SUNU
Son haftalarda genel seçim afişlerinden neredeyse geçilmez oldu. Şehirlerin dört bir yanında kurulan çadırlarda partilerin gelecek dört yıla ilişkin vaatler ve envai çeşit eşantiyonlarla seçmenler “ikna” edilmeye çalışılıyor. Milyonlarca işçi ve emekçinin neredeyse karın tokluğuna çalışmalarının müsebbibi olan partiler şimdilerde bol keseden “sosyal adalet”, “adil ücret”, “iyi bir emeklilik” vb vaat ediyorlar.
Büyük parti temsilcilerine bu vaatleri son dört sene neden yerine getirmediklerini soranlara ise verilen yanıt ise kısa ve öz oluyor; çoğunluk bizde olsaydı…
2018 ilkbaharında benzeri bir durumu neredeyse tüm fabrikalarda, kamu kuruluşlarında ve diğer işletmelerde yaşayacağız. 1 Mart – 31 Mayıs tarihleri arasında İşyeri İşçi Temsilciliği (Betriebsrat) ve İşyeri Personel Temsilciliği (Personalrat) seçimleri yapılacak.
Dört yıllığına seçilen bu kurumların yasal hakları ve sınırları, sendikalarla ilişkileri, işçi ve emekçiler açısından nasıl bir mevzii teşkil ettikleri vb konular geniş işçi kesimleri arasında pek bilinmiyor. Bırakın işçileri bu yerlere seçilen birçok BR üyeleri bile dört yıllık görevleri sona erdikten sonra bile “BR’lerin ne işe yaradığı” sorusuna tatmin edici yanıt verecek durumda olmuyorlar.
Yeni Hayat gazetesi olarak önümüzdeki aylarda İşyeri İşçi Temsilciliği kurumunu değişik açılardan değerlendiren yazıları sayfalarımıza yansıtacağız. Bu kurumu bir taraftan yasal açıdan irdelerken diğer tarafta iyi ve kötü örnekler olarak değişik BR tiplemelerini de sayfalarımıza taşıyacağız. Bunu sadece redaksiyon olarak değil siz okurlarımızın da katkılarıyla gerçekleştirmek istiyoruz. Kısacası bütün okurlarımızı BR konusunda gazetemize haber ve söyleşi yapmaya, yorum yazmaya çağırıyoruz.
Bu sayımız için gazetemiz redaksiyonundan Semra Çelik, Arbeit Zukunft dergisinin geçen sayılarında yayınlanan iki yazıyı çevirdi.
Paragraflar ormanındaki karmaşık yollar
BR seçimlerinde normal bir işçi veya büro çalışanının temsilcilikte yer almasını zorlaştıran çok sayıda yasa ve düzenlemeler var. Seçimlerin ‚düzenli’ bir yolda yapılmasını sağlayacağı iddia edilen bu durum anlaşılmaz kavramlar ve mahkeme kararlarıyla işi içinde çıkılmaz hale getiriyor.
Buna rağmen bu paragraflar ormanında yol almak mümkün.
İşyeri Teşkilat Yasası (BetrVG), ilk paragrafında açık bir saptama yapılıyor: „ En az 5 seçim hakkı olan işçinin çalıştığı ve üçünün seçilebilme hakkına sahip olduğu işletmelerde BR seçilir.“ (§1 Abs.1 BetrVG)
Ancak BR seçiminin olup olmayacağı ve nasıl seçim yapılacağını belirlemek için çok sayıda ek koşulun yerine getirilmesi gerekir. Her sözcük önemlidir ve kendine özgü anlam taşır.
İŞLETME NEDİR?
Bir işveren herhangi bir yerde üretim tekniklerinin yardımı ve üretim fikirleriyle belli bir üretim amacını izliyor ve insani işgücü kullanımı (işçi çalışması), kendi (patronun) bürokrasisi tarafından yönlendiriliyorsa burası bir işletmedir. ( Tabi ki bu daha basit cümlelerle ifade edilebilir ancak Almanca hukuk dili, uzmanların yardımı olmadan ne demek istendiği anlaşılmayan bir egemen dili olduğundan iş zorlaştırılıyor.)
Kendi görev alanları ve kendi örgütlenmeleri olan işletme bölümleri bağımsız kabul edilir ve kendi işyeri işçi temsilcisini (BR) seçer. Bu, ana işletmeden çok uzak olmayan (28 kilometreden fazla uzak olmayan) işletme bölümleri için de geçerlidir.
EMEKÇİ (ARBEITNEHMER) NEDİR?
Emekçi, ister işletmede, ister dış hizmetlerde, ister telefonla ister evde çalışsın firmaya bağlı işçi, büro görevlisi ve çıraklardır.
