Almanya’da işçi kiralayan ve taşeron şirketler aracılığı ile birçok işkolunda 800 binin üzerinde emekçi aynı işi yapmalarına rağmen eşit ücret alamıyorlar. Oysa 2008’den bu yana Avrupa Birliği (AB) sınırları içinde ücret eşitliğini öngören bir yönetmelik yürürlükte. Emekçilerin bu yönetmelikten faydalanabilmeleri için sendikaların işçi sözleşme imzalamaları gerekiyor.
Alman Sendikalar Birliği (DGB) ile taşeron işletmeleri ve işçi kiralayan firmaları temsil eden VGZ (Verhandlugsgemeinschaft Zeitarbeit) 14 Mart’tan itibaren bu yana yeni sözleşmeler için görüşüyorlar.
Oysa DGB ve bağlı sendikaların yeni bir sözleşme için masaya oturmalarına hiçbir neden kalmadı.
Nitekim daha önce “damping” sözleşmelere imza atan Hıristiyan sendikaların bu alandaki yetkileri mahkeme tarafından ellerinden alındı.
Eğer DGB VGZ ile masaya oturmaktan vazgeçerse o zaman Almanya’da eşit ücret uygulamasının önünde bir engel kalmayacak. Avrupa genelinde ücret eşitliğini öngören 2008 tarihli “equal pay” (eşit ücret) yönetmeliğine göre farklı bir ulusal yasa veya TİS tarafları arasında özel bir sözleşme olmadığı taktirde aynı işyerinde aynı işi yapan işçilere farklı ücret ödemek yasak!
MASAYA NEDEN OTURULDU?
Bu duruma rağmen Alman Sendikalar Birliği (DGB) taşeron işletmeleri temsil eden VGZ ile masa başına oturmasının nedenleri sorgulanmalı. DGB’nin imzaladığı sözleşmeler ücret farkının devam etmesi anlamına geliyor. Kiralık işçiler kadrolu işçilerden yüzde 40 ila 60 arası daha düşük ücret alıyor.
Şimdiye kadar masaya oturmayı Hıristiyan sendikaların imzaladığı sözleşmeleri gerekçe gösteren ve, “eğer biz sözleşme imzalamazsak işçilerin durumu daha kötü olur” diyen DGB’nin bu gerekçesi de ortadan kalktı.
Bu durumda DGB’nin masaya oturmasının iki nedeni kalıyor. Bunlardan biri IG Metall ve Ver.di sendikalarının da işçi kiralayan bir takım işletmelere ortak olduğudur. Bu konuda söz konusu işletmelerin sözleşmelere uyduğunu ve yasal çerçevede faaliyet gösterdiğini söylemek şüphesiz yeterli değil. Sonuçta bir dönemler “kölelik koşulları” diye eleştirilen çalışma biçimine ve sömürü koşullarına bugün ortak olunduğu için destek verildiği ortada.
Şüphesiz buradan elde edilen gelirin bu tür bir ihaneti, neresinden bakılırsa bakılsın haklı çıkarmayacağı da ortada. Bu tutuma asıl olarak DGB’de hakim olan “üretim merkezinin korunması ve rekabet gücünün artırılması” anlayışının neden olduğu rahatlıkla söylenebilir. Nitekim Alman sermayesi ucuz iş gücü ihtiyacının önemli bir bölümünü (800 bin) bu alandan karşılıyor.
“SÖZLEŞMEYE HAYIR” KAMPANYASI
DGB’nin kiralık işçileri için TİS görüşmelerine başlamış olması, bir çok işçi-, sendika temsilcileri ve çeşitli emek örgütleri arasında tepkilere yol açmış durumda. Sol Sendikacılar İnisiyatifi ve kriz karşıtı platformlar, DGB yönetiminin taşeron şirket temsilcileri ile görüşmelere son vermesi ve yeni bir sözleşme imzalamamasını talep ediyorlar.
Bu doğrultuda bir çok bölge ve işletmelerde imza toplayan inisiyatif ve platform aktivistlerinin yanı sıra çeşitli bölgelerde ver.di sendikası sekreterleri ve üyelerinin imzaya açtığı açık mektup ile DGB yönetimine, emekçilerin kendi arasında bölünmesinin, güvencesiz ve düşük ücretli işin meşrulaştırılmasının adı olan TİS anlaşmasına hayır, eşit ücrete >equal pay< a evet diyorlar. DGB’ye yapılan çağrıda, güvencesiz ve düşük ücretlere karşı mücadeleyi merkeze alması ve buna taşeron firmaların yasaklanması talebi ile başlamasını istiyorlar. Mücadeleci sendikacıların başlattıkları bu olumlu girişime verilen desteğin artması ve kampanyanın yaygınlaşması DGB yöneticilerinin tutumlarını gözden geçirmesini sağlayabilir. Başta IG Metall ve Ver.di sendikalarında olmak üzere birçok sendikanın tabanında, “işçi kiralayan firmalarla neden masaya oturuluyor” sorusu açıktan tartışılıyor. Eğer bu eğilim güçlenir ve DGB üzerindeki baskı artarsa o zaman belki Ekim 2013’den sonra “eşit ücret” sorununda bir adım daha ileride olunabilir. BÜLENT BOZKURT
Almanya’daki yasalar da olanak sunuyor
Kiralık işçilik için oluşturulan yasalarda (AÜG-Arbeitnehmerüberlassungsgesetz) kural olarak, ücret, izin, izin parası v.b. konularda kiralanan firmada çalışacak olan kiralık işçi için, kadrolu işçi ile eşitlik yasası geçerli. Yani eşit ücret, çalışma saati ve izin hakkı. Yalnız bu geçerlilik içerdiği özel bir hükümle geçersiz kılınıp ücretler aşağıya çekilebiliyor, buda bu alanda yapılacak bir toplu iş sözleşmesi ile gerçekleşiyor. Bu sözleşmeyi ilk hayata geçiren CGB’yi (Hıristiyan Sendikalar Birliği) düşük ücret talep ediyor diye eleştiren ve asıl olarak TİS görüşmelerinde kendisini muhatap gösteren DGB, 2010 yılında imzaladığı sözleşmede ücret düzeyi CGB’nin imzaladığı sözleşmedeki ücretle aynı düzeydeydi. Buda kiralık işçinin ücreti, kadrolu işçiden ortalama yüzde 40 daha az ücret alması anlamına geliyordu. Aynı yılın sonunda DGB, Federal İş mahkemesinde CGB’ye karşı açtığı davada CGB’ye bağlı sendikaların yaptırım gücü olmadığı için imzaladıkları sözleşmelerin de geçersiz olduğu karara bağlandı. Bu gelişmenin ardından eşit ücret için tek engel yürürlükte olan ve DGB tarafından imzalanan TİS’ler kaldı. Eşit işe eşit ücret ilkesini hayata geçirmek için DGB’nin sadece yeni bir sözleşme imzalamaması yeterli olmasına karşın sendika bürokratları yeni bir sözleşme için masaya oturmuş durumda.
