Almanya Komünist Partisi (KPD) 30 Aralık 1918’de kuruldu. Kuruluşunun arka planında büyük toplumsal çalkantılara sahne olan Kasım Devrimi ve sosyal demokrasinin işçi sınıfına ihaneti ve emperyalist savaş yer alıyordu. Böylesi bir ortamda barış ve adalet sloganıya yola çıkan işçi önderleri, Almanya’nın ilerleyen yıllarında da siyaset sahnesinde önemli etkiler yaratacak olan KPD’nin kuruluşunu ilan ettiler. KPD’nin kuruluşunun 100. yılı vesilesiyle Junge Welt gazetesinin yayınladığı özel sayıdan Türkçeye özetleyerek çevirdiğimiz Arnold Schölzel’in yazı ve KPD’nin kuruluş kronolojisi 100 yıl önceki çalkantılı siyasi tabloya ışık tutuyor.

Emperyalizmin savaş mekanizması yıkılmak zorundadır

Arnold Schölzel

24 Aralık 1918’de Berlin sarayı ve yanındaki Marstall’da önceden planlanmış bir katliam gerçekleştirildi. SPD Başkanı Friedrich Ebert’in emriyle 1. Dünya Savaşı’ndan yeni dönmüş olan düzenli birlikler orada konuşlanmış olan devrimci bahriyeliler tümenine saldırdılar. Ebert, başbakanlıkla genel kurmay başkanlığı arasında direkt bağlantı olması önerisine yeşil ışık yakmıştı. Bu bağlantı sayesinde Ebert, 9 Kasım 1918’de genel karargah komutanı Wilhelm Groener’le Almanya’da Bolşevikliğe karşı askeri araçlarla mücadele edilmesi konusunda anlaşmıştı. 24 Aralık’ta bu ittifak resmen açığa çıktı, bu devrimin dönüşüm noktasıydı. 30 Aralık 1918-1 Ocak 1919 tarihleri arasında yapılan KPD’nin kuruluş kongresi silahlı karşı devrimin bu açık saldırı günlerinde gerçekleştirildi.

KPD, 1918 yılının sonunda kurulduğunda Karl Liebknecht’in deyimiyle barışın ve adaletin devamlılığını sağlama hedefli bir parti ortaya çıkmıştı. Bu parti sadece SPD ve ordu arasındaki ittifakın değil eski toplumun da alternatifi olma iddiasındaydı. Rosa Luxemburg, kuruluş kongresinde bu partinin görevini dünya barışının çıkarlarının savunulması olarak; “Barış proleteryanın dünya devrimidir.” sözleriyle ifade etmişti.

Kasım Devrimi emperyalizmin savaş mekanizmasının durdurulabileceğini göstermişti. KPD, 24 Aralık 1918’den sonra, barışın daimi kılınabilmesi için bu mekanizmanın yıkılması gerektiğini kavrayan ve harekete geçen biricik parti oldu. Barışın emperyalist savaş mekanizmasının yıkılmasıyla gerçekleşebileceği dün gibi bugün de haklılığını sürdürüyor.

Savaşa ve faşizme karşı

Almanya Komünist Partisi (KPD) büyük bir bölümü uzun yıllardan beri emperyalist savaşlara karşı mücadele eden devrimciler tarafından kuruldu. Partinin kuruluşu öyle birdenbire olmadı:

Ağustos 1907: Stuttgart’ta yapılan Sosyalist Enternasyonal’de August Bebel, Rosa Luxemburg ve Lenin tarafından hazırlanan, bir savaş tehlikesi durumunda üye partilerin kendi hükümetlerine karşı mücadelesini zorunlu gören bir sonuç bildirgesi karara bağlandı. 1912 yılında Basel’de yapılan kongrede bu karar bir kez daha vurgulandı. 1914 yılı Temmuz krizinde bile SPD resmen savaşı reddetti, ülke çapında savaşa karşı büyük eylemler düzenledi ama paralel olarak hükümetle dıştan gelen saldırılar karşısında iç çatışmaların geri plana itilmesi konusunda görüşme yapmaya başladı.

Ağustos 1914

Almanya ile Avusturya-Macaristan imparatorluğu arasından Birinci Dünya Savaşı patladı. Rus Bolşevikleri ve Güney Avrupa’daki bazı küçük sosyal demokrat gruplar dışında Avrupa’daki tüm sosyal demokrat partiler hükümetlerine destek verdiler. Lenin, Eylül ayında savaşın iç savaş ve devrime dönüştürülmesi üzerine bir program yayınladı.

