Yücel ÖZDEMİR / Köln
Batı Afrika ülkeleri Mali, Nijer, Burkina Faso ve Gine’de gerçekleşen Batı karşıtı askeri darbeler ve süren eylemler, bölgenin yer altı ve yer üstü zenginliklerini sömüren Fransa başta olmak üzere Batılı ülkeleri tedirgin etmeye devam ediyor. Daha önce “terörle mücadele” adı altında Mali ve Nijer’e asker gönderen Avrupa Birliği (AB), bu ülkede kalma koşulları kalmadığı için şimdi benzer bir misyonu Gine Körfezi ülkeleri Gana, Togo, Benin ve Fildişi Sahili ülkeleri için planlıyor.
Pazar günü Welt am Sonntag gazetesinin AB kaynaklarına dayandırarak verdiği habere göre, AB sonbaharda Gine Körfezi ülkelerine bir “sivil-askeri misyon” hazırlığı yapıyor. Bu konuda resmi kararın, ekim ayında Luxemburg’da yapılacak AB Dışişleri Bakanları toplantısında alınması bekleniyor. Sözü edilen dört ülkede “İslami terör tehlikesi” olduğunu ifade eden AB yetkilileri, bu ülkelerin asker ve polislerini desteklemek amacıyla AB’nin eğitim amacıyla asker ve polis göndermeyi hedefliyor.
Gönderilecek asker-polis sayısı konusunda bir rakam ise telaffuz edilmiyor. Ancak özellikle Mali ve Nijer’de olanlara bakıldığında gönderilecek askerlerin bu ülkelerde de Batı karşıtlığının devam edeceği tahmin ediliyor. Zira gönderilen askerlerin misyonunun terörle mücadeleden çok yerel iş birlikçi rejimleri ayakta tutmak olduğu görülmüştü.
TERÖRLE MÜCADELE BAHANE
AB, daha önce Mali ve Nijer’e terörle mücadele adı altında asker göndermişti. Özellikle de Mali’de büyük bir askeri yığınak yapılmıştı. Ancak 2021’de ülkede Rusya’nın desteğiyle gerçekleşen askeri darbeden sonra AB’nin gönderdiği askerlerin büyük bir bölümü komşu ülke Nijer’e geçmek zorunda kaldı. AB, 2022’nin sonunda Nijer misyonu kararı aldı.
Geçtiğimiz 26 Temmuz’da Nijer’de gerçekleşen askeri darbe ise AB’nin gönderdiği askerlerin hareket alanını daralttı. Darbeyi gerçekleştiren generaller her fırsatta ülkedeki yabancı askerlerin çekilmesini talep ediyor. Ülkede halen bin 500 Fransız, bin ABD ve 100 Alman askeri bulunuyor. AB’nin Batı Afrika’ya yeni askeri misyon planı, Nijer’deki askerin Gine Körfezi ülkelerine kaydırılmasının hesabı olabilir.
Welt am Sonntag, Gana ve Benin’den AB askerlerinin ülkelerine gitmeleri için davet mektubu gönderildiğini yazdı. Bu davet AB’nin yeni askeri misyonuna dayanak yapılıyor. Togo ve Fildişi Sahilleri ise sessizliğini korumaya devam ediyor. Bu ülkelerde daha önce Batı karşıtı gösteriler düzenlenmişti.
Bölgeyi yoksullaştıran Fransa başta olmak üzere Batılı ülkelere tepkinin yüksek olduğu bir dönemde AB’nin Gine Körfezi ülkelerine asker-polis göndermesi daha fazla tepkilerin yükselmesine neden olabilir. Bu ülkelerde de Batı karşıtlığının ordu içinde darbe hevesini artırmasını sağlayabilir. Rusya ve Çin’in bu eğilimleri değişik biçimlerde desteklediği de biliniyor.
NİJER’DE FRANSA ASKERLERİNE KARŞI EYLEM
AB, Gine Körfezi’ne asker gönderme hesabı yaparken Nijer’de ülkede bulunan Fransız askerlerine karşı gösteriler düzenleniyor. Darbeci yönetimin geçen cuma günü Fransa Büyükelçisi Sylvain Itte’nin ülkeyi terk etmesi için verdiği 48 saatlik süre doldu. Fransa, darbeci yönetimi tanımadığı için elçinin çekilmesini kabul etmemişti. Bunun üzerine, pazar günü başkent Niamey’de halk havalimanı çevresinde gösteriler yaptı. Eylemde, Fransa askerlerinin ülkeyi terk etmesi gerektiğine dair sloganlar atıldı. Fransız askeri hava üssü de Niamey’deki havaalanına yakın yerde duruyor. Bu nedenle, hedefin Fransa üssünün olduğu belirtiliyor.
Gelişmeler, Nijer’de darbecilerin halkın desteğini önemli ölçüde aldığını gösteriyor. Bu nedenle devrik cumhurbaşkanının yeniden göreve getirilmesinin zor görünüyor. Fransa başta olmak üzere sömürgeci Batılı ülkelere karşı atılan her adımın halk desteğini arttırdığını gören darbeci generaller özellikle Fransa’nın ülkedeki varlığını sorguluyorlar. Bu nedenle Fransız askerlerinin çekilmesi konusunda da ilerleyen günlerde bir ültimatom verilebilir.
Batı Afrika Devletleri Ekonomi Topluluğu (ECOWAS) tarafından daha önce gündeme getirilen Nijer’e askeri müdahale tehlikesi ise varlığını sürdürmeye devam ediyor. Bu nedenle, darbeci generaller sürekli ulusal savunma adına askere alma ya da yurt savunmasına katılma adımları atıyorlar.
AB’nin yeni misyon arayışı ise açık olarak, Mali’den sonra Nijer’de de hareket alanlarının daralmasından sonra yeni hareket alanları yaratmakla ilgili. Askeri olarak bir ayağı Batı Afrika’da olmayan AB’nin bölgedeki paylaşım mücadelesinde geriye düşeceği açık. Bu nedenle önümüzdeki süreçte iş birlikçi rejimleri ayakta tutmak için Batı, Afrika’ya daha fazla asker gönderilebilir.
