Müzik, hele de tek bir ağızdan söylenen marşlar, protestoların olmazsa olmazlarıdır. Almanya’da „Brüder, zur Sonne, zur Freiheit“, Türkiye’de 1 Mayıs, dünya genelinde Avusturya İşçi Marşı, Bella Ciao dillerden düşmeyen marşlardır. Ancak bu marşların en yaygını; “Uyan artık uykudan uyan, Uyan esirler dünyası!” dizeleriyle başlayan Enternasyonal’dir.

Enternasyonal marşı ilk kez 23 Temmuz 1888’de Fransa’nın Lille kentinde söylendi. Sözlerini bir Fransız işçi, Eugène Pottier, 1870’de yazdı. Bestesi ise 1888’de yine bir Fransız işçinin, Pierre Degeyter’in eseri.

Enternasyonal’in serüveni birçok açıdan ilgi çekici: Pottier kim ve niçin böyle bir şiir yazma ihtiyacını duydu? Degeyter niçin besteledi? İlk kez nasıl ve neden söylendi? Kısa sürede milyonlarca sosyalist, komünist ve ilerici işçinin marşı biçimine dönüşmesinin sırrı nedir? Burjuvaziyi korkuturken işçi kitlelerine ve militanlarına nasıl cesaret kaynağı ve umut ışığı oldu?

Paris Kömünü‘nde işçi bir şair
Enternasyonal’in sözlerini E. Pottier yazdı. Pottier (1816-1887) dönemine şair, siyasetçi ve halk adamı olarak damgasını vuran bir militan. 4 Ekim 1816’da Paris’te mütevazi bir sandık yapımcısı zanatkârın oğlu olarak dünyaya geldi. Babası O’nu oniki yaşında okuldan alıp, yanında çırak yapmak istedi. Fakat Eugène baba mesleğinden hoşlanmadığı için kağıt işçiliğini tercih etti. 1871‘deki Paris Komünü döneminde işçilerin hayatını iyileştirmek için kurulan şehir konseyinin üyelerindendi.

Birçok sürgün ve siyasi sığınmacı Komün taraftarı gibi Pottier de, 17 Mayıs 1873’te, gıyabında ölüme mahkum edildi. Zor, sıkıntılı sürgün yıllarında ABD işçi hareketiyle ilişki kurdu. Komün’den çıkarılması gereken dersleri, Komün’ün başarısızlık neden ve sonuçlarını anlattı. ABD Sosyalist Parti kurucuları arasında yer aldı.

1880 affından sonra, Paris’e döndü. Şiirleri dost ve tanıdıklarının yardımı ile 1887’de Chants Révolutionnaires (Devrimci Türküler) adıyla yayınlandı. Eugène Pottier, 6 Kasım 1887’de Paris’te hayata gözlerini kapadı. Cenazesi 9 Kasım’da binlerce kişinin katıldığı, “Yaşasın Komün!” sloganları ve polis çatışmaları arasında kaldırıldı. Pottier öldüğünde Enternasyonal marşı henüz bestelenmemişti.

Bir işçi tarafından bestelendi

Lille şehri belediye başkanı olmak isteyen Gustave Delory ise o sıralarda yapacağı “seçim kampanyasına uygun bir marş” ararken, 1888’de Paris’te, bir yıl önce ölen Eugéne Pottier’nin Chants Révolutionnaires isimli kitabındaki L’İnternationale şiirine hayran oldu ve Lille‘ye geri döndükten sonra şiirin bestelenmesi için yetenekli bir müzisyen aramaya başladı. 15 Temmuz 1888’de fabrika işçisi müzisyen Pierre Degeyter bu işi üstlendi ve birkaç gün içinde bildiğimiz Enternasyonal marşı ortaya çıktı. Gustave Delory’nin Lille belediye başkanı seçilmesinden sonra, Fransız İsçi Partisi 14. ulusal kongresini Lille‘de yapıyor. Fransa’nın dört bucağından gelen delegeler yanında W. Liebknecht’in de aralarında bulunduğu Almanya sosyal demokratları, Avusturyalılar, İspanyollar, Rumenler de kongreye katıldı. 23 Temmuz 1896’da Kongrenin sonuçlanması vesilesiyle düzenlenen eylem milliyetçilerce engellenmek istendi. Saldırıya sosyalistlerin yanıtı topluca okunan Enternasyonal marşı oldu. Marş, değişik uluslardan delegeler tarafından öyle doğal okunmuştu ki, ondan sonra işçi sınıfının uluslararası marşı oldu ve sözleri hemen hemen her dile çevrildi.

İşçi sınıfının enternasyonal marşı

Uluslararası düzeyde de Enternasyonal gittikçe tanındı. 1900’de Paris’te toplanan Uluslararası Sosyalistler Kongresi‘nde Fransız delegeler birkaç kez Enternasyonal marşını söylediler. 7 Şubat 1904’te Brüksel’li sosyalistler Uluslararası Sosyalist Büro toplantısı sonrası bestecisi Pierre Degeyter’in de katıldığı Enternasyonal marşı ve yaratıcıları adına özel bir şenlik düzenlendi. 28 Ağustos-3 Eylül 1910’da Kopenhag’da yapılan Uluslararası Kongrede 500 müzisyenden oluşan koro Enternasyonal marşını söyledi. Enternasyonal ilk okunuşundan otuz yıl sonra dünya işçilerinin dillerinden düşmez oldu.

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nde de Enternasyonal, 1917 ile 1941yılları arasında ulusal marş olarak kabul edildi.

İspanya iç savaşında Cumhuriyetçileri desteklemeye koşan uluslararası tugayların, Cezayir’in bağımsızlığı için mücadele eden Fransız devrimcilerinin, dünyanın neresinde olursa olsun haklarını arayan işçilerin, köylülerin, gençlerin, kadınların protestolarında tek ses olarak söyledikleri marş Enternasyonal oldu.

Enternasyonal Marşı

„uyan artık uykudan uyan
uyan esirler dünyası
zulme karşı hıncımız volkan
kavgamız ölüm-dirim kavgası
mazi ta kökünden silinsin
biz başka alem isteriz
bizi hiçe sayanlar bilsin
bundan sonra her şey biziz.
tanrı, patron, bey, ağa, sultan
nasıl bizleri kurtarır
bizleri kurtaracak olan
kendi kollarımızdır
hem fabrikalar, hem de toprak
her şey emekçinin malı
asalaklara tanımayız hak
her şey emeğin olmalı
cellatların döktüğü kan
bir gün onları boğacak
bu kan denizinin ufkundan
kızıl bir güneş doğacak
bu kavga en sonuncu kavgamızdır artık
enternasyonal’le kurtulur insanlık.“