SEMRA ÇELİK
Bremen’le Hamburg arasındaki bir küçük kent, 230 yıldan beri sanatçılar, özellikle de ressamlar için bir çekim merkezi oldu. Bu süre içinde zaman zaman yanlış ve olumsuz tavırlar alınmış olsa da Worpswede, Sanatçı Topluluğu barış için sanat yapılan bir yer olmayı sürdürüyor.
Almanya milyonlarca kişinin ölümüne yol açan savaşların başlatıldığı bir ülke olduğu gibi, kim bilir belki de bu nedenle, barış hareketinin de gelenekselleştiği bir ülke.
Bu hareketin içinde Bremen-Hamburg arasındaki Worpswede kentindeki sanatçı topluluğu gibi dünya çapında tanınan değişik kültür merkezleri de var.
‘Worpswede Künstlerkolonie’ 1889 yılında çalışma ve yaşam topluluğu olarak kuruldu. O yıl Fritz Mackensen, Hans am Ende ve Otto Modersohn, hem sessizliği hem de ışık düşümü nedeniyle resim yapmalarına çok uygun buldukları Worpswede’ye yerleşmeye karar verdiler. Daha sonra 1893 yılında Heinrich Vogeler, Fritz Overbeck, Carl Vinnen, 1898’de de Paula Becker gruba katıldılar. Başlangıçta doğa resimleri yapan bu sanatçılar, Birinci Dünya Savaşı hazırlıklarına bağlı olarak savaş tartışmasına da katıldılar. Bir kısmı ‚anavatan savunması‘ fikriyle orduya bile katılırken, bir kısmı ürkekçe de olsa barıştan yana tavır aldı. Bunlar arasında başlangıçta orduya katılmasına rağmen daha sonra savaşın vahşetini görüp pasifist olan Heinrich Vogeler’deki değişim ilginçtir. Başlangıçta savaş karşıtı eserleri ve bu yönde resim yapan sanatçılara Worpswede’de toplanma olanağı sunarken, Ekim Devrimi sonrası sosyalist- komünist fikirlerle tanışıp sempati duydu.
SOVYET ETKİSİ
Birinci Dünya Savaşı sonrası, Worpwede Künstlerkolonie, barış tartışmalarının yapıldığı, savaşa karşı tavır alan çok sayıda sanatçının da aralarında olduğu bir merkeze dönüşmüştü. Bu dönemde Sovyetler Birliği’ne yapılan ziyaretler, karşılıklı sanatçı değişimi gibi yollarla devrim esintileri Worpwede merkezli olarak Alman sanatçıları arasında da yayıldı. Worpswede, değişik binalarda toplanan değişik eğilim ve görüşten sanatçılarıyla da ünlüydü. Heinrich Vogeler gibi barıştan yana olanlar, Barkenhof adı verilen Vogeler’in babasına ait binada bir komün oluşturmuşlardı. Paula Modersohn, Otto Modernsohn, yazar Rilke, gazeteci Egon Ervin Kisch gibi sanatçılar komünde yaşar veya ziyaretler gerçekleştirirken çağdaşları Kaethe Kollwitz de savaş karşıtı resimler çizmekteydi. Barışın savunulması ve Sovyetler Birliği’ne duyulan sempati, egemen sınıfların tepkisinin çekilmesine yol açtı. Bir yandan açık kontroller, diğer yandan ise kafası karışık sanatçılar sayesinde yaratılan ikircikli ortam Worpswede Künstlerkolonie’sinin durgunluk hatta gerileme yaşamasına yol açtı. 1933’te Hitler’in iktidara getirilmesiyle sanatçılara yönelik baskı arttı. Hitler karşıtı birçok sanatçı dış ülkelere kaçmak zorunda kaldı. Geçici olarak faşizme destek sunan, en azından karşı çıkmayan bir pozisyon izlendi.
MÜZELER VE SANATÇI KOMÜNLERİ
Faşizmin yenilgisi sonrası yavaş yavaş yeniden toplanan sanatçılar, 80’li yıllardan itibaren Worpswede’deki değişik binalarda, çeşitli adlarla müze ve atölyeler oluşturdular.
Worpswede tekrar, sanatçıların buluştuğu, görüş alışverişinde bulunduğu ve özellikle Cruise Missiles ve Pershing 2’lerin Avrupa’da konuşlandırılma planlarına bağlı olarak barış mücadelesine destek verilen bir yer oldu.
90’lı yıllarda barış hareketinin zayıflamaya başlamasına bağlı olarak sanatçılar arasında da diğer alanlara yönelim arttı. Yine de Worpwede Künstlerkolonie, barışla ilgili eski ve yeni eserlerin sergilendiği, sanatçılar hakkında bilgi verildiği, seminerler, atölyeler düzenlenen bir yer olmaya devam ediyor.
