Sosyal demokratlarla Hıristiyan Birlik Partileri arasında süren koalisyon görüşmelerinden hangi sonuçların çıkacağı henüz kesinleşmedi. Ancak sermayenin sözcülerine bakılırsa, bugüne dek tarafların üzerinde anlaşma sağladığı konular, Alman ekonomisini batırma yönünde atılmış adımlar. Ekonomi Uzmanlar Konseyi’ne göre, koalisyon görüşmelerinde önemli bir yer tutan asgari ücret konusunda Alman ekonomisi rekabet gücünü tümden yitirme tehlikesiyle karşı karşıya. Federal Hükümetin ekonomi politikalarına yön veren yıllık raporlar hazırlayan ve beş ‘akil adamdan’ oluşan kurulun yanı sıra otomotiv sanayisinin devleri de, görüşmelere dolaysız müdahalede bulundular.
Uzmanlar kurulu gibi Daimler, VW, BMW ve Opel tekellerinin sözcüleri de, hem asgari ücret uygulaması, hem de taşeron işçi çalıştırmayı düzenleyen yasaların değiştirilmesi yönündeki planları sert bir şekilde eleştirerek tehditler savurdu. Daimler patronu Diether Zetsche, kiralık ve taşeron işçi çalıştırılması konusundaki düzenlemelerin değiştirilmesi ve bu alanda işçi haklarının genişletilmesi durumunda, üretimi başka ülkelere kaydırma zorunda kalacaklarını söyledi. VW patronu Martin Winterkorn da, çalışma yaşamını esnekleştiren bu düzenlemelerin sınırlandırılması durumunda Almanya’nın Avrupa’daki rekabet gücünü kaybedeceğini söyleyerek, son yıllarda peşpeşe kırılan üretim ve kar rekorlarının taşeron işçilik sayesinde mümkün olduğunu bir kez daha itiraf etti.
Bu tartışmaların tam ortasında, ‘Der Spiegel’ dergisinin son sayısında yer alan bir haber de, kiralık ve taşeron işçi çalıştırmanın son yıllarda hangi boyutlara ulaştığını bir kez daha gözler önüne serdi. IG Metall Sendikası tarafından yaptırılan bir araştırmanın sonuçlarına dayandırılan habere göre, bu alandaki yasal düzenlemeler sayesinde taşeron ve kiralık işçi uygulaması son yıllarda yaygınlaştı.
ÜÇ İŞÇİDEN BİRİ TAŞERON
Otomotiv ve elektro işkolunda, bir kaç ay süren çalışmaları kapsayan bu araştırmanın en çarpıcı sonucu, bu işkollarında kiralık ve taşeron işçi çalıştırılmasının ulaştığı boyutlarda ortaya çıktı. Buna göre otomotiv sanayiinde çalışanların üçte biri, kiralık ve taşeron işçi. Otomotiv ve metal işkolunda yan sanayilerle birlikte üç milyonun üzerinde işçi çalıştırıldığı belirtilen araştırmada, her üç işçiden biri taşeron işçi. Federal Çalışma Ajansı’nın verilerine göre, Almanya’da toplam 800 bin kiralık işçi çalıştırıldığına dikkat çekilen araştırmada, ancak çalıştırılan taşeron işçilerin bu istatistiğe dahil edilmediği vurgulanıyor.
IG Metall’in listelerinden seçilen işyeri temsilcileri tarafından yapılan araştırmaya göre, metal işkolunda 763 bin kadrolu işçi çalışıyor. Buna karşılık otomobil tekellerinde 100 bin kiralık işçi ve 250 bin taşeron işçi çalışıyor. Diğer bir deyişle, otomobil sanayiinde çalışanların yaklaşık yüzde 46’sı taşeron ve kiralık işçi.
Taşeron ve kiralık işçi sayıları; çelik işkolunda, tersanelerde ve havacılık sektöründe de benzeri oranlara ulaşmış durumda. Çelik tekellerinde çalışan toplam 80 bin işçinin 19 bini taşeron işçi. Toplam 16 bin 800 işçinin çalıştığı tersanelerde, 6 bin 500 taşeron, 2 bin 700 kiralık işçi çalışıyor. Havacılık sektöründe ise 10 bin kiralık, 10 bin de taşeron işçi çalışıyor. Bu işkolunda çalışan kadrolu işçi sayısı ise 50 bin civarında.
