Written by 12:25 uncategorized

Mannheim’lı Ayşe H&M’e karşı

Ayşe, ‚Birçok yerde benimle ilgili haber yayınlandığı ama hiçbir gazetede resmim yayınlanmadığı için her yerde merakla karşılanıyorum.‘ diyerek gülümsüyor. Gerçekten de röportaj yapmaya giderken aynı duyguları taşıyordum; Ayşe, işverenin baskısına karşı ve süresiz sözleşme için uzun süreden beri mücadele eden bu kadın kimdi? Sıcak gülümsemesiyle elimi sıkıyor. Ayşe, dört çocuklu Türkiye kökenli bir ailenin en küçük çocuğu. Ailesi 70’li yıllarda Ayşe’nin de doğum yeri olan Mannheim’e gelmiş. İşçi ailelerinin çocuklarının çoğu gibi öğrenim sürecinde ek gelir sağlamak ve ekonomik bağımsızlığa sahip olmak için sürekli çalışmış. O dönemler sendika ve işyeri işçi temsilciliği (BR) ona çok uzak kavramlarmış. ‚Kısa süre içinde bu durum değişti.‘ diyor ve söyleşimiz başlıyor.
Ailenle beraber yaşarken sendika konusunda bilgin veya sendikayla ilişkin var mıydı?
Hayır, ailem sendika ve işyeri işçi temsilciliğine karşı oldukça çekinikti. Her hangi bir şey için harekete geçmek, mücadele etmek onlardan çok uzaktı. Bu daha çok benim işimdi. Hep kardeşlerimin avukatı gibiydim. Mücadele etmek benim için normaldi ama sendika ile ailemin herhangi bir bağı yoktu.
Ama 2013 Ağustos’unda bu durum değişti. Stadtgalerie’deki H&M mağazasında BR seçimlerine katıldın…
Evet, benim için her şey yepyeniydi. İçimden, ‚Birkaç yıl sonra bu dönemi öğrencilerine özel bir deney olarak anlatırsın‘ diye geçiriyordum. İş arkadaşlarım BR seçimlerine katılmak isteyip istemediğimi sordular. Böyle bir teklif almaktan gurur duydum. Tabi ki okulda bu konu üzerine bilgi edinmiştim ama teori ile pratiğin birbirinden çok uzak şeyler olduğunu da biliyordum.
BAŞARI ELDE ETTİKÇE GÜÇLENİYORSUN
Ayşe, senin için seçim sonuçları ne anlam taşıyordu?
Nelerle karşılaşacağımı bilmiyordum. BR’de hiçbir deneyi olmayan üç kişiydik. İşveren seçimleri iptal ettirmek istediği için tabi ki başlangıç sorunları yaşadık. Adayları belirlerken yapılmış hatalar varmış. Hatasız bir seçim süreci neredeyse imkansız. Hele de tartışmalı geçen bizim BR seçimlerimizde hata yapmak normal. İşverenle işçilerin çıkar çatışmalarının doruğa çıktığı BR seçimlerinde uyulması gereken birçok kural var. İşveren bu hataları kullanarak seçimleri iptal ettirmeye kalkıştı ve bu dönemde de çalışmalarımızı önemli ölçüde engelledi. Ancak bunlara karşı verdiğimiz mücadelede deney kazandık ve kaynaştık.
Çalışanların tavrı nasıldı?
Menajerlerin stratejisi başarılı olmuştu. Çoğu arkadaşımız yeni masraflara yol açarak H&M’e zarar verdiğimiz, işçilerin aleyhine çalıştığımız suçlamasında bulundular.
Tüm bunlara rağmen BR olarak devam etme gücünü nereden buldunuz?
İş arkadaşlarımız için bazı şeyler elde edebileceğimizi gördük. Bize teşekkür ediyorlardı. Akıntıya daha güçlü kürek çekmeyi başardığında bir şeyler elde ettiğinin farkında oluyorsun. Birşeyler elde etmediğin sürece işverenin seninle uğraşmadığını fark ediyorsun, seninle uğraştığında başarılı olduğunu anlıyorsun. Yine de yılgınlığa düştüğümüz zamanlar oldu. Bu yılın Mart ayında BR başkanımız istifa etti. Çalışmamızın ana direklerinden biriydi, biraz yalpaladık ama yolumuza yeni bir BR başkanı seçerek devam ettik.
