Yücel ÖZDEMİR / Köln
Avrupa Birliği (AB) Zirvesi’nde liderler, AB çapında doğal gaz fiyatlarının sınırlandırılması ve bir tavan fiyatın belirlenmesi konusunda belirsiz bir anlaşmaya vardı.
AB Komisyonu tarafından zirveden iki gün önce ilan edilen AB çapında doğal gaz fiyatı belirlenmesi ve bazı alanlara ek sübvansiyonların yapılması yönündeki öneriler, genel çerçeve itibarıyla kabul edildi. Öneriler arasında, AB’nin dışarıdan doğal gaz satın alarak bunu üye ülkelerine paylaştırılması da bulunuyordu.
10 saat süren tartışmaların ardından liderlerin anlaşmaya vardığı doğal gaz tavan fiyatının ne kadar ve nasıl olacağı ise belirsiz. Zira zirve öncesinde Almanya, Danimarka ve Hollanda’nın içinde olduğu bazı ülkeler tavan fiyatının belirlenmesine karşı çıktı. Fransa, İspanya, Belçika ve Portekiz’in içinde olduğu 15 ülke ise tavan fiyatının belirlenmesinde ısrar etti ve istediğini kısmen de olsa elde etti.
Ancak Liderler Zirvesi’nde bir fiyatın belirlenmemesi başta olmak üzere birçok konuda belirsizlik bırakması, kararın nasıl hayata geçirileceği konusunda soru işaretleri içermeye devam ediyor.
Zirvede alınan plan çerçevesinde AB Enerji Bakanları, önümüzdeki hafta salı günü Lüksemburg’da ayrıntıları görüşmek üzere bir kez daha bir araya gelecekler. Bu toplantıda kararlar üçte iki çoğunluk esasına göre alınacağı için, bir ülkenin ret oyu vermesi durumu değiştirmeyecek. Örneğin, Macaristan şimdiden AB tarafından belirlenecek tavan fiyatının dışında kalacağını ilan etti. Macaristan, yaptırımlara rağmen Rusya’dan doğal gaz almaya devam ediyor. Bir üst sınırın belirlenmesi durumunda Macaristan’ın Rusya’dan doğal gaz almasının tehlikeye düşebileceğini ifade eden sağcı Başbakan Viktor Orban, bu nedenle AB’nin alacağı kararın dışında kalacaklarını ilan etti.
ALMANYA’NIN YENİLGİSİ
Tavan fiyatı konusunda sağlanan anlaşmasını asıl olarak Almanya, Danimarka ve Hollanda’nın yenilgisi olarak yorumlanmaya başladı. Almanya, sahip olduğu ekonomik gücü sayesinde dışarıdan daha pahalıya doğal gaz satın alıp, ülke içinde ya da diğer ülkelere satma potansiyeline sahip. Hollanda ise AB içinde doğal gaz satan ülkeler arasında yer alıyor. En önemli müşterilerinden birisi de Almanya. Bu nedenle, her iki ülke AB çapında belirlenecek bir tavan sınırına karşı çıkmayı tercih ettiler.
Keza AB Komisyonu tarafından önerilen AB ülkelerinin dışarıdan birlikte doğal gaz satın alarak paylaştırması teklifi ise çok sınırlı olarak hayat bulacak gibi görünüyor. Özellikle gemilerle sıvılaştırılmış doğal gaz getirme imkanı olmayan ülkelerin bu yola başvurabileceği tahmin ediliyor.
Doğal gaz tavan fiyatının belirlenmesi savunan Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, zirveden çıkan sonuçtan memnun olduğunu ve bir çok AB ülkesinin tavan fiyatının belirlenmesinden yana olduğuna inandığını söyledi. Zirvenin hedefine ulaştığını da söyleyen Macron, tavan fiyatının da ekim sonunda ya da kasım başında belirleneceğini umduğunu, bu kapsamda AB Komisyonu’nun yapacağı somur bir tavan fiyatına destek vereceklerini de sözlerine ekledi.
BERLİN-PARİS HATTINDA TANSİYON YÜKSEK
Zirvede özellikle “AB’nin motoru” olarak adlandırılan Almanya ve Fransa eksenindeki gerilim dikkat çekti. Hatta Macron zirve kapsamında Almanya Başbakanı Olaf Scholz’a “yalnızlaşma” uyarısında bulundu. Her iki üke arasında tansiyon zirve öncesinde yükselmişti. Enerji ve silahlanma konusunda yaşanan rekabetteki anlaşmazlık nedeniyle ortak bakanlar toplantısı, toplantıya az bir süre kala iptal edildi. Anlaşmazlığın giderilmesi için Scholz önümüzdeki salı günü Paris’e gidecek ve Macron ile bir görüşme yapacak.
Almanya, artan enerji ihtiyacını karşılamak için İspanya ve Portekiz ile görüşerek, Fransa üzerinden geçecek Midcat doğal gaz boru hattını yeniden canlandırmak istediğini ifade etmiş ve her iki ülkeden olumlu yanıt almıştı. 2013’te temeli atılan hattın yapımı 2019’da durdurulmuştu. Cezayir doğal gazının Orta Avrupa’ya taşınmasını öngören hattın inşasına Macron ise karşı çıktı. Zira, Fransa topraklarından geçecek hatta Fransa’nın dahil olması gerekiyordu.
Almanya’nın planına karşı çıkan Macron, zirve öncesinde İspanya Başbakanı Pedro Sánchez ve Portekiz Başbakanı Antonio Costa ile bir araya gelerek hattın adını “Yeşil Enerji Koridoru” olarak değiştirerek, inşaa geçirilmesi için imza attı. Barcelona’dan Marsilya’ya hidrojen taşımak üzere inşaa edilecek hattan gerektiğinde doğal gaz da taşınabilecek. Macron, böylece Almanya’nın Afrika ve Kuzey Afrika’dan Orta Avrupa’ya doğal gazı taşımayı planladığı hattı engellemiş oldu. Projeyi Almanya’dan çalmakla kalmayan Macron, bir de bunun AB’den yapılacak sübvansiyonlarla inşaat etmek istediğini de ifade etti.
Sadece bu durum bile, AB’de Almanya ile Fransa arasında enerji pazarına sahip olmak için kıyasıya bir mücadelenin sürdüğünü gösteriyor. Benzer bir mücadele silah üretimi ve ihracatında yaşanıyor.
Almanya’nın İber Yarımadası üzerinden doğal gaz sağlama imkanlarının tükenmesi durumunda Türkiye, Yunanistan ve Balkanlar üzerinden gelecek hatlara yönelebileceği tahmin ediliyor.
