1973 yılında Şili’de gerçekleştirilen faşist darbeden sonra bini aşkın kişinin yurtdışına çıkmasını sağlayan İsveçli diplomat Harald Edelstam’ın anısına ilk kez verilen ödülün sahibi öğrenci lideri Bahareh Hedayat oldu.
Ulusal Öğrenci Birliği Merkez Komitesi’nde yer alan ilk ve tek bayan olan Hedayat, İslami rejime karşı örgütlenen gösteriler sırasında 30 Aralık 2009 tarihinde tutuklanarak 9,5 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı. Stockholm’de yapılan ödül töreninde konuşan Harald Edelstam’ın torunu Carloline Edelstam Bahareh’in kadın ve öğrenci hareketi içerisinde demokrasi ve insan haklarını savunmada gösterdiği çabalardan dolayı ödüle layık görüldüğünü söyledi. Hedayat’e iletmesi için ödülü bundan iki yıl önce İran’dan gelerek siyasi iltica talebinde bulunan kadın ve insan hakları savunucusu Parvin Ardalan’a teslim etti.
Edelstam Vakfı bünyesinde kurulan ödülün verileceği kişi veya kurumu belirleyen juri içerisinde Diktatör Pinochet hakkında tutuklama kararı veren İspanyol Hakim Baltazar Garzon, 2003 yılında Nobel Barış Ödülü’nü alan İranlı Avukat Şirin Ebadi ve Birleşmiş Milletler’in eski İnsan Hakları Komiserlerinden Hakim Louise Arbour gibi tanınmış isimler de yer alıyor.
Harald Edelstam kimdir?
İsveçli diplomat ve insan hakları savunucusu Edelstam 1973 yılında Şili’de Pinochet’in gerçekleştirdiği darbeden sonra askeri cuntaya karşı çıkması, Pinochet’i kınayan demeçler vermesi ve Şili’deki insan hakları ihlallerini kamuoyuna duyurması ile tanınıyor. Darbenin gerçekleştirildiği sırada İsveç’in Şili Başkonsolosu olan Edelstam askerlerin Küba Büyükelçliğini abluka altına alması üzerine Küba Büyükelçiliğine girerek abluka kaldırılıncaya kadar içerde kalacağını açıklamıştı. 3 gün süren direnişin ardından darbeciler Küba Büyükelçiliği görevlileri ile Büyükelçilik binasına sığınan devrimcilerin Küba’ya gitmelerine izin vermişlerdi.
Edelstam cuntanın teröründen kaçan devrimcilere Büyükelçiliğin kapılarını açmış bini aşkın kişinin İsveç ve diğer Avrupa ülkelerine gönderilmelerini sağlamıştı. Bu çabalarından dolayı darbeden 3 ay sonra faşist cunta tarafından “istenmeyen adam” ilan edilerek sınırdışı edilmişti. Dönüşünde Stockholm havaalanında Şilili mülteciler ve İsveç halkı tarafından bir kahraman gibi karşılanan Edelstam “çok ileri gittiği” gerekçesiyle İsveçli yetkililer tarafından dışlanmış ve bir nevi kızağa alınmıştı.
İsveçli Yönetmen Ulf Hultberg Eldstam’ın yaşamını ve Şili’de cuntaya karşı verdiği mücadeleyi “Siyah Lale” filmiyle beyaz perdeye yansıtmıştı.
MURAT KUSEYRİ
