Federal Sosyal Mahkeme (Bundessozialgericht), az sayıda iş başvurusu yapıldığı gerekçesi ile Hartz IV yardımının tamamının kesilmesini uygunsuz ve orantısız olarak niteledi.
İş Ajansları (Jobcenter), Hartz IV yardımı alanlara her yıl yüz binlerce cezai yaptırım uyguluyor. Federal Anayasa Mahkemesi’nde (BVG), açılan ikinci dava üzerine bir rapor hazırlayan sosyal yardım kurumu Tacheles, raporda Hartz IV yardımı alanlara uygulanan cezai yaptırımları sert bir dille eleştiriyor ve Hartz IV’ ün Anayasa’ya, BM Engelliler Konvansiyonu’na, AB Sosyal Haklar Sözleşmesi’ne ve Devletler Hukuku’na aykırı olduğunu gözler önüne seriyor.
Geçtiğimiz yıl Gotha Mahkemesi aldığı bir ön karar ile Federal Anayasa Mahkemesi’ne ilk kez başvurmuş ve cezai yaptırımların Anayasa’ya aykırı olduğunu bildirmişti. Bu kararda Thüringen Mahkemesi de uygulanan yaptırımlarla insan haklarının ve onurunun, “Sosyal Devlet” ilkesinin, zorla çalıştırma yasağının, anayasal haklar olan bedenin ve insanın korunmasının ve mesleğini serbestçe seçebilme hakkının bertaraf edildiğini onaylamıştı. Federal Anayasa Mahkemesi’ne sunulan bu ilk ön karar 2016 yılında usul hatasından dolayı reddedilmiş ve Gotha’da Jobcenter’in davacıyı uygulanacak olan yaptırımlar konusunda yeterli şekilde bilgilendirip bilgilendirmediğinin incelenmediğini belirtmişti.
İnsan onurunun zedelenmemesi ilkesi uyarınca kişilere ödenen temel gereksinim oranının güvence altına alınması gerekiyor. Çalışabilir kişilere yapılan yardımın, ihtiyaçları olduğu halde tamamen kesilmesini öngören yaptırımlar bu anayasal ilkeye aykırı. 2010 yılında Federal Anayasa Mahkemesi’nin verdiği bir kararda da, bu durumda psikolojik ve sosyokültürel gereksinimlerin karşılanmadığını ancak karşılanmak zorunda olduğu belirtilmişti.
Açılan ikinci ve son dava ise, Jobcenter iş başvurusu yapmayan davacının aldığı yardımı yüzde otuz oranında kesti ve ayda 274 Euro ile yaşamak zorunda bıraktı. Davacı, daha sonra kendisine önerilen stajı da kabul etmeyince aldığı yardım üç ay boyunca yüzde altmış oranında, ay da 156 Euro olmak üzere düşürüldü. Jobcenter’in bu kuralı 25 yaş üstü bir kişinin bir yıl içerisinde ikinci kez yükümlülüklerini yerine getirmediğinde uygulanıyor. Kişi üçüncü kez yükümlülüğünü yerine getirmediğinde ise aldığı tüm yardımlar kesiliyor. Jobcenter, 15 yaş üzerinde olup da yardım alanlarda ise yardımı yükümlülüğünü ilk yerine getirmediği andan itibaren kesebiliyor.
Jobcenterlerin yaygın olarak uyguladığı bir diğer cezai yöntem ise kesilen yardımlar yerine yiyecek kuponları vermek. Fakat bu kuponlar ne zorunlu bir yardım kapsamına giriyor ne de mevcut olan ihtiyaçları karşılamaya yetiyor. Ev kirası, elektrik parası ya da yol masrafları gibi harcamalar buradan sağlanamıyor ve kişilerin sosyal ve kültürel yaşama asgari ölçüde dahi katılımı engelleniyor. Federal Anayasa Mahkemesi’nin örnek teşkil edecek son kararını ne zaman vereceğine dair ise henüz herhangi bir bilgi yok.
