20 yılı aşkındır Federal Mogul firmasında (FM) çalışıyorum. İşyerimizdeki gelişmeleri gazetemiz Yeni Hayat aracılığıyla sizlerle paylaşmak istedim. Başta Almanya ve Avrupa’nın değişik ülkelerindeki işyeri ve fabrikalardaki gelişmeleri, işçi mücadelelerini Yeni Hayat’ta okuyoruz. Temel sorunlarımızın ortak olduğunu görüyoruz.
FEDERAL MOGUL’DA NELER OLUYOR?
İşveren son iki yıldır çalışma saatlerimizi değiştirmek istiyor. 2. ve 3. vardiyada çalışan işçilerin çalışma ve iş saatlerini birleştirmek ve cumartesi gününü normal işgünü yapmak istiyor. İşveren bunu hayata geçirmek için her işyeri toplantımızda işyeri temsilciliğine baskı yapıyor. İşyeri toplantılarında işçiler olarak her seferinde tepki gösterip buna müsaade etmeyeceğimizi dile getirdik.
Biz işçiler cumartesi günü çalıştığımız zaman yüzde 25 vardiya zammıyla çalışıyoruz. Yani 6 saat çalışıp 8 saatlik ücret alıyoruz. Her işçinin işyerine uzaklık mesafesine göre 14, 25 veya 35 euro para ödeniyor. İşveren bu anlaşmayı ortadan kaldırmak istiyor. Kısacası işçiler olarak daha önce verdiğimiz mücadeleler sonucu elde ettiğimiz kazanımlarımızı patronlar geri almak istiyor. Diğer taraftan cumartesi gününü normal işgünü yaparak, işin az olduğu günlerde de evde kalmamızı istiyorlar. Yani işverenlerin keyfine göre bir çalışma düzenini bize dayatılıyor.
Değiştirilmek istenen ikinci vardiyada çalışan işçiler günlük 7,5 saat çalışıyor, haftalık çalışma süresi 37,5 saat. Üçüncü vardiyada çalışan arkadaşlarımız ise haftada 40 saat çalışıyorlar. İkinci vardiyanın da 40 saat çalışması dayatılıyor. Günlük yarım saatlik molaları ve 15 dakikalık duş süreleri daha önce imzalanan anlaşmaya göre ödeniyor. İşveren, işçilerin sekiz saati doldurduktan sonra duş yapmasını dayatarak bunu ortadan kaldırmak istiyor.
Gazetemizi takip edenler yakından bilirler; fabrikamızın ismi önce JURID daha sonra Honeywell oldu. Ardından Federal Mogul (FM) alınca bu süreçte elde ettiğimiz birçok sosyal hakkımızı kestiler. Sosyal plan dayatarak işçi çıkardılar. Yeni işçi işe almadılar. Vollkonti çalışanlarının her blokta 4 gün ekstra izin hakkı vardı. İşveren bunu 3 güne düşürdü (10 günün 6’sı işgünü 4’ü izin günü). İşveren aslında daha kapsamlı saldırılar dayatmıştı. Ancak biz FM işçileri saldırılara karşı direndik. Koruyabildiğimiz haklarımızı korumaya çalıştık. Ancak işverenin saldırılarının arkası kesilmedi. Dönem dönem iş bırakarak fabrika içinde mitingler yaptık. Bazen ana kapıyı kapattık, bazen de makinaları kapatıp protesto ettik.
Daha sonra işyeri temsilciliğimiz ile işveren arasında yaşanan sorunlar ve anlaşmazlıklar üzerine mahkemelik olduk. Mahkeme süreci başladı. Fiili olarak işveren yapamadıkları, işverenin lehine karar veren mahkeme tarafından hayata geçirildi!
FM yönetimi şimdi de cumartesiyi işgünü yapamadığı için tekrar mahkemeye başvurarak baskılarını artırıyor. Bu nedenle biz de 23 Nisan günü sesimizi duyurmak için işyerine gelen mahkeme heyetine karşı, sabah ve öğle vardiyasında çalışan işçiler olarak üretimi durdurarak fabrika içinde bir protesto eylemi gerçekleştirdik ve kararlı olduğumuzu, işverenin dayatmalarını kabul etmeyeceğimizi eylem yaparak gösterdik. İşçilerden imza toplayarak mahkeme heyetine verdik. Şimdi mahkemenin kararını bekliyoruz.
İşverenlere karşı işçiler olarak birlikte hareket ettiğimiz oranda haklarımızı koruyabildiğimizi ve yeni haklar elde ettiğimizi FM deneylerimizden de görüyoruz. Yoksa kapitalistlerin istek ve talepleri bitmez, onlar ‚işçiyi hep nasıl daha fazla sömürürüm‘ üzerine düşünüyorlar. Biz işçiler de bu sömürü düzenine karşı mücadele ediyoruz. İşyerlerimizde ve sendikalarımızda daha fazla kenetlenelim. İşçilerin birliği ve dayanışması için daha fazla çaba içinde olacağız.
