Semra Çelik
Almanya’da kadın hareketi tarihi denince akla hemen sistem içi (kapitalizm içi) çözüm arayan, burjuva, orta tabaka kadın hareketi gelir. Halbuki, Almanya’yı kadın mücadelesi açısından öne çıkaran proleter kadın hareketidir. Bu hareket kadınların seçim hakkı mücadelesine destek vermiş, kadınların eğitim, istihdam hakkı için mücadele etmiştir ama kendini bununla sınırlandırmamış, tüm insanların eşit ve özgür olacağı bir toplumda kadınların da özgür ve eşit olacağı düşüncesiyle en geniş emekçi kadın kitlelerine erişme, onları örgütleme çabası harcamıştır.
23 Mayıs, işte bugün Alman emekçi kadın hareketinin sözcülerinden, Clara Zetkin ve Rosa Luxemburg’un mücadele arkadaşı Käte Duncker’in doğum günü.
Alman emekçi kadın hareketinin sözcülerinden, Clara Zetkin ve Rosa Luxemburg’un mücadele arkadaşı Käte Duncker 23 Mayıs 1871’de Lörrach’ta bir tüccarın kızı olarak doğdu. Cara Zetkin’le birlikte Die Gleichheit/Eşitlik dergisini çıkardı, Kadınlar Günü’nün dünya çapında bir gün olması kararının alındığı sosyalist kadınlar enternsyonalinde delegeydi, I. Dünya Savaşı’na karşı tavır aldı, Rosa Luxemburg’la Spartaküs hareketi içindeydi. Tüm baskı ve yıldırmalara rağmen sosyalist hareketin güçlenmesi ve kadınların örgütlenmesi için kararlı mücadele sürdürdü.
Käte Duncker babasının ölümünden sonra annesiyle Thüringen’deki Friedrichroda’ya taşındı. 1888-90 yıllarında Eisenach öğretmen yetiştirme kolejinde pedagoji eğitimi aldı. 1893’te Leipzig’deki Kız Lisesi’nde öğretmen oldu. 1894’ten itibaren Leipzig İşçi Derneği ve Etik Kültür Derneği’nde akşam kursları düzenledi, 1896’da işten çıkarıldı. Hamburg’da kızlar için Elisa Magdalena Green özel lisesine gitti ve ayrıca Humboldt eğitim birliğinde ders verdi. 1896’da Terziler Birliği Kongresi’ne katıldı ve Clara Zetkin ile tanıştı. Grev yapan rıhtım işçilerine verdiği destek nedeniyle 1897’de öğretmenlik işinden de kovuldu.
1898’de Leipzig’te o zamanlar ekonomi ve tarih öğrencisi, daha sonra ise komünist bir gezici öğretmen ve sendika yöneticisi olan Hermann Duncker ile evlendi. Üniversitede misafir öğrenci olarak çalışmalarına devam etti ve SPD’ye katıldı. Leipzig Volkshaus’da (halk evi) tartışma akşamları düzenlemenin yanı sıra, işçi eğitim derneğinde edebiyat, pedagoji, tarih, sosyal politika, ulusal ekonomi konferanslar verdi. „İşçi Kadınlar ve Kız Çocukları Derneği“ başkanıydı, eğitim birliğinin sanat bölümü üyesi oldu ve işçi aileleri için yaz partileri düzenledi.1901’den kalma bir polis raporunda hakkında şunlar yazılıydı: “Yerel sosyal demokratik kadın hareketinin zihinsel açıdan en seçkin ajitatörü, neredeyse tüm kadın toplantılarında konuşan ve orta sınıf kadın derneklerine karşı mücadele eden şimdiki Bayan Duncker, eskinin öğretmeni.” Kaete Duncker, kadınların istihdama katılımı hakkında bir broşür yayınladı. 1902’de sağlığı kötüleşti, 1903’te Dresden’e taşındı. Burada çocukların korunması, eğitim ve kadın hakları konularında dersler verdi. Şubat 1903’ün başında oğlu Karl doğdu. 1906’da çocuk işçiliği ve onunla nasıl mücadele edileceği hakkında bir kitap yayınladı. Aynı yıl, Mannheim’daki 4. sosyal demokrat kadınlar konferansında yakın zamanda doğum yapmış olan kadınlar ve hamile kadınlar için bakım üzerine bir konferans verdi. 1907 yılında Neuland takma adıyla Clara Zetkin başkanlığındaki sosyalist kadın dergisi Die Gleichheit’in (Eşitlik) baş editör yardımcısı oldu.Zetkin ile yakın bir dostluğu vardı. 1907’de bütün aile Stuttgart’a taşındı. 1908’de Nürnberg’deki kadın konferansında eğitim hakkında bir sunum yaptı. 1910’da doğum ve çocuk bakımı konulu bir sunumla Kopenhag’daki ikinci Uluslararası Kadın Konferansı’na katıldı. Ayrıca Uluslararası Kadınlar Günü kararında yer aldı. Üçüncü çocuğunun doğumundan sonra 1909’da Eşitlik dergisinden ayrıldı.1908-1912 yılları arasında SPD’nin merkezi eğitim komitesinde aktif olarak görev aldı. 1911’de Rosa Luxemburg ile de tanıştığı Jena’daki sosyal demokrat parti konferansında bir konuşma yaptı. Ertesi yıl ise Berlin’e taşındı.
I. Dünya Savaşı sırasında SPD’nin sol ve savaş karşıtı kanadına aitti ve bu nedenle parti yönetimine karşı tavır aldı.1915 yılında Rosa Luxemburg ve Franz Mehring’le birlikte Enternasyonal grubu içindeydi ve Die Internationale dergisini kurdular.Aynı yıl Bern’deki Uluslararası Savaşa Karşı Sosyalist Kadınlar Konferansı’na delege oldu. 1916’da Die İnternationale grubu kendine Spataküs adını verdi. Yasadışı Spartaküs mektuplarının yayını ve dağıtımına katıldı. Grup içinde değişik sorumluluklar aldı, bölge yöneticiliği yaptı.
1918 Kasım Devrimi’nde aktifti, değişik ayaklanmaların yöneticiliğini yaptığı gibi kadınları isyana katmak için özel çaba harcadı. Rosa Luxemburg ve Karl Liebknecht’in katledilmesinden sonra Danimarka ve İsveç’te sürgünde yaşamak zorunda kaldı. 1919 sonunda tekrar Almanya’ya döndü. 1921’de eyalet meclisi oldu, 1924’te Sovyetler Birliği’ni ziyaret etti ve SSCB’de Kadınlar kitabını yazdı. 1931’den itibaren Der Weg der Frau/Kadının Yolu dergisi redaksiyonundaydı.
Faşizmin iktidara gelmesinden sonra baskı, kovuşturma, gözaltılarla karşılaştı. Ülkeden ayrıldı, 1933-1947 yılları arasında ABD’de yaşadı.Orada da değişik toplumsal, politik faaliyetlerin içindeydi. 1947’de Doğu Almanya Cumhuriyeti’ne geri döndü. 2 Mayıs 1953’te hayata gözlerini kapadı.