4 Ağustos’ta Almanya meclisindeki (Reichstag) SPD fraksiyonu savaş kredilerine onay verdi. Aynı günün akşamı Rosa Luxemburg, Berlin’deki evinde SPD içindeki savaş karşıtlarını ağırladı. Bu buluşmadan Enternasyonal Grubu doğdu. Grup 1915 Mart’ında sadece tek sayı çıkarılabilen Gruppe International dergisini yayımladı ve 1916 yılından itibaren adını Spartaküs Grubu olarak değiştirdi. En tanınmış üyeleri olan Rosa Luxemburg ve Karl Liebknecht 1915 ve 1916 yıllarında tutuklandı. 1917 yılında Spartaküs Grubu yeni kurulmuş olan Almanya Bağımsız Sosyaldemokratlar Partisi’ne (USPD) katıldı.

1918

3 Ekim: Max von Baden imparatorluk başbakanı oldu. SPD’li politikacılar Philipp Scheidemann ve Gustav Bauer da bakanlığa getirildiler. .

7 Ekim: Spartaküs Grubu’nun Berlin’de yapılan illegal konferansında savaşın hemen sona erdirilmesi, demokratik haklar, işçi ve asker konseyleri ve sosyalist devrim içerikli bir program kararlaştırıldı.

26 Ekim: Meclis SPD’nin oylarıyla ‚Tepeden Devrim’i onaylayarak kayzer rejiminin parlamenterleştirilmesine karar verdi.

3 Kasım: Kiel’deki Denizciler (Bahriyeliler) Ayaklanması ile devrim başladı. Hükümet SPD’li politikacı Gustav Noske’yi Kiel’e gönderdi. Noske, isyancılar arasında kafa karışıklığı yaratmasına rağmen sahil şehirlerindeki devrimin Kuzey Almanya’daki büyük endüstri merkezlerine ve daha sonra tüm ülkeye yayılmasına engel olamadı.

9 Kasım: Başbakan Max von Baden 29 Ekim’de Berlin’den kaçan Kayzer 2. Wilhelm’in istifa ettiğini açıkladı.

10 Kasım: SPD Başkanı Friedrich Ebert, 3 SPD’li ve 2 USPD’li bakandan oluşan, kendine Halk Temsilcileri Konseyi adını veren hükümetin başına geçti.

27 Kasım: Karl Liebknecht Berlin’de bahriyeli askerler önünde yaptığı bir konuşmada Alman devriminin karakterini barış ve halkın reform hareketi olarak açıkladı.

6 Aralık: Berlin ve diğer şehirlerde SPD’li politikacıların önderliğinde karşı devrimci darbe girişiminde bulunuldu.

10 Aralık: Berlin’de barışın sağlanması bahanesiyle genel kurmay başkanlığı ve hükümet karşı devrimci subaylardan oluşan muhafız tümenini şehre getirdi.

16 Aralık: Çoğunluğunu işçilerin oluşturduğu 250 bin kişi İmparatorluk Konseyler Kongresi’nin yapıldığı binanın önünde Spartaküs Birliği’nin talepleriyle eylem yaptı.

16-20 Aralık: SPD’nin etkisi altındaki 1. İmparatorluk Konseyler Kongresi’nde yasama ve yürütme yetkisinin Halk Temsilcileri’nde olduğuna karar verildi. Scheidemann ve Ebert taraftarlarından oluşan konseye her türlü yetki verildi. Ulusal Meclis kurulmasını kararlaştırarak iktidarı burjuvazinin eline teslim etti.

21 Aralık: 6 Aralık’ta katledilenler için Berlin’de kitlesel bir cenaze töreni düzenlendi.

24 Aralık: Hükümete bağlı askeri birlikler Berlin Sarayı ve yanındaki Marstall’daki halk denizciler tümenine saldırdılar. Ancak denizciler ve yardıma gelen işçiler tarafından püskürtüldüler. Buna rağmen karşı devrimin etkili şekilde yenilmesi sağlanamadı. 29 Kasım’da USPD’li bakanlar Halk Temsilcileri Konseyi’nden (hükümet) istifa ettiler.

29 Aralık: Spartaküs Birliği’nin genel kongresi.

30 Aralık: Spataküs Birliği’nin kongresinde 30 Aralık 1918-1 Ocak 1919’da yapılacak KPD’nin kuruluş kongresi başlatıldı. KPD’nin kuruluşu ilan edildi.

15 Ocak 1919: Karl Liebknecht ve Rosa Luxemburg katledildi.

19 Ocak: Gericiliğin baskıları işliğinde genel seçimler yapıldı. KPD seçimleri boykot etti.

10 Mart: KPD Başkanı Leo Jogisch Berlin-Moabit’teki cezaevinde katledildi.

27 Şubat 1933: Hitler’in başbakan olmasından sonra Reichtag yangını çıkarıldı ve KPD’ye karşı geniş bir bir tutuklama dalgası başlatıldı. Faşizm döneminde 300 bin KPD üyesinden 150 binin katledildi. 18 Ağustos 1944’te partinin lideri Ernst Thaelmann, tutulduğu Buchenwald Toplama Kampı’nda kurşuna dizildi.

17 Ağustos 1956: İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra yeniden kurulan KPD, Federal Almanya’da yasaklandı.

(Kısaltarak çeviren: Semra Çelik)