(Hamburg–Glinde Federal Mogul’dan bir işçi)
Çalkantılı bir geçmiş
Federal Mogul’un Glinde’deki fabrikasında on yıllardır fren balataları üretilmekte. Fabrika bir süre öncesine kadar ‚Honeywell‘ şirketine aitti. Ondan önce ise ‚Jurid‘ şirketinin bünyesindeydi. Şirket, geçmişten bugüne kadar dünyanın en önemli fren balatası üreticisi konumunda. Resmi bilgilere göre dünya çapındaki her üç araçtan birinde Jurid fren balataları bulunmakta.
Tarihte adı ilk kez 25 Mart 1229’da hibe belgesinde (“Schenkungsurkunde”) geçen Glinde köyü, Hamburg’un doğusunda Schleswig-Holstein eyaletinde bulunuyor. Bugün 1600 nüfuslu beldedeki sanayinin de çalkantılı bir geçmişi var. 1934 yılında bugün fren balatalarının üretildiği fabrika, uçak motorlarına krank mili üretmek üzere Krupp tekeli tarafından kurulmuş. Krupp ayrıca işçileri için bir de site (“Kruppsiedlung”) kurar. Almanya’da faşizmin ilk yıllarından itibaren ciddi öneme sahip olan silah sanayisi de Glinde’de birçok üretim tesisi kurar. Bu gelişmeye bağlı olarak “Ordu Teçhizat Ofis Sitesi” (“Heereszeugamtsiedlung“) kurulur. Belde askeri malzeme üretim bölgesine dönüşür. İkinci Dünya Savaşı’nın ilerleyen yıllarında yüzlerce esir zorla bu fabrikalarda çalıştırılır.
Savaştan sonra da Krupp çatısı altında kalan fabrikada fren balatası üretimine 1957 yılında başlanır. 1914 yılında Düsseldorf’ta kurulan Jurid fren balatası fabrikasını 1950’lerde Krupp (“Alfred Krupp von Bohlen und Halbach”) devralır. 1957’de ise şirket bir bütün olarak Glinde’ye taşınır. Krupp ailesi ise hisselerini 1970’li yıllarda Amerikan şirketi Bendix Corp‘a satar. Firmanın adı daha sonra “AlliedSignal Bremsbelag” olarak değişti.
1999 yılında ise AlliedSignal’in “Honeywell” tarafından devralınmasının ardından bütün şirketin adı değiştiği gibi Glinde’deki fabrikanın adı da “Honeywell Bremsbelag” olarak değişir. Asıl olarak silah ve uzay sanayisinde üretim yapan Honeywell, 2014 yılında Glinde’deki fren balatası firmasını bugünkü sahibi olan Federal Mogul’a satar. 1 Ekim 2018’de ise Federal Mogul, Tenneco tarafından devralındı. Almanya’da olduğu gibi dünyanın değişik bölgelerindeki fabrikalar, devirden sonra da Federal Mogul adı altında ana şirketten bağımsız üretim yapıyorlar.
Dünya genelinde 53 bin çalışanıyla 8 milyar dolar dolayında ciro yapan şirketin Almanya’da 11 fabrikası bulunmakta. Bunların dokuzu aynı çatı altındayken ikisi (Glinde- Federal-Mogul Bremsbelag ve Dresden- VTD Vakuumtechnik) ise faaliyetlerini özerk sürdürmekte.
Glinde’deki fabrikada 700’ü kadrolu olmak üzere 800 işçi ve 10 çırak çalışmakta. Fabrikanın hangi isim altında çalıştığından bağımsız olarak çalışma koşulları hep zor ve tehlikeliydi. Jurid, fren balatalarının üretiminde çevre koruma ve çalışma koşulları konusunda çok dikkatli değildi. İşçiler için ölümcül olan asbestli fren balatası üretimi 1988 yılına kadar sürdü. Asbest içeren frenlerin üretimi sırasında işçiler, koruma olmaksızın yıllarca asbest tozuna maruz kaldılar, onlarcası kanser oldu ve birçokları haklarını alamadan yaşamlarını yitirdiler. Sadece işçiler değil, başta Glinde olmak üzere çevredeki birçok yerleşim yeri de fabrikanın çıkardığı asbestli ve pis kokulu zehirli gazlardan nasibini aldı.
Diğer yandan fabrika her satıldığında işçilerin hakları biraz daha kırpıldı, ücretleri kesilmeye, çalışma süreleri esnekleştirilmeye çalışıldı.
