ABD’de 19 yaşında bir genç, beyin dalgalarıyla çalışan robot protez kol yaparak bilim dünyasında büyük yankı yarattı. Easton Lachappelle adlı genci özel kılan şey bununla sınırla kalmadı; buluşunun arkasındaki sırrı bütün herkesin kullanımına açarak insanlığa bir ders verdi ve sosyalizmin boş bir hayal değil kapitalizmin yarattığı tahribata karşı ihtiyaç ve alternatif olduğunu gösterdi!
Çok değil, daha bir kaç hafta önce uluslararası yardım kuruluşu Oxfam’ın açıkladığı bir araştırmaya göre, dünyadaki en zengin yüzde 1’lik kesimin mal varlığı, gelecek birkaç yıl içinde geri kalanların toplam mal varlığına denk düşecek…
Bir yandan savaşlarla, çatışmalarla bir yandan işsizlik ve yoksullukla boğuşan dünyamızda, diğer taraftan bir kesimin servetine servet katıyor olması kapitalizmin yarattığı tahribatı ve eşitsizliği gözler önüne seriyor.
Eşitsizliği, sosyal adaletsizliği, yoksulluğu ve gelecek korkusunu uzun uzun anlatmaya gerek yok. Emeğini satarak yaşamak zorunda kalan herkes dünyanın neresinde olursa olsun az ya da çok kendi hayat tecrübesiyle bunu bizzat yaşıyor görüyor. Dahası şu ülkede, bu şehirde veya şu işletmede buna karşı irili ufaklı protestolar, grevler, eylemler yaparak haklarını savunmaya çalışıyorlar… Ne var ki, karşılarına duvar gibi çıkan gerçekse, eşitsizliğe dayanan ve eşitsizlikle-sömürüyle beslenen, insanlığa yabancılaşmış bir sistem, kapitalizm oluyor.
Lafı fazla dolandırmanın gereği yok; bu eşitsizliğin arkasında muazzam bir sanayi gelişmişlik ve muazzam bir sömürü bulunuyor: Bunun arkasında ise, üretim araçlarının özel mülkiyeti ve herşeyin ama herşeyin, alınıp satılan bir mala dönüştürülmesi gerçeği var.
Yani, üretimin amacı insanların ihtiyaçlarını karşılamak değil! İnsanların ihtiyaçları, kapitalistler için kar sağlamanın araçlarıdır! Yani üretim, sermayeyi büyütmek içindir ve üretim için gerekli araç gereçler, makineler, bilgi ve teknoloji, canlı insan emeği… hepsi sermayenin kontrolü altındadır.
Evet, kapitalizm gerçeğini ve günümüz dünyasında adaletsizliğin geldiği boyutları gözler önüne seren bu araştırma, ister istemez şu soruları da gündeme getirmiyor değil: „ Peki bu adaletsizlik kaçınılmaz mı? Kapitalizme ve onun sömürü, eşitsizlik gibi sonuçlarına mahkum muyuz? Bir alternatifimiz yok mudur…“
ABD’den gelen bir haber, adeta bu sorulara yanıt verircesine gündeme düşüverdi. İnternet aracılığıyla yayılan, kimi gazetelerde küçük ve sıradan bir haber olarak geçip giden haber, müthiş bir teknik buluşa imza atan 19 yaşındaki gencin hikayesini içeriyor.
Haber, son yılların popüler deyimiyle „sosyal medyayı sallamadı“ belki ama, habere konu olan gencin verdiği mesaj, hem kapitalizmin insanlık dışı karakterini ortaya koymak; hem de insanlık adına sarsıcı bir özellik taşıyor.
BULUŞU BİLİM DÜNYASINA, DAVRANIŞI İSE İNSANLIĞA DERS OLDU!
ABD’de yaşayan ve geçtiğimiz yıl liseyi bitiren Easton La Chappelle adlı genç, müthiş bir teknik buluşa imza atmış; 14 yaşında iken, takma kol kullanan 7 yaşında bir kızı gördükten sonra evde ve okulunun laboratuarında kendi imkanlarıyla robot kol yapmaya başlamış. Böyle bir işe girmesinde, küçük kızın taktığı protez kolun, sınırlı hareket kabiliyeti olmasına rağmen 80 bin Dolar gibi fahiş bir fiyatla satılıyor olması önemli rol oynamış.
Kendi hikayesini anlattığı kısa video belgeselde „dünyayı değiştirmek istiyorum ve kendime soruyorum, bunu nasıl başarabilirim“ diyor Easton. Ve yanıtını yine kendi verir: „En fazla bin Dolara mal olacak bir protez kol yapabilirim“ der ve çalışmaya koyulur. Okuldaki öğretmeni önce hayal olarak değerlendirir bu hedefi. Ama Easton evde, laboratuarda günler aylar geçirir ve bütün çevresini şaşırtan sonuçlar elde eder. „Legoları plastik destekleyici olarak kullanıyordum. Oyuncak uçakların küçük motorları, olta ipi ve parmaklar için diğer şeyleri bir araya getirerek, robotik bir el meydana getirdim. Yaptığım robot el, diğer elimle tokalaşabiliyordu…“ diye hikayesini anlatmaya devam ediyor.
