Federal hükümet tarafından kamuoyuna açıklanan yeni Vatandaşlık Yasası taslağı bir taraftan eski engelleri korurken diğer taraftan çifte vatandaşlığın önündeki bütün engelleri kaldırıyor. Düzenlemeye göre, daha önce Alman vatandaşı olan göçmenler eski vatandaşlıklarını da alabiliyor.
Almanya’da işbaşındaki SPD-Yeşiller-FDP (Trafik lambası) koalisyon hükümeti tarafından hazırlanan yeni Vatandaşlık Yasası taslağının en önemli ayaklarınından birisi çifte vatandaşlığı serbet hale getirmesi. 1 Ocak 2000’de dönemin SPD-Yeşiller hükümeti tarafından değiştirilen Vatandaşlık Yasası’nda “kan bağı” esası kaldırılmış, vatandaşlığa geçiş süresi 15 yıldan 8 yıla düşürülmüştü. Ancak bununla birlikte Alman vatandaşlığına geçecek olanların eski vatandaşlıklarını bırakmaları şart konulmuştu. Bununla birlikte yeterli gelir ve Almanca, uyum sağlama ve Alman Anayasasına sadakat gibi şartlar getirilmişti. Daha sonra bir de entegrasyon şartı olarak “vatandaşlık testi” başlatılmıştı.
Federal İçişleri Bakanı Nancy Faeser’in kamuoyuna açıkladığı yeni Vayandaşlık Yasa tasarısında, bugüne kadar var olan uygulamada iki temel değişiklik yapılıyor. Birincisi vatandaşlığa geçiş süresi 8 yıldan 5 yıla düşürülüyor. Bu süre yüksek kalifiye olan, C1 derecesine Almanca bilenlerde 3 yıla kadar düşebiliyor. İkinci önem değişiklik ise, Alman vatandaşlığına geçişle birlikte göçmenler eski vatandaşlıklarını bırakmak zorunda kalmayacaklar. Dolayısıyla çifte vatandaşlık, Alman vatandaşı olacak bütün göçmenler için yasal bir durum olacak. Aynı tasarıda, başka bir ülkenin vatandaşlığına geçecek Almanların da Alman vatandaşlığından çıkmak zorunda olmadığı da yer alıyor. Bu uygulama daha önce sadece AB üyesi ülkelerin vatandaşlığı için sözkonusuydu.
TEMEL ENGELLER VARLIĞINI SÜRDÜRECEK
Faeser tarafından açıklanan tasarıda bir tarafta n Almanya’da vatandaşlığa geçen göçmenlerin sayısının düşük olmasının önüne göçmek için kolaylaştırmaların yapılması gerektiğinden söz edilirken diğer taraftan vatandaşlığın önündeki en büyük engeller olan yeterli gelir, yeterli dil gibi şartlar olduğu gibi varlığını sürdürecek. Düşük işlerle çalıştıkları halde devletten bir yardımı alan göçmenlerin vatandaş olmasının önü kapalı olmaya deva edecek. Yine vatandaşlığa geçiş ücreti olan 255 euro da olduğu gibi kalacak. Sadece Alman vatandaşlığından çıkış harcı alınmayacak. Engeller varlığını sürdürdüğü için Almanya’da yaşayan çok sayıda göçmen Alman vatandaşlığına geçemiyor.
Bakanlık tarafından verilen bilgiye göre ülkede 10,7 milyon “yabancı” statüsünde göçmen bulunuyor. Bunların 5,7 milyonu 10 yıldan fazla Almanya’da yaşıyor. Engellerden ya da tercihten ötürü Almanya’da vatandaşlığa geçen göçmen oranı diğer AB ülkelerinin altında. 2019’da AB genelinde yüzde 2 olan vatandaşlığa geçiş oranı Almanya’da yüzde 1,3’te kalmıştı.
ÇİFTE VATANDAŞLIK GEÇİŞLERİ ARTIRACAK MI?
