Mahmut Algünerhan / Oslo
6 Şubat Sami halkının ulusal günü. Toprakları Norveç, İsveç, Finlandiya ve Rusya tarafından paylaşılan Samilerin geçmiş tarihi, Kürtlerin tarihiyle benzerlikler taşıyor. Sami halkının da Kürt halkı gibi dili, kültürü, dini inançları ve gelenekleri yasaklandı. Samiler ilk defa 6 Şubat 1917 tarihinde Norveç’in Trondhem şehrinde bir araya gelerek bir toplantı yaptı.
Bu toplantıda Samiler, kültür ve geleneklerini yaşatma, toprakları ve zenginlik kaynakları ilgili görüşerek, toprakları ve zenginlik kaynakları ile ilgili karar alma haklarının kendilerine tanınması ve bu talepler için birlikte mücadele etme kararını almışlardı.
Kesin olarak sayıları bilinmeyen Samilerin nüfusunun 80 bin civarında olduğu, bunların 50 bininin Norveç’te, 20 binin kişi İsveç , 7 bin 500’ünün Finlandiya’da ve 2 bininin de Rusya’da olduğu belirtiliyor. Samiler tüm baskı ve saldırılara karşın varlıklarını sürdürmeye devam ederken, Sami Parlamenotosu’na, ulusal marşlarına, bayraklarına, ulusal günlerini resmi olarak kutlama, kültürleri yaşama, ana dilde eğitim hakkı, kendi bölgelerinde alınacak kararlar gibi haklara sahipler.
Dört bin yıllık yerli bir halk olarak Samilerin yaşam koşulları, hakları, yaşadıkları bu ülkelerde farklı.
Norveç yerli halkların haklarını güvence altına alan ILO Sözleşmesi’nin 169. maddesini imzalayarak, bu konuda diğer ülkelere göre daha ileri düzeyde. Ama Samiler, yaşadıkları Norveç, İsveç ve Finlandiya ile Kuzey Sami Sözleşmesi yaparak, Samilerin yaşadığı bölgelerde okullarda Samice eğitim görme, hastane, mahkeme ve kurumlarla ilişkilerinde ana dillerini kullanma haklarını güvence altına almışlar. Bun sözleşme her üç ülkeye Samice yayın yapan radyo, televizyon ve gazetelere destek verme, Samice edebiyat eserlerinin yayımlanmasına ve yaygınlaştırılmasına katkıda bulunma yükümlülüğü getiriyor.
Yine sözleşmede Sami bölgelerinde doğal kaynaklar kullanılmadan, maden ocakları ve rüzgar santralleri açılmadan önce bölgede yaşayan Samilerle ve onların örgütleriyle görüşmelerde bulunulması ve görüş birliğine varması gerektiği belirtiliyor.
Sözleşmelerle hakları güvence altına alınan Samilerin bu durumu Samilerle, Norveçli arasındaki kaynaşmayı dahada yakınlaştırmış durumda. Samiler kendi ulusal giysileri ve Norveç bayrağıyla beraber, Norveç’in ulusal bayramı olan 17 Mayıs gününe katılabiliyor. Bu katılımlarda milliyetçi çelişkiler görülmediği gibi, tersine daha güzel zenginlikler yaratmaktadır. Norveç eğitim programında Samilere yer vermekte, devlet kanalı NRK da Samiler ile ilgili programlar yapılmakta. Günlük olarak haberler Sami dilinde de verilmektedir.
Son yıllarda ise Norveç medyasında “6 Şubat Samilerin ulusal günü mü, Sami halkının günü mü?” tartışması gündeme geldi. Bu tartışma Sami yetkilileri arasında da tartışma konusu. Sami Parlamentosu Başkanı Aili Keskitalo resmi olarak „Sami Ulusal Günü“ adını kullanmanın doğru olduğunu söylüyor. Bir çoğu ise „Sami Ulusal Günü“ sözcüğüne tepki gösteriyor .
