Bilgisayar ve telekomünikasyon alanında teknoloji adete baş döndürücü bir hızla ilerliyor. Bu alanlarda teknoloji egemenliğini elinde bulunduran Apple, Dell ve Hewlet Packard (HP) gibi tekeller sürekli yeni ürünler piyasaya sürerken yerküre üzerinde baş döndüren tüketim fırtınasından karlarına kar katıyorlar. Örneğin son bir kaç aydır Apple’nin geliştirdiği tablet bilgisayar iPad ve cep telefonu iPhone, bugün herkesin dikkatini çeken markalar olmuş durumda.
Elimize aldığımızda ince, hassas, hafif ve dokunmatik ürünlerin üretim aşamasında da ince, hassas ve “hafif” kadın, çocuk, genç ellere ihtiyaç duyuluyor. Uzakdoğu Asya ülkeleri ve Çin bunun için son bir kaç yıldır büyük tekeller için bulunmaz “ucuz işgücü cennetleri” haline gelmiş durumda. Tam anlamıyla modern kölelik koşullarının hakim sürdüğü bu bölgede oluşan kar bir taraftan tekellerin yeni teknoloji harikası ürünler piyasaya sürmesine olanak sağlarken, diğer taraftan işçiler üzerindeki insanlık dışı sömürü koşulları yoğunlaşıyor.
Kötü çalışma koşulları en son Apple, Dell ve HP gibi büyük bilgisayar ve cep telefonu üreten dünyaca tanınmış firmaların iş yaptırdığı fabrikalarda yaşanan intiharlarla bir kez daha gündeme geldi. Söz konusu tekeller için Çin’de üretim yapan Foxconn adındaki Tayvan’da bulunan firmada toplam 11 işçi ağır çalışma koşullarına dayanamayarak intihar etti. Bir anda milyonlarca satılan yüksek teknoloji ile donatılan bilgisayar ve cep telefonlarından milyarlar kazanan tekeller, intiharlar dolayısıyla sarsılan itibarlarını kurtarmak için şu günlerde küçük düzenlemelerin peşinde. İntiharlara karşı tesislerinde sözüm ona çeşitli önlemler almaya başlayan şirket yönetimleri önlem olarak ise, şimdiye kadar işçilere intihar girişiminde bulunmayacaklarına dair taahhütname imzalatmakla yetiniyorlar.
Bir süre önce intiharların yaşandığı Çin’in Shenzhen kentindeki Foxconn fabrikasını dolaşan iPhone’nin kurucusu Terry Goe, intiharların çalışma koşullarından değil de kişisel sorunlardan kaynaklandığını ileri sürerek, üretim koşullarından gayet memnun olduğunu söylemişti.
Sendikalar da, intiharları protesto etmek için dünya çapında, fabrikada üretilen iPhone’yi boykot etme çağrısında bulunmaya hazırlanıyor.
Merkezi Tayvan’da bulunan Foxconn, önümüzdeki dönem Çin’in batısında yeni bir fabrika daha kurmak istiyor. Gerekçe olarak “ihtiyaç duyulan kırdan gelen genç işgücünü olduğu yerde değerlendirmek” olduğu belirtiliyor.
İŞÇİLER CANLARINDAN BEZİYOR
Bant başında ağır çalışma koşulları, uzun süre çalışma aylarca fabrikadan dışarı çıkamama, düşük ücretler Foxconn’daki işçileri canından bezdirmiş. Dolayısıyla koşulların ağırlığına dayanamayan 11 işçi, fabrikanın çatışına çıkarak kendisini aşağı atıyor ve bunların ikisi ağır yaralanırken, 9’u hemen orada can veriyor.
En yeni teknolojik aletleri bu fabrikada üreten ABD’li bilgisayar tekelleri ise koşulların ağırlığını gözlerden gizlemeye çalışıyorlar. İntiharların nedenlerini, “Çinli işçilerin batıdaki çalışma koşullarına uyum göstermemesi” şeklinde açıklamayı tercih ediyorlar.