İşyeri İşçi Temsilciliği seçimlerine firmanın sahibi, firma yöneticisi ve akrabaları işçi olmadıkları için katılamazlar. Yönetici konumdaki büro çalışanları için de bu durum geçerlidir. Onlar, işe alma ve işten çıkarmalara bağımsız karar verebilirler, ya temsilcilikleri vardır ya da önemli konularda direktif almadan karar vermektedirler.
KİMİN SEÇME HAKKI VARDIR?
O işletmede çalışan ve seçimin son günü 18 yaşını doldurmuş olan her emekçi seçme hakkına sahiptir. Çıraklar, stajyerler ve işletmedeki öğrenimlerini sürdüren üniversite öğrencileri de bu hakka sahiptir. Son üç ay içinde işletmede çalışan veya çalışması gereken kiralık işçilerin de seçimlere katılma hakkı vardır.
KİM ADAY OLABİLİR?
O işletmede 6 aydan fazla çalışmakta olan her emekçi seçme ve seçilme hakkına sahiptir.
Mahkeme kararıyla sivil haklardan mahrum bırakılmış olanlar seçilemez.
DOĞRU SEÇİM YÖNTEMİ:
İşyeri Teşkilat Yasası‘na göre (§ 14a Abs. 5 BetrVG) iki seçim yöntemi vardır: Basit ve normal seçim yöntemi. Hangisinin uygulanacağı konusunda işletmede çalışan emekçi sayısı belirleyici rol oynar.
5-50 arasında seçim hakkına sahip işçinin çalıştığı küçük işletmelerde basit seçim yöntemi uygulanır. (Çok az kurallı göreli yeni bir düzenleme ve hızlı bir seçim süreci)
50-100 seçim hakkına sahip işçinin çalıştığı işletmede seçim komisyonu işverenle basit seçim yönteminin uygulanması konusunda anlaşabilir.
100’den fazla seçim hakkına sahip işçinin çalıştığı işletmelerde normal seçim yöntemi uygulanmak zorundadır. (Daha fazla seçim güvenliği ve seçimin yapılmasına daha uzun zaman ayrılması)
BR SEÇİMLERİNİN YAPILMA ZAMANI
BR seçimlerinin yapılma zamanı işyeri teşkilat yasasının 13. Paragrafıyla (§ 13 BetrVG) belirlenmiştir.
„ Düzenli BR seçimleri her dört yılda bir 1 Mart-31 Mayıs arasında yapılır.“ 2018’de düzenli BR seçimi yapılacaktır. Son iki yılda işletmeden çok sayıda işçi atılmış veya işletmeye çok sayıda işçi alınmışsa (yüzde 50’nin üzerinde) veya bir işletmede ilk kez BR seçilecekse bu tarihten farklı tarihte seçim yapılabilir. (Daha fazla bilgi için işyeri teşkilat yasasının13. Paragrafına bakınız) Eğer işletmedeki BR 12 ay önce seçilmişse düzenli BR seçimi yapılmaz.
NEREDEN DAHA FAZLA BİLGİ EDİNEBİLİRİM? İŞYERİ TEŞKİLAT YASASI‘NI (BETRVG) NEREDEN TEMİN EDEBİILİRİM?
Sektörde örgütlü sendikanın bürolarından işyeri teşkilat yasası metni, BR seçimlerindeki seçim kurallarıyla birlikte temin edilebilir. Broşür ilgi duyan her sendika üyesine bedava verilmektedir.
Sektörde örgütlü sendika bir işletmede ilk kez BR kurulması halinde de önemlidir. Eğer işletmede sendika üyesi varsa, sendika, tek tek işçilerin öne çıkıp kendilerini tehlikeye atacak olması gerekmeden BR seçim sürecini başlatabilir. Bu her zaman çok önemlidir, hele de işverenin çoğu zaman olduğu gibi işyerinde BR kurulmasını istemediği durumlarda çok daha önemlidir.
İşyeri İşçi temsilciliği (BR) bürolarında işyeri teşkilat yasası örnekleri vardır. Oradan da yasa maddeleri ve değişik yorumlar, mahkeme kararları hakkında bilgi edinebilir. Normalde her BR bürosunda yasanın işçilerin okumasına açık şekilde bulundurulması gerekir. Eğer bir BR bürosunda yasa örneği yoksa diğer birçok nedene ek olarak bu BR iyi çalışmıyor demektir ve yapılacak en iyi şey onları bir daha seçmemektir.
Kitapçılardan da yasayı temin edebilirsiniz. Sadece yasa metni 7 Euro, yorum ve mahkeme kararlarını da kapsayan versiyonu ise 25 Euro civarındadır. İnternette https://www.gesetze-im-internet.de/betrvg adresinden yasayı okuyabilirsiniz.
