Yücel Özdemir / Köln
Önümüzdeki şubatta dördüncü yılını dolduracak Ukrayna savaşının bitirilmesi için kasım ayı başında ilan edilen 28 maddelik “barış planı” üzerinden başlayan diplomasi trafiği, pazar gününden bu yana Almanya’nın başkenti Berlin’de devam ediyor.
ABD adına Başkan Donald Trump’ın Özel Temsilcisi Steve Witkoff ve damadı Jared Kushner’in katıldığı görüşmelere, Ukrayna adına ise Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenkiy, Ulusal Güvenlik Danışmanı Rüstem Umerov ve Genelkurmay Başkanı Andrij Hnatow katılıyor.
Almanya Başbakanı Friedrich Merz’in Dış Politika Danışmanı Günter Sautter’in modertatörlüğündeki Zelenkiy ile Witkoff arasında doğrudan beş saat süren bir görüşme yapıldı. Görüşmenin ardınsan yapılan açıklamada savaşın bitmesi konusunda “büyük ilerlemenin kaydedildiği” ifade edildi.
Pazarlıktaki madde sayısı 28’den 20’ye düşürüldü
Witkoff, sosyal medya hesabı üzerinden görüşmenin oldukça verimli geçtiğini duyurdu. Alman basının güvenli kaynaklara dayandırılarak verilen haberlere göre, daha önce 28 olarak ilan edilen “barış planı”ndaki madde sayısının 20’ye düşürülmesi konusunda anlaşmaya varıldı. Zelenskiy’nin belli güvenlik garantileri karşılığında NATO üyeliğinden vazgeçmeyi ilk kez kabul ettiği ifade edildi.
Financial Times’e açıklamalarda bulunan Zelenskiy, “Ukrayna ile ABD arasında ikili güvenlik garantileri, somut olarak 5. maddeye dayalı garantiler ve Avrupa, Kanada ve Japonya gibi diğer ülkelerle yapılacak anlaşmalar hakkında konuşuyoruz” dedi. Zelenskiy mevcut cephe hattı boyunca ateşkesin adil olacağını, Rusya’nın ele geçirmediği bazı bölgelerin Rusya’ya verilmesinin kesinlikle kabul edilmeyeceğini ifade etti.
Avrupa ülkelerinin liderleri Berlin’de
ABD ile Ukrayna arasındaki görüşmelere bugün devam edilecek. Elde edilecek sonuçlar akşam saatlerinde Avrupa ülkelerinin liderlerinin katılacağı toplantıda ele alınacak. Toplantıya Almanya Başbakanı Merz’ın yanı sıra İngiltere, Fransa, Hollanda, AB ve NATO liderleri katılacak. Merz bu toplantıdan önce, Zelenskiy ile Alman-Ukrayna Ekonomik Görüşmeleri toplantısında da bir araya gelecek.
Dondurulan Rus varlıkları meselesi
Görüşmelerin dikkat çeken bir diğer konusu da AB’de dondurulmuş olan Rus Merkez Bankası’nın varlıklarının kullanımı konusu.
ABD ve bazı Avrupa ülkeleri bu varlıkların Ukrayna’nın yeninden inşasında ya da mali yardımlarda kullanılmasından yana. Ancak paranın bulunduğu Belçika buna karşı çıkıyor. Belçika yöneticileri, Rusya’nın dava açması durumunda uluslararası hukuk kapsamında sorunlar yaşayacağını dile getiriyor. Konu perşembe günü yapılacak Avrupa Birliği zirvesinde de ayrıntılı şekilde ele alınacak.
28 maddelik planın 14. maddesinde ele alınan Rus varlıklarının kullanımı şu şekilde ifade edilmişti: “Dondurulmuş 100 milyar dolarlık Rus varlıkları, ABD öncülüğünde Ukrayna’nın yeniden inşası ve yatırımı için kullanılacaktır. ABD, bu girişimden elde edilen kârın yüzde 50’sini alacaktır. Avrupa, Ukrayna’nın yeniden inşası için kullanılabilir yatırım miktarını artırmak üzere 100 milyar dolar ekleyecektir. Dondurulmuş Rus fonlarının geri kalanı, belirli alanlarda ortak projeler yürütecek ayrı bir ABD-Rusya yatırım aracına yatırılacaktır. Bu fon, ilişkileri güçlendirmeyi ve ortak çıkarları artırarak çatışmaya geri dönmemek için güçlü bir teşvik yaratmayı amaçlayacaktır.”
Öte yandan Rusya Merkez Bankası, varlıkların tutulduğu Belçikalı finans hizmetleri sağlayıcısı Euroclear’e 18.2 trilyon ruble (yaklaşık 195 milyar avro) tutarında tazminat davası açtı. Moskova’daki bir mahkemeye yapılan başvuru, AB’nin dondurulmuş Rus varlıklarını Ukrayna’ya mali yardım için kullanma planlarına bir tepki olarak yapıldı. Euroclear, AB’nin Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından dondurduğu Rus Merkez Bankası varlıklarının büyük bir kısmını elinde bulunduruyor. AB ülkeleri geçen hafta cuma günü Euroclear’de tutulan fonları süresiz olarak dondurma kararı almıştı.
Rusya Berlin görüşmelerinden pek umutlu değil
ABD heyeti daha önce Florida’da Ukrayna heyetiyle yaptığı pazarlıkların ardından Moskova’ya giderek Devlet Başkanı Putin ile de bir görüşme yapmıştı. Ancak büyük anlamlar yüklenen bu görüşmeler trafiğinden çok somut sonuçlar çıkmamıştı. Benzer bir beklenti şimdi Berlin’de devam eden görüşmelere bağlanmış durumda. Ancak ilk günkü görüşmelerden basına sızdırılan sonuçlarda çok büyük bir ilerlemenin olmadığı anlaşılıyor.
En önemli tartışma konularından biri olan Ukrayna’ya güvenlik garantilerinin nasıl sağlanacağı belirsizliğini korumaya devam ediyor. Zelenskiy’nin NATO üyeliğinde ısrardan vazgeçmesi olumlu bir gelişme olarak görülüyor. Bu durumda güvenlik garantilerinin tek tek ülkeler tarafından verilmesi gerekiyor.
28 maddeyi, “Rusya’nın planı” olarak ilan ederek tepki gösteren Avrupa ülkeleri, pazarlık masasının dışında kalmaya tepki göstermiş, kabul etmeye yanaşmayan Zelenskiy’e destek vermişlerdi. Pazarlık masasındakilerin amaçları barışı tesis temekten çok savaş bittikten sonra paylaşımın nasıl olacağı olduğu için, Berlin’de kurulan masada da bütün tarafların kabul edeceği bir sonucun çıkması beklenmiyor.
Bu nedenle Putin’in dış politika danışmanı Yuri Uşakov, daha görüşmeler devam ederken Rus devlet televizyonuna yaptığı açıklamada, Avrupalıların ve Ukrayna’nın Trump’ın planına katkılarının “pek yapıcı olmayacağını” söyledi. Uşakov, ABD tarafının tutumunu ise övdü.