Örneğin Foxconn ile Dell arasında yapılan anlaşmaya göre 10 saatlik bir vardiyada en az 4 bin bilgisayar üretilmesi gerekiyor. Bunu gerçekleştirmek için ise Foxconn’un Tayvand’dan getirdiği yöneticiler işçilere baskı yaparak, bandın hızını artırıyor. Bu hızlı ve dayanılamaz tempolu çalışma koşulları ağır geldiği için günlerce fabrikadan dışarıya çıkamayan, ailesini göremeyen çaresiz kalan işçileri intihara sürüklüyor.
SADECE ÇİN’DE DEĞİL
Kapitalist tekellerin daha fazla emek sömürüsüyle azami kar elde etmek amacıyla çalışanlar üzerinde uyguladıkları baskı sonucu meydana gelen intiharlar elbette Çinli işçilerin “batı koşullarına” uyumsuzluğu ile açıklanamaz. Avrupa başta olmak üzere kapitalist ülkelerin pek çoğunda da ağır çalışma koşulları işçileri ağır bir baskı altına almış durumda. Bu baskı, Almanya’da milli kaleci Robert Enke’nin takımda kalmak için üzerinde hissettiği baskı nedeniyle intihar etmek zorunda kalması nedeniyle yoğun bir şekilde tartışılmıştı. Keza, Fransa’da da büyük tekellerde görev yapan insanlar ağır koşullar nedeniyle intihar etmiş ve konu değişik biçimlerde tartışılmıştı.
Dolayısıyla, kölelik koşulları sadece Çin’deki Foxonn firmasında bulunmuyor dünyanın her tarafında çalışma koşulları kötüleşerek işçi ve emekçiler açısından dayanılamaz hale geliyor. Bu firmadaki intihar ettiren koşulları ise, tam anlamıyla modern çağda köleliğin hangi boyutlarda sürdüğünü bir kez daha gözler önüne seriyor. Her kesimden toplumsal dikkatlerin çalışma koşullarına yönelmesine vesile oluyor. Şatafatlı ürünleri piyasaya süren tanınmış sözde saygın tekellerin intihar etmek zorunda bırakılan işçilerin kanıyla büyüdüğünü gösteriyor.
GÖZ BOYAMA İNTİHARLARI DURDURACAK MI?
Foxconn’da meydana gelen intiharların dikkat çekmesi ve iPod ve iPhone’ye karşı bir boykot yapılacağı haberlerinin yayılması üzerine, intiharların önüne geçme adına işçilerin ücretine yüzde 30 zam yapılacağı ilan edildi. Bu miktar daha önce yüzde 20 olarak ifade edilmişti. Foxconn’da çalışan bir işçi şimdiye kadar ayda ortalama 900 Yuan yani 108 Euro kazanıyordu. Yeni zam ile birlikte bu miktar 130 Euro’ya çıkarıldı.
Bir işçinin aylık geliri ile bir iPad ve iPhone fiyatını karşılaştıracak olursak;
Apple’nin internet sitesinde yer alan bilgiye göre şu anda en düşük hafızaya sahip iPad 599, en yüksek hafızaya sahip olan ise 799 Euro. Bir iPhone ise 730 Euro.
Bu, Foxconn’da çalışan bir Çinli işçinin en düşük kapasiteye sahip bir iPad’ı alabilmesi için 5.5 ay, bir iPhone’ye sahip olmak için ise yaklaşık 7 ay çalışması anlamına geliyor.
Yalnızca bu durum dahi “teknoloji harikası” olarak sunulan, ABD ve Avrupa’da satış rekorları kıran iPad’ın ve iPhone’nin bu ülkelerdeki ortalama gelire sahip bir kişi tarafından ucuza alınmasının nasıl olanaklı hale geldiğini de bizlere gösteriyor. (YH)