Ne gibi başarılar elde ettiniz?
Menajerlerin imzalatılan sözleşmelerde yaptıkları hatalara bağlı olarak 10-11 arkadaşımızın kadrolu olmasını sağladık. Part- time çalışanlarla ilgili yasanın 14. paragrafına göre iş süresinin işe başlanmadan önce yazılı olarak uzatılması gerekiyor. İşveren ise uzatmaları işe başladıktan sonra, gerekirse tipeksle tarihi değiştirerek yapmayı tercih etmişti. Bir sözleşmeyle ilgili olarak mağaza menajerinin sahte belge hazırladığını ispat ettik. O zamandan beri bu konuda BR ile konuşmadan adım atmıyorlar. Arkadaşlarımızın çoğu birkaç saatliğine çalışıyorlar. Onların çalışma sürelerinin TİS’lere bağlı olarak arttırılmasını, yeni işe alınanların da sözleşmeli ve haftada en az 10 saat çalışmalarını sağladık. Sabah ve öğleden sonra vardiyasının da çalışanlar arasında adil paylaştırılmasını başardık.
Çocuklarını tek başına yetiştiren kadınlarla ilgli başardıklarınız da var.
Branşta geçerli TİS’e göre anneler sadece kendileri isterlerse 18.30;a kadar çalışabilirler. Çocuğunu tek başına yetiştiren bir kadın saat 16.00’ya kadar çalışmak istediğine dair dilekçe vermişti ama reddedildi. Seçimlerin iptal edilmesini isteyen, yani BR’ye eleştirel yaklaşan bir arkadaşımızdı. Benden yardım istedi ve çalışma zamanının çocuğunu anaokulundan alabileceği şekilde düzenlenmesini sağladık. Farketti ki bize karşı çıkmış olmasına rağmen onun için mücadele ettik. Bizim için işçilerin güvenini kazanmak çok önemliydi.
BİRLİKTE GÜÇLÜ OLDUĞUMUZU BİLİYORUM
Geçen yıl parakende sektöründe grevler yapıldı. Sizdeki katılım nasıldı?
Greve katıldık. Bazı arkadaşlarımız neden grev yaptığımızı anlamadılar. Çalışanları harekete geçirmek çok zor oldu. Çoğunluk greve katılması halinde cezalandırılacağından korkuyor. Baskılara dayanacak kadar güçlü hissetmiyorlar kendilerini. Bir kısmı için ise TİS’in ne kadar önemli olduğunu, örneğin tatil parasının branşta genel geçerli TİS’le garanti edildiğini bilmediklerinden grev yapılmış yapılmamış fark etmiyor. Bunların işverenin hediyesi olduğunu sanıyorlar.
Ayşe, sözleşmeli (kadrolu) çalışmak için verdiğin mücadelede mahkemelik oldun. Büyük bir dayanışma gösteridi. Bu senin için nasıl bir anlam taşıyor?
Bu kadar büyük bir destek beklemiyordum. 2200 imza toplandı. Bu, bana büyük bir güç verdi. Birçok arkadaşım kadrolu olmadığın halde neden BR’ye aday oldun diye sordu. Neden olmayayım diye sordum. Kadrosuz olmam adaylığımın önünde engel mi? Şu sırada çoğunluk kadrosuz çalışıyor. Eğer bu durumda olanlar BR’ye aday olmaktan kaçınırlarsa kısa süre sonra BR’siz kalırız. Benim için önemli olan kendimin durumu değil, genel olarak BR’ler. Beni belli bir konumda bırakmak istediler. Bunu anlamak beni güçlendirdi, kararlı olmamı sağladı. Yıllarca ekonomik bağımsızlığa sahip yaşadıysanız işsiz kalmak çok zor. Yılgınlığa kapıldığım zamanlar da oldu. Ama çevremdeki iyi insanlar ‚güçlüsün, dayan!‘ dediler. Ben bunu değiştirerek; ‚işyeri işçi temsilcisi Ayşe güçlü olmak zorunda‘ şeklinde formüle ettim. Kimseden bir beklenti içinde değilim ama bana destek veren insanlara teşekkür ediyorum. Çünkü biliyorum ki birlikte güçlüyüz.

Sidar Çarman

Close