Başyazı / The Guardian
En azından geçen sonbahardan bu yana, nisan ayına gelindiğinde, yükselen küresel enerji fiyatlarının, milyonlarca İngiliz hanesinin ısınma faturalarını ödeme kabiliyetini yüksek bir hızla çökerteceği açıktı. Bunu “İnsanların kafasındaki bir numaralı sorun” olarak kabul eden Hazine Bakanı Rishi Sunak, perşembe günü Avam Kamarasına gitti ve kaçınılmaz ancak yine de büyük ölçüde hafife alınan hasarı sınırlamak için tasarlanmış bir dizi önlemi açıkladı.
Muhafazakar milletvekilleri, bakanın paketini övdü. Muhalefet milletvekilleri bunu yeterince ileri gitmediği için kınadı. Ancak daha büyük gerçek, tüketicilerin perşembe günkü enerji fiyatları tavanındaki çarpıcı artışın etkisini deneyimlemeye başlamasından iki ay önce bu fiyat artışlarından kaynaklanan gerçek insani ve siyasi şokun nisan ayında başlayacak olması.
Bakanın önlemlerine rağmen, gerçekleştiğinde, bu etki birçokları için çok büyük olacak. Sunak, düzenlediği basın toplantısında bunu iğneyi çekmek olarak nitelendirdi -ancak bu ciddi yaralar bırakabilir. Ayrıca Hazinenin umduğundan daha uzun sürebilir. Durum böyle olsa bile, rakamlar göz sulandırıyor. 2021’in sonlarında dünya fiyatlarının fırlaması, en azından son çeyrek yüzyıl içinde İngiliz hanelerinin çoğunluğu için yaşam maliyetine en büyük darbeyi vuracak.
Perşembe günü, enerji düzenleyicisi Ofgem, ortalama faturanın şu anda 1277 pounddan 1 Nisan’dan sonra yüzde 54’lük bir artışla 1971 pounda yükseleceğini doğruladı. Bu yükselişin beşte dördü, toptan eşya fiyatlarındaki yüzde 104’lük artışın sonucudur. İngiltere’nin, genellikle kötü yalıtılmış evlerimizin yüzde 85’ini ısıtan gaza bağımlılığı, bu ülkeyi oturan hedef haline getiriyor.
Ulusal sigorta prim ödemelerindeki artışların da aynı anda yürürlüğe girmesiyle, enflasyonun tekrar istikrarlı bir şekilde yükselmesiyle (İngiltere Bankası, bakan açıklama yaparken faiz oranlarını yükseltti) ve fiyatların ücretleri aşmaya devam etmesiyle (kısmen enerji maliyetlerinden dolayı) Sunak, sıcak bahar havasının faturaları hafifletmesi için dua edecek.
Sunak’ın önlemleri şüphesiz şokun bir kısmını sönümleyecektir. Tüm haneler, ekim ayından itibaren devlet tarafından finanse edilen 200 sterlinlik bir indirim alacaklar, ancak daha sonra bunu beş yıllık taksitler halinde geri ödeyecekler. En düşük dört belediye vergi bandındaki İngiliz haneleri – toplamın yaklaşık yüzde 80’i – ayrıca 150 sterlinlik bir indirim alacak. Yerel belediyeler, diğer savunmasız ve düşük gelirli haneleri hedeflemelerine yardımcı olmak için isteğe bağlı fon alacak.
İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda, Barnett formülü kapsamında eş değer desteği alacaklardır.
Bunların hiçbiri, çoğu hanenin nisan ayından itibaren hâlâ aşırı derecede sert etkileneceğini gizleyemez. Enerji fiyatları şu anda bile yüksek ve rekor rakamlar ısınma, gıda ve diğer hane harcamaları arasında kabul edilemez seçeneklerle karşı karşıya. Tüm bunlar, yeni fiyat artışlarından herhangi biri devreye girmeden önce. Sunak’ın önlemleri yardımcı olabilir, ancak işler çoğu için daha iyi değil, daha da kötüleşecek. Shell’in perşembe günü dörde katlanan kâr açıklaması, Sunak’ın hükümetin yükü paylaşmak için harekete geçtiğinden bahsetmesini aşağılayıcı görünüyor.
Sunak’ın önlemleri de kırılgan. Hazine, küresel toptan gaz fiyatlarının gelecek yıl düşmeye başlayacağı üzerine kumar oynuyor. Toptan eşya fiyatlarının grafiğine bakıldığında birçoğunun düşüncesini görecektir. Ancak analistler, önümüzdeki altı aylık gözden geçirmeden sonra tavan fiyatının tekrar yükseltilmesi gerektiğini şimdiden tahmin ediyor. Bu, havalar tekrar soğurken tüketiciler için daha da yüksek fiyatlar (Muhtemelen taze ve maliyetli Hazine azaltmalarıyla birlikte) anlamına gelecektir.
Enerji fiyatlarındaki artışların en önemli yönü, en yoksul ve varlıklı kesimler üzerindeki insani etkisi olacaktır. Yeterince desteklenmediler. Ama bunun siyaseti de unutulmamalı. Johnson’ın bazı milletvekilleri onu mayıs yerel seçimlerine kadar şartlı tahliye etti. Enerji fiyatlarındaki artışların, yüksek vergilerin ve devam eden enflasyonun birleşik etkisi, onun için nisanın gerçekten de en acımasız ay olabileceği anlamına geliyor.
