Avrupa’nın ‚en ucuz ve en sevilen havayolları şirketi‘ olduğu iddiasıyla ‚yola çıkan‘ İrlanda merkezli Ryanair şirketi ucuzluğunu neye borçlu olduğunu 4 Nisan’da yayınladığı bir basın bildirisiyle gözler önüne serdi: Şirket, havayolu çalışanlarının ordu ve polis için geçerli hukuki uygulamalar kapsamına alınmasını ve bu alanda çalışanlar için grev yasağı getirilmesini istedi.
Avrupa’da ordu ve güvenlik mensuplarının büyük bir kısmı için grev yasağı olduğunu belirten tekel yöneticileri, ABD’de yaz sezonunda havayolu çalışanlarının hava ulaşımının pürüzsüz sürdürülmesi için grev yapamadıklarını, Avrupa Komisyonu’nun bu uygulamayı üstlenip grev hakkını gasp etmesi gerektiğini kaydettiler. ABD’de grev yasağı 1981’de yürürlüğe sokulmuştu. Reagan hükümeti döneminde pilot ve diğer havayolu çalışanlarının ülke çapındaki grevi azgın saldırılarla bastırılmış ve sektörde örgütlü PATCO sendikası iftira ve değişik metotlarla yok edilmişti. Sendikal hareketin tam anlamıyla moralini bozan bu gelişme 1947 yılında çıkarılan bir yasaya dayandırılmıştı. Ülke çıkarlarının tehlikeye sokulduğu gerekçesiyle binlerce emekçi işten atılmış, sendikacılara karşı FBI harekete geçirilmiş, ordu aracılığıyla grev kırıcıları devreye sokulmuş, grevin yolaçtığı masrafların ‚telafisi‘ için sendikacılara karşı davalar açılarak yüksek para ve hapis cezaları gündeme getirilmişti. Şimdi Avrupa’da da aynı sürecin başlatılması, emekçilerin ve sendikacıların tehdit, baskı ve en sonunda yasal düzenlemelerle askeri disiplin altına alınması isteniyor!
İNGİLTERE’DE KAMPANYA: RYANAİR BOYKOT EDELİM!
Ryanair, lobicileri aracılığıyla Avrupa Komisyonu’na grev yasağını dayatırken emekçi kesimler de boş durmuyor. Liverpool’da başlayan bir hareket Ryanair patronlarına korkunun ne olduğunu tattırıyor. Başlatılan „Ryanair’de çıraklık eğitimi sahtekarlığı ve ücret dampingi!“ kampanyasının başını John Foley çekiyor. Mart ayında İngiltere’de başlanılan kampanya ile Avrupa’nın en kötü işveren olan Ryanair’in boykot edilmesi isteniyor. Bu kampanyayı John Foley, Ryanair’de hostes olarak çalışan kızının beşkuruş para verilmeden işten atılması üzerine başlattı. Foley’in kampanyası, şirketteki çalışma ve ücret koşullarının deşifre edilmesini sağladı. Şirketin çıraklık eğitimi yaptırdığı gençleri azgın bir şekilde sömürdüğü, ileride şirkette çalışma olasılığı olan çırakları Çalışma Dairesi’ne 3 bin Euro ödemek zorunda bıraktığı, eğitim süresi sonrası 60 kişinin işten atıldığı, bir ay sonra 200 kişinin daha işine son verildiği belirlendi. Mucizevi olarak işten atılmayanların ise bir yıl boyunca çok düşük ücretle deneme amaçlı çalıştırıldığı, Çalışma Dairesi’ne çıraklar tarafından ödenen paranın kalanı olan 20 milyon Sterlin’in de Ryanair’in cebine girdiği ortaya çıktı. Bunların basına yansıması John Foley’in medyatik eylemleriyle oldu; örneğin Foley, 31 Ocak’ta Liverpool ve Manchester takımlarının bir futbol karşılaşmasında üzerine ‚Avrupa’nın en büyük eğitim haydutu Ryanair-En düşük ücretleri garanti ederiz!‘ yazılı bir t-shirt giyerek kendini kaleye zincirledi.
ALMANYA’DAKİ DURUM FARKLI DEĞİL
2007 yılında Almanya Ryanair’deki çalışma ve çıralık eğitimi koşulları TAZ gazetesinde konu edildi: Şirketin hosteslerini taşeron firma Crewlink’ten kiraladığı belirtilirken Ryanair’de çalışmak isteyenlerin beş haftalık eğitim için 1960 Euro ödemek zorunda olduğu, bu dönem için herhangi bir ücret almadıkları, sınavda başarısız olmaları halinde ödedikleri parayı geri alamadıkları duyuruldu. Başarılı olup da işe alınanların maaşlarından eğitim masrafı diye bir para kesildiği, 360 Euro da üniforma ve kimlik parası için alındığı bildirildi. ‚Şanslılar’ın çalışma koşulları da şöyleydi: Almanya’da yasal tatil hakkı asgari 24 gün iken Ryanair’de çalışanlar 20 gün ile yetinmek zorunda. Çalışanlar yemek masraflarını kendileri karşılamak zorundalar ve şirket hastalık parası ödememekte. Bu koşulları düzeltmek için sendikalılaşmak isteyenleri bekleyen ise İtalya ve İngiltere’deki dört emekçinin başına gelen gibi işten atılmaktı. Ryanair şefi Eddie Wilson personelin örgütlenme ve grev hakkına sahip olduğunu söylerken, Almanya’da eleman kiralanan Crewlink firmasının sözleşmelerinde örgütlenme ve grev, çıkış nedeni olarak gösteriliyor.
PERSONELİN YAPAMADIĞINI YOLCULAR YAPTI
Çalışanların grev hakkı yok edilip, düşük ücretlerle kölece çalıştırılmaları devam ederken, Ryanair’in ucuz yolculukları yolculara da pahalıya maloluyor. Örneğin 2011 yılı Kasım ayında Paris’e inmesi gereken uçak Belçika’daki Lüttich’e inince yüzlerce yolcu uçağı terk etmeyerek oturma eylemi başlattı. Saatlerce uçakta kalan yolcular Ryanair’in kendilerini tazminat ödeyerek Paris’e götürmeyi kabul etmesi sonucu eylemlerine son verdiler.
Geçen yıl Ekim ayında 200 yolcuyu taşıyan Ryanair’e ait bir uçağın pilot kabininin camı, bantla sağlamlaştırıldı. Düşmek üzere olan cam, bantla sağlamlaştırıldıktan sonra uçak havalimanından ayrıldı. Ancak pilotun, bantın açılmak üzere olduğunu görmesi ve camdan garip sesler geldiğini duyması sonucunda uçak kalktıktan 20 dakika sonra havalimanına geri döndü. İrlanda Havacılık Yetkilisi camın yeni takıldığı için sağlamlaştırmak üzere bantlandığını, ortada bir tehlike bulunmadığını öne sürdü.
