’ın planındaki “Uluslararası İstikrar Gücü”ne katılabileceklerini de açıklamıştı. Ancak İsrail, Filistin’i devlet olarak tanıyan ülkelerin Gazze planında yer almasını istemiyor.
AB ülkelerinin önemli bir kısmı Filistin’de “iki devletli çözüm”ü desteklediğini ileri sürüyor. Ancak iki yıllık soykırım sırasında İsrail’i durdurmak için ya hiçbir şey yapmadılar ya da kısmen uyguladıkları silah ve ticaret ambargoları İsrail’i durduracak niteliğe ulaşmadı. İsrail, Gazze ablukasını delmek için Akdeniz’de yola çıkan teknelerde birçok Avrupa devleti vatandaşını alıkoyduğu ve kötü muamelede bulunduğu halde İsrail’e tepkiler söylemde kaldı. Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin (ICJ) Rusya Lideri Putin’e yönelik kararlarına büyük destek verilirken, aynı mahkemenin İsrail Başbakanı Netanyahu hakkında soykırım nedeniyle tutuklama kararı çıkarması da görmezden gelindi. Avrupa ülkelerindeki Filistin’e destek eylemleri çoğu zaman şiddetle bastırıldı, protestocular gözaltına alındı ve yargılandı.
İsrail’e yaptırım girişimi askıya alındı
Haziran ayında ilk kez gündeme gelen AB-İsrail ortaklık anlaşmasını askıya alma girişimi de pazartesi günü AB’nin Dış Politika Şefi Kaja Kallas tarafından iptal edildi. Kallas, ateşkesin durumu değiştirdiğini ileri sürdü. Aynı yaklaşımın liderler zirvesinde de sürmesi bekleniyor. Rusya’ya 19 yaptırım paketi uygulayan Avrupa, 70 bine yakın Filistinliyi katleden İsrail’e tek yaptırım paketi açıklayamamış olacak.
Bu arada zirve öncesi AB Konseyi Başkanı Antonio Costa ve Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah Sisi ile bir Brüksel’de “Mısır-AB” zirvesinde bir araya geldiler. Mısır, ABD ve İsrail’in Ortadoğu ve Gazze planlarındaki en önemli işbirlikçilerinden biri. AB ise Mısır’ın en büyük ticaret ortağı. 2024 yılında Mısır’ın toplam ticaretinin yüzde 22’si AB ile gerçekleşti. Geçtiğimiz yıl Brüksel, nakit sıkıntısı çeken Mısır için 7.4 milyar avroluk bir yardım paketi de açıklamıştı. Avrupa Birliği, Mısır’dan Kuzey Afrika’dan Avrupa’ya yönelik göç konusunda önlem almasını da istiyor.
Barınma sorunu ‘endişe’ kaynağı
AB’nin dikkat çeken bir gündemi de “uygun fiyatlı konut” olacak. Basına yansıdığı kadarıyla, giderek büyüyen bir sosyal ve ekonomik endişe kaynağı olan konut sorunu konusunda Avrupa düzeyinde neler yapılabileceği tartışılacak. Avrupa Komisyonu’nun da yakında “Uygun Fiyatlı Konut Planı” açıklaması bekleniyor.
Göçmen düşmanlığı sürüyor
Avrupa’nın bitmeyen bir gündemi ise “göç”. Sınırsız Avrupa’dan, “Avrupa kalesi” inşasına geçen devletler son olarak 26 Haziran 2025 tarihli Avrupa Konseyi toplantısında ele alınan göçle ilgili konulara devam edecekler.