Branş zammı doğru yol mu?
Kasım 2012 den itibaren metal endüstrisi, matbaa, kimya ve demiryollarında gibi birçok branşa yönelik itibaren geçerli olan branş ücret anlaşmaları yapıldı. Bu branşlardaki ücret anlaşmaları gereği uzun süreli bir işte çalışıldığında (en az altı hafta) artı branş zammı alınıyor, bu metall branşında 9 ayı geçtiğinde %50 zam, diğer bazı branşlarda aynı sürede sadece %10 zam içeriyor.
Başta eskiye nazaran olumluluk gibi görülse de, branş farkı “equal pay”ın çok gerisinde ve sadece kiralık firmalarda çalışanların sadece %50 sini kapsıyor. Bu uygulamadan yararlanmak için 6 hafta aynı işyerinde çalışan işçiyi kapsaması aksi zamdan yararlanamamayı getiriyor. Kiralık işçilerin aynı işyerinde ortalama çalışma süresi 3 ay. Branş sözleşmelerinin altına imza atan DGB sendikaları böylece ‚eşit işe, eşit ücret’ten uzak olan anlaşmalarını 2017 yılına kadar uzattılar.
CGM: Eşit işin önünde engel yok!
Kamuoyunda “sarı sendika” olarak bilinen CGB’ye (Hıristiyan Sendikalar Birliği) bağlı CGM (Hıristiyan Metal Sendikası) için kiralık firmalarla TİS (Toplu İş Sözleşmesi) çalışmaları 31 Mart 2013 tarihi itibari ile tamamen sona erdi.
CGM Başkanı Adalbert Ewen, Paskalya tatili öncesi yaptığı açıklamada, bu alanda hatalar yaptıklarını ve dersler çıkardıklarını. Bu branştaki dönemlerini kapattıklarını ve taşeron firmalarla olan TİS anlaşmalarının tümünün sonlandırıldığını bildirdi. 2010 yılından bu yana CMG, CGZP’nin (Hıristiyan Kiralık İşçiler ve Personel Servisleri Sendikası) yanı sıra kendisi TİS anlaşmaları imzalıyordu. CGM’nin ilk TİS anlaşması, ücret konusunda DGB’nin imzaladığı sözleşmenin üzerinde seyrediyordu, hatta sözleşmesinde metal işkolunda çalışan kiralık işçilere ek zam içeriyordu – o dönem edinilen bu hakkı bugün IG Metall’in “bir ilke imza atma” adı altında sahiplendiğine görüyoruz
Ewen açıklamasında, “bugünden itibaren ilke olarak equal pay geçerlidir. Bu ancak imzalanacak yeni toplu sözleşmelerle engellenebilir ve ücretler aşağıya çekilebilir. Şimdi her şey bizlere yıllarca kiralık işçilerin istikrarsız ve güvencesiz çalışma koşularının sorumlusu olarak gösterenlerin elinde; eğer kimse işçi kiralayan firmalarla yeni TİS imzalamazsa, tek geçerli olan eşit ücret yasası olacak” diyerek, topu DGB’ye attı.
DGB’nin gelecekte de kiralık firmalar ile TİS anlaşması yapacağına dair iddiaya girebileceğini söyleyen CGM Başkanı, “Ama artık kimse eşit ücret ödenmemesine bizi bahane gösteremeyecek. Üç ay aynı işletmede çalışan kiralık işçinin, kadrolu işçiyle aynı ücreti alma hakkı doğuyor. Hem de en kolay yoldan; yapılacak tek şey, yeni anlaşma yapmamak!” Ewen, “DGB eşit ücret talebinde samimiyse kiralık iş branşındaki sözleşmelere son verir. DGB’nin atacağı adımı merakla bekliyoruz” dedi.
Sendikacıların başlattığı kampanyalar için şu sitelerde bilgi alınabilinir:
https://www.labournet.de/category/politik/alltag/leiharbeit/tarifverhandlungen/