Gösterdiği başarı ile yetinmeyen genç Easton, işi daha da ileri götürmeye karar verir. 17 yaşına gelmiştir liseyi bitirir ve kendi gibi tekniğe meraklı ve yetenekli birkaç kişiyle biraraya gelip „ sınırsız“ adıyla bir grup olarak çalışmalarını sürdürürler.
Sonuç bugün bütün bilim dünyasını şok edecek kadar çarpıcı olur: Robot eli, üç boyutlu yazıcıda üretirler neredeyse gerçek bir el gibidir. İşin çarpıcı olan yanıysa, bu robot kolu ve eli kullanan kişinin kafasına taktığı kulaklık benzeri bir alettir. Bu alet beyin dalgalarını sinyaller halinde, 12 farklı kanaldan hareket emri verecek biçimde robot ele gönderir. Evet düşünce gücüyle parmaklar hareket etmekte, sakat kişi eşyaları tutup kaldırabilmektedir…
Durun daha bitmedi. Genç Easton’un insanlık adına verdiği ders asıl bu buluşu yaptıktan sonra başlıyor. Buluşu bilim ve teknoloji dünyasında büyük sarsıntı yapar ve uzmanların katıldığı özel bir buluşmada çalışmasını ve çalışması hakkında aldığı kararla ilgili şu konuşmayı yapar:
„Bugün buradayım ve dünyayı değiştirmek istiyorum. Son beş yıldır geliştirdiğim teknoloji ile birçok şey yapabilirim. Onu satabilirim, göğsümde tutup ona sarılabilirim! Ya da onun benden çok daha önemli olduğunu kabul edebilirim. İşte bu nedenle büyük bir gururla, bugün burada geliştirdiğim üç boyutlu protez robotik kolun tasarım ve yazılımını, açık kaynak olarak tamamen ücretsiz bir şekilde tüm dünyayla paylaştığımı söylemek istiyorum.“
Evet, sağlık dahil hemen herşeyin alınıp satıldığı, kar ve sömürü aracı haline getirildiği günümüzde; bireysellik, para ve kariyer hırsı, rekabet, bencillik vb. değerleri en yüce idealler olarak pazarlayan kapitalizme bundan daha büyük şamar olabilir mi!
„Dünyayı değiştirmek, tek bir kişinin yapabileceği bir şey değil“ diyor törendeki konuşmasında devamla Easton. „Bu iş, insanların birarada hareket etmesini gerektiriyor. Eğer teknolojiyi, diğer insanların onu alıp geliştirebileceği ve daha fazlasını ortaya koyabileceği bir şekilde tasarlarsam, yaptığım şeyi bir başkası alacak ve o da, bir başkasının hayatını değiştirecek yönde geliştirebilecek. Sonuç olarak dünyada aşmamız gereken birçok engeli aşacağız ve insanlığa hizmet etmiş olacağız.“
Protez kol „piyasası“nda, genç Easton’un ürettiğinin yanına bile yaklaşamayacak özellikteki bir takma kolun ortalama fiyatı 60 bin Dolar iken, Easton tarafından üretilen üstelik beyin dalgalarıyla hareket edebilen robot kolun 350 Dolar olması ise bir başka çarpıcı gerçeği ortaya koyuyor!
Üretim araçları ve bilgi üzerindeki tekel gücünü, insanlığa karşı sömürü ve soygun için kullanan kapitalizm gerçeğini bundan daha açık ne gösterebilir!
Sosyalizm ve sosyalistler, insanlık tarihinde ortaya çıkan bu en büyük eşitsizlik çarkına ve insana yabancılaşmış bu soygun düzenine itiraz ediyorlar. Buna bir son verebilmek için, üretim araçları üzerindeki bu özel mülkiyet diktatörlüğünün kaldırılmasını; bu kaldırılmadan da, toplumdaki eşitsizlik ve adaletsizliğin giderilmesinin mümkün olamayacağını söylüyorlar.
Genç Easton’u özel kılan, sadece imza attığı müthiş teknik buluşu değil; kullandığı bilgiyi insanlığın ortak değeri olarak görmesi; kapitalist yabancılaşmaya karşı insanlık değerleriyle birleşen bir tutum sergilemesidir.
Easton’a röportajda soruyorlar: „Protez üreten şirketlerden korkuyor musun?“ ‚Evet, ne de olsa bu şirketlerin sonunu getiriyoruz“ diyor Easton.
Gelişkin bir kafası olduğu kadar hassas bir yürek taşıyan Easton, bu sözleriyle de bir gerçeğe işaret ediyor; çünkü gösterdiği tutum, artı değer ve sömürü üreten kapitalizmin doğasıyla çelişiyor; çünkü, ortaya koyduğu şey basit bir kol değil, uğruna nice mücadeleler verilmiş ve verilmekte olan, insanlığın sesi ve sosyalizmin ta kendisidir. Ama korkmasına gerek yok. Çünkü verdiği mesaj, milyonlarca emekçinin ve genel olarak „bütün insanlığın“ ortak talep ve özlemlerini yansıtıyor; çünkü, asıl korkması ve telaş etmesi gereken, üretim araçları üzerinde kurduğu tekelle insanlığın karşısına dikilmiş duran sermaye sınıfıdır.