SÖMÜRÜ HAD SAFHADA
Üretimdeki rolü giderek büyüyen taşeronlardaki sömürü, araştırmada örneklerle gözler önüne seriliyor. Örneğin Leipzig’teki BMW tesislerinde, tekerlek montajında çalışan bir kadrolu işçinin aylık ücreti 3.100 Euro iken, BMW tesislerinin 300 metre yakınında kurulmuş Schedl adındaki taşeronda aynı işi yapan işçi, ayda 1.900 Euro kazanıyor. BMW’nin Leipzig’teki tesislerinin çevresinde, bu tekel için üretim yapan 50 taşeron firma kurulmuş durumda. Bunların sadece dokuzu, TİS kapsamında. BMW’nin Almanya genelindeki bütün tesislerinde çalışan taşeron işçi sayısı, sadece son iki yılda yaklaşık üç kat artarak 10 bin sınırını aştı.
Bir başka örnek ise, Daimler’deki sömürünün boyutlarını tüm çıplaklığıyla ortaya koyuyor. SWR’nin yayınladığı bir televizyon programında, tekelin kadrolu işçileriyle aynı işi yapan taşeron işçilere ödenen saat ücretinin 8,19 Euro olduğu vurgulanmıştı. Bu rakamları yalanlayan tekel yönetimi, örneğin bir taşeron firma tarafından çalıştırılan Romanyalı test sürücülerine 11,50 Euro saat ücreti ödendiğini belirterek kendisini aklamaya çalışmıştı. Bunun ardından ortaya çıkan bir başka gerçek, taşeron alanında yaşanan sorunların vahametini gösterdi: Adı geçen taşeron, barınma ve beslenme giderlerini çıkardıktan sonra 11,50 Euro’nun sadece cüzi bir bölümünü işçilere ödüyor.
IG METALL UYARIYOR
IG Metall’in yeni başkanı olmasına kesin gözüyle bakılan Detlef Wetzel, Der Spiegel dergisine yaptığı açıklamada, yaygınlaşan taşeron uygulamasını “kanser tümörü”ne benzetti. Taşeronlara genel olarak karşı çıkmadığını söyleyen Wetzel, “ancak bu uygulamanın, işçi ücretlerini düşürmek için bir araç haline getirilmesine göz yummayız” diyor. İşverenlerin genel olarak toplumsal kabul görmüş düzenlemelere sırt çevirerek, bu tür uygulamaları yaygınlaştırmasını eleştiren Wetzel, “bu, sosyal piyasa ekonomisine indirilen bir darbedir” diyerek, koalisyon görüşmelerinde patronların tehditleri karşısında boyun eğilmemesini istiyor.
Konunun sendika yönetimlerinin gündemine girmesinin önemli bir diğer nedeni ise, koalisyon görüşmelerini sürdüren SPD ve CDU/CSU’ya bir mektup gönderen BMW Genel İşçi Temsilciliği Başkanı Manfred Schoch’un şu sözlerinde ortaya çıkıyor: “Bugüne kadar BMW işçileri tarafından yapılan işlerin taşerona verilmesi ve taşeron işçilerin aynı işi çok daha ucuza yapmaları sorunlara yol açabilir. Yıllardır biriktirdiğimiz tecrübelerden ve işçilerle yaptığımız görüşmelerden gördüğümüz kadarıyla, bu konuda yaptığımız uyarıların ciddiye alınması gerektiğini gösteriyor.”
Mehmet Çallı
Taşeron işçilik nasıl uygulanıyor?
Almanya’daki çalışma yaşamını düzenleyen yasalar, kiralık işçilik ve taşeron işçilik olarak iki ayrı kategori öngörüyor. Kiralık işçiliği düzenleyen birçok yasa var, ancak taşeron işçilik bu düzenlemelerin dışında tutuluyor. Bütün işkollarında işletmeler, taşeron firmalarla sözleşme imzalayarak, üretimin bir kısmını bu firmalar aracılığıyla gerçekleştiriyor. Örneğin otomotiv sanayiinde bir otomobilin kapısının montajı, taşeron firmalara veriliyor. Bu işkolunda geçerli olan toplusözleşme, taşeron firmaları kapsamıyor. Çoğunlukla hiçbir işkolundaki TİS kapsamında olmayan taşeron firma, kiralık işçilere ödenmesi gereken asgari ücretin de altında taşeron işçi ödüyor. Kiralık işçilerin azami olarak ne kadar aynı işletmede çalıştırılabileceği gibi düzenlemeler de, taşeron işçileri kapsamıyor. Öncelikle gıda ürünlerinin işlenmesi alanında başlayan taşeron faaliyetleri, son yıllarda otomotiv ve elektro işkolları başta olmak üzere diğer işkollarında da yaygınlaştı. Bugün Almanya’da çalıştırılan taşeron işçi sayısı bilinmiyor. Ancak çeşitli işkollarında faaliyet gösteren en büyük 46 taşeron firmasında 300 bin işçi çalışıyor. Bu taşeronların yıllık cirosu ise, 16,5 milyar Euro’ya ulaşmış durumda.