Hükümet, oranın düşük almasının nedenlerinin başında göçmenlerin eski vatandaşlıklarını bırakmak istememesine bağlıyor. Bu oranı artırmak için çoklu vatandaşlığa olanak tanıyor. Özellikle birinci kuşak işçiler için çifte vatandaşlığın yasal hale getirilmesi anlamlı. Hatta gecikmiş bir uygulama olduğu söylenebilir. Yine, geldikleri ülkelerle ekonomik, sosyal, kültürel ve siyasi bağları halen güçlü olan ikinci kuşak göçmenler için de bu belli açılardan anlaşılabilir. Ancak köklerinin olduğu ülkelerle ekonomik-siyasi ilişkileri bulunmayan sonraki kuşaklara da çifte vatandaşlık yolunun açılması, birlikte yaşama yarardan çok zarar verebilir.
ALMAN VATANDAŞI OLANLAR YENİDEN ÇİFTE VATANDAŞ OLABİLİR
Yeni düzenlemede Alman vatandaşlarına da sınırsız şekilde çoklu vatandaş olma hakkı tanıyor. Daha önce sadece AB üyesi ülkelerin vatandaşlığı için bu geçerliydi. Şimdi, Alman vatandaşı olanların AB dışıdaki ülkelerin vatandaşlığını da alabilmesinin önü açılıyor. Bu uygulama özellikle Türkiye kökenli göçmenler için önemli. 1 Ocak 2000’den sonra zorunlu olarak Türk vatandaşlığından çıkarak Alman vatandaşı olanlara yeniden Türk vatandaşı olma yolu açılıyor. Çünkü, tasarıda eski vatandaşlığa dönüşü engelleyen bir düzenleme bulunmuyor.
Mevcut haliye tasarının yasalaşması durumunda önümüzdeki yıllarda Almanya’da çifte vatandaş konumundaki Türk vatandaşı sayısında önemli bir artış olabilir. Keza değişik nedenlerle Alman vatandaşı olmak istemeyen Türkiye kökenli göçmenler arasında Alman vatandaşlığına geçenlerin sayısında da artış meydana gelebilir. Dolayısıyla önümüzdeki yıllarda Türkiye seçimleri için Almanya’dan oy kullanacakların sayısı da artabilir.
2000’den sonra çıkarılan yasada sadece özel durumlar için çifte vatandaşlık hakkı veriliyordu. Bu durum özellikle ebeveynleri farklı ülkelerin vatandaşı olan çocuklar için geçerli idi. Sadece 2020’de 91 bin 500 çocuk çifte vatandaş olmuştu. Almanya’da ayrıca yurttaşlarını vatandaşlıktan çıkarmayan İran, Suriye, Afganistan, Fas, Lübnan, Cezair, Nijerya ve Tunus vatandaşları çifte vatandaş olabiliyor.
Yeni düzenlemede ayrıca daha önce olduğu gibi, suç işleyen, Alman Anayasası’nda yer alan temel özgürlükçü ve demokarik değerlere saygı duymayanlar vatandaş yapılmayacak.
TEK BAŞINA VATANDAŞLIK YETER Mİ?
Hükümetin tasarısı bir tarafta ülkede yaşayan göçmenlerin kendilerini daha fazla Almanya’nın parçası olarak görme, entegrasyon için her alanda katılımı teşvik etme olarak ifade edilse de tersi yönde gelişmeleri de içinde barındırıyor. Zorunlu ve ihtiyaç olmadığı takdirde çifte vatandaşlığın sınırsız şekilde uygulamaya konulması, yaşanılan ülkeyle güçlü bağlar kurmayı da engelleyebilir ya da geciktirebilir. Belirtmek gerekiyor ki, kendisini yaşanılan ülkeye ait hissetme, toplumsal yaşama katılma tek başına vatandaş olma ya da olmama ile de sınırlı değil. Her alanda eşit hakların tanınması, sosyal sorunlar, ırkçı-ayrımcı uygulama ve davranışların önüne geçilmesi yaşanılan ülkeye ait olma sürecini hızlandıracaktır. Bu yapılmadığı takdirde, Alman vatandaşı oldunduğu halde her türden ayrımcılığa uğrayan, ırkçı saldırılara maruz kalan göçmenlerin kendilerini ülkenin parçası görmeleri zaman alacaktır. (YH)
