YÜCEL ÖZDEMİR / Köln
Sosyal Demokrat Parti (SPD) üyesi Almanya Başbakanı Olaf Scholz, 2021’de başbakanlık koltuğuna oturmadan önce sık sık NATO’nun üye ülkelere dayattığı gayrisafi milli hasılanın (GSYMH) en az yüzde 2’sini askeri harcamalara ayırmasına karşı çıkmıştı. Aynı şekilde koalisyon ortağı Yeşiller Partisi de yüzde 2 şartını eleştiriyordu. Ancak her iki partinin koalisyon ortağı olduğu dönemde Almanya’nın askeri harcamalara ayırdığı bütçe kısa sürede hızlı bir şekilde artarak yüzde 2’nin üzerine çıktı.
Federal hükümet tarafından NATO’ya verilen bilgilere göre, bu yıl içinde askeri harcamalara ayrılacak toplam bütçe tahmini olarak 90,6 milyar euroyu bulacak. Böylece Almanya’nın askeri harcamalar için ayırdığı bütçe GSYMH’nın yüzde 2,12’sini bulacak.
Almanya, Ukrayna savaşının başlamasıyla askeri harcamaları hızlı bir şekilde arttırmıştı. Savaş başladıktan üç gün sonra 100 milyar euroluk bir özel fon ilan etmişti. Ardından da bütçedeki askeri harcamaları arttırmıştı.
Olaf Scholz’un başbakanlık koltuğuna oturduğu 2021’de Almanya’nın askeri harcamalar için ayırdığı toplam bütçe 46,9 milyar euro idi. Böylece ayrılan bütçe üç yıl içinde yaklaşık iki katına çıktı. Bu Almanya tarihinde görülmemiş tarzda hızlı bir artış anlamına geliyor. Bu aynı zamanda sözde askeri harcamaların artırılmasına karşı çıkanların iktidara geldiklerinde tersini yaptıklarını gösteriyor.
NATO tarafından 2014’da alınan kararda üye ülkelerin aşamalı olarak GSYMH’nin yüzde 2’sini askeri harcamalara ayırmasını kararlaştırmıştı.
32 ÜYE ÜLKENİN 23’Ü YÜZDE 2 ŞARTINI YERİNE GETİRDİ
NATO tarafından verilen bilgiye göre 32 üye ülkeden 23‘ü yüzde 2 kriterini bu yıl yerine getirdi. 2014’te bu kritere sadece ABD, İngiltere ve Yunanistan ulaşmıştı. NATO rakamlarına göre, müttefiklerden 11’i geçen yıl GSYMH’lerinin yüzde ikisi veya daha fazlasını savunmaya ayırdı.Askeri harcamalar için en fazla para ayıran ülke ise Ukrayna’ya sınırı bulunan Polonya ve Estonya oldu. Polonya bütçesinin yüzde 4,12’sini, Estonya yüzde 3,43’ünü askeri harcamalara ayırdı. Bu iki ülkeyi yüzde 3,38 ile ABD takip ediyor. ABD’nin askeri harcamalar için ayırdığı toplam bütçe 968 milyar dolar.
TÜRKİYE BİR YILDA YÜZDE 250 ARTTIRDI
Türkiye’nin askeri harcamaları 2023 yılında yaklaşık 15,83 milyar dolar ayırmıştı. “Savunmasanayist” adlı internet sitesinde yer alan bilgiye göre Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde “2024 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi Basın Bilgilendirme ve Bütçe Bağlama Toplantısı”da, 2024 yılı Merkezi Yönetim Bütçesi’nde, Savunma Sanayii Destekleme Fonu için ayrılan kaynak da dahil edildiğinde savunma ve güvenlik sektörü için 2024’te 1 trilyon 133.5 milyar lira ödenek tahsis edildiğini açıkladı. Yaklaşık 40.5 milyar a-dolarna tekabül eden bu miktar, askeri harcamaların bir yıl içinde yaklaşık olarak yüzde 250 artış anlamına geliyor.
DÜŞÜK BÜTÇE AYIRAN ÜLKELER: İSPANYA, SLOVENYA, LÜKSEMBURG
Bütçeden askeri harcamalar için en az bütçe ayıran ülkeler ise İspanya, Slovenya ve Lüksemburg oldu. Her üç ülkenin ayırdığı miktar şu anda yüzde 1.3’ün altında. Diğer düşük ülkeler ise şunlar Belçika (yüzde 1.30), Kanada (yüzde 1.37), İtalya (yüzde 1.49) ve Portekiz (yüzde 1.55).
Son tahminlere göre, mevcut 32 NATO ülkesi 2024 yılında savunma için toplamda yaklaşık 1,5 trilyon doları (yaklaşık 1,4 trilyon avro) bütçe ayırdı. Enflasyon ve döviz kuru dalgalanmaları hariç tutulduğunda bu rakam bir önceki yıla kıyasla yüzde 10.9’luk bir artışa tekabül diyor. Rakamlara göre Avrupalı müttefikler ve Kanada’nın artış oranı yüzde 17.9.
NATO üyesi ülkelerin askeri harcamaları 9-11 Temmuz tarihleri arasında Washington’da yapılacak NATO Zirvesi’nde ele alınacak. Zirvede, bütçeden yüzde 2’den az askeri harcamalar için ayıran ülkelerin uyarılması bekleniyor.
