Hollanda’da parlamento seçimleri pandemiden dolayı üç güne yayıldı. Halk oy vermek üzere 15,16 ve 17 Mart’ta sandık başına gitti. 17 Mart’ta sandıklar yerel saatle 21.00’da kapandı. Sandıkların kapanmasından sonra sandık çıkış anketi de yayınladı. Seçimlerin galibi sağ ve aşırı sağ partiler olurken, sol partiler ise büyük bir yenilgi aldı.
Sandık çıkış anketinin sonuçlarına göre seçimlere katılım oranı yüzde 83 dolayında oldu. Seçim barajının olmadığı Hollanda’da 4 yeni parti parlementoda temsil edilme hakkı kazandı. 2021 genel seçimlerine toplam 37 parti katıldı. Bu partilerden 17’si sandık çıkış anket sonuçlarına göre mecliste temsil edilmeyi başardı.
VVD 4. KEZ EN BÜYÜK PARTİ
Sandık çıkış anketinin sonuçlarına göre liberal D66 partisi seçimlerden en kazançlı çıkan parti oldu. Aynı zamanda hükümet ortağı olan D66 sandalye sayısını 19’dan 26’ya yükselterek beklenmeyen bir çıkış yaptı. Seçimin diğer galibi ise hükümetin en büyük ortağı olan ve Başbakan Rutte’nin liderliğinde seçimlere giren VVD oldu. VVD sandalye sayısını 33’ten 35’e yükseltti. Bu sonuçla Rutte’nin VVD’si dördüncü kez Hollanda’da en büyük parti olma ünvanını elde etti. Hükümetin üçüncü ortağı olan Hristiyan Demokrat Birlik CDA’nın sandalye sayısı 19’dan 14’e geriledi. Hükümetin küçük ortağı Hristiyan Birlik CU ise 1 sandalye kaybetti ve parlamentoda 4 sandalye ile temsil edilecek.
Bu seçimlerde sağ partiler ‘sol’ bir programla halkın karşısına çıktılar. En sermaye yanlısı parti olarak bilinen VVD bile asgari ücretin yükseltilmesi, zenginlerden daha fazla vergi alınması gibi talepleri ileri sürebildi. VVD’nin lideri Rutte birçok açık oturumda pandemiden sonra hedeflerinin orta sınıfı ve dar gelirlileri korumak olduğunu; hemen kemer sıkma politikasına gitmenin doğru olmadığını dile getirerek seçmenleri yanına çekmeyi başardı. Bunun yanı sıra anketler halkın önemli bir bölümünün hükümetin pandemiye karşı mücadele yönteminden ve bunun başındaki Rutte’den memnun olduğunu gösteriyor. Rutte pandemi sürecinde başbakan olma avantajını iyi kullandı.
AŞIRI SAĞ VE IRKÇI PARTİLER GÜÇLENDİ
Sandık çıkış anketleri sonuçlarına göre aşırı sağ ve ırkçı partiler seçimlerden güçlenmiş olarak çıktılar. Wilders’in liderliğindeki ırkçı PVV 18, Baudet lideriliğindeki ırkçı FvD 8 ve PVV ile FvD arasında bir pozisyon almaya çalışan JA21 partisi ise 4 sandalye ile Hollanda parlamentosunda temsil edilecekler.
Wilders seçim kampanyasını göçmen istilasına karşı sınırların kapatılması, camilerin kapatılması ve Kuran’ın yasaklanması üzerine oturttu. Ayrıca parlamentoda hükümetin pandemiyle mücadele programına en sert eleştiri getiren kişi olarak tanındı. Sağlık çalışanlarının haklarının korunması ve sağlık alanında örneğin hastanelerin kapatılmasını eleştiren ve bundan hükümeti sorumlu tutan bir tutum sergiledi.
FvD ise koronayı bir grip olarak görüp, halkı özgürlükleri geri kazanmak için kendisine oy vermeye çağırdı. Bu hükümetin korona önlemlerinden hoşnut olmayan halkın bir kesimini bu partiye yöneltti. Bununla birlikte bu partinin ırkçı ve popülist söylemleri de kitlelerin bir kesiminin üzerinde etkili oldu.
SOL PARTİLER AĞIR YENİLGİ ALDI
Sosyal demokrat PVDA meclisteki 9 sandalyesini korudu. Parti bir önceki genel seçimlerde 29 sandalye kaybederek büyük bir yenilgi almıştı. Yeşil Sol (GL) 8 ve Sosyalist Parti (SP) 8 sandalye ile önümüzdeki 4 yılda mecliste yer alacaklar. Hayvan Hakları Partisi PVDD ise 5 sandalye ile mecliste olacak.
Pandemi boyunca sol partiler kısmi eleştirileriyle birlikte korona ile mücadelede esas olarak hükümet ile birlikte hareket ettiler. Seçim kampanyası süresi boyunca emekçilerin yaşadığı esas sorunları ya gündem yapmayı başaramadılar ya da yapmak istemediler. SP’in ırkçılık ve ırkçılığa karşı mücadelede utangaç davranması ve program olarak da giderek sağa kayması, partiden kopmaları uzun bir süreden beridir beraberinde getirmişti.
DÖRT YENİ PARTİ MECLİSE GİRMEYİ BAŞARDI
Hollanda’da seçim barajı yok. Dolayısıyla bir milletvekili çıkarmak için yeterli sayıda oy alan parti mecliste temsil edilmeye hak kazanıyor. JA21 3, BBB (çiftçi partisi) 1, BIJ1 1 ve Volt 3 milletvekili ile meclise girmeyi başardı. JA21 ırkçı FvD partisinden kopan kişilerin kısa bir süre önce kurdukları bir parti ve Wilders’in PVV’si ile FvD arasında bir pozisyon almaya çalışıyor.
BIJ1, ırkçılığa ve eşitsizliğe karşı radikal değişim talebi ile seçim çalışması yürüttü. Diğer sol partilerin ırkçılığa karşı açık bir tutum almayışları bu partilere oy veren kesimlerin bir bölümünün BIJ1’e yönelmesini beraberinde getirdi. Yanı sıra geçtiğimiz yıl Siyah Hayatlar Önemlidir hareketinin ortaya çıkması ve etkili gösteriler yapması BIJ1 partisinin daha da görünür olmasını sağladı.
Volt partisi Avrupa çapında örgütlenen ve görece yeni bir parti. Avrupa Birleşik Devletleri gibi bir hedefi olan bu partiye seçim sürecinde Hollanda’da bilinen bazı önemli şahsiyetler de destek verdi. BBB ise daha çok çiftçilerin ve taşrada yaşayanların haklarını korumayı kendisine görev biçmiş bir parti. (Amsterdam/YH)
