Dortmund şehri, 12 yıldan beri her Paskalya Cuma’sında ilginç bir etkinliğe ev sahipliği yapıyor. Kentin antifaşistleri, Nazilere karşı mücadelesiyle Dortmund’un spor ve politik tarihinde iz bırakmış sıradan bir insanı, Heinrich Czerkus’u unutturmayarak kentin antifaşist geleneğine anlamlı bir katkı katkı sunuyorlar.
Dortmund’da 12 yıldır her Paskalya Cuması’nda olduğu gibi bu yıl da Heinrich-Czerkus anısına koşu yapıldı. Bu geleneksel koşu, bir kez daha Borussia Dortmund’un geçmişinde özel bir yeri olan Heinrich Czerkus’u günümüze taşıdı.
Heinrich-Czerkus, 1920’li ve 30’lu yıllarda sadece takımın stadyumunda yer gösteren biri değildi. O, Hitler rejimine karşı mücadelenin bir parçası oldu ve bu nedenle katledildi.
Czerkus, 1894 yılında şimdiki Litvanya’da Minge kentinde doğdu. Muhtemelen ekonomik nedenlerle Ruhr Bölgesi’ne göç etti. 1920 yılında Dortmund’un Nordstadt’ında Schlosserstraße 42 numaralı evde yaşamaya başladı. Aynı yıllarda Hoesch firmasında çalışmaya başladı, Almanya Komünist partisi’ne kaydoldu ve Borussia Dortmund’un taraftarı oldu. Düzenli olarak maçlara gitmekteydi.
Daha sonra Hoesch’teki işini kaybetti. KPD’nin işsizler komisyonunda aktif olarak görev aldı. Etkileme gücü çok fazla olan ajitasyonları onu yönetici konumuna getirdi. O sırada Borussia Dortmund’un (BVB) Wambeler Strasse’deki stadyumu için yer gösterici aramaktaydı. Czerkus, burada işe başladı.
Faşizme karşı kararlı mücadele
1927’de KPD içindeki tartışmalara bağlı olarak parti dışında kaldı ama 30’ların başında faşizmin saldırıları artınca direnişin vazgeçilmez bir neferi haline geldi.
Borsig Platz ve Kuzey Dortmund, faşistlerin adım atamadıkları bölgelerdi. 1932’deki seçimlerde Borsig Strasse’de oyların yüzde 50’sini KPD kazandı. Naziler ancak polis koruması altında yürüyüş yapabiliyorlardı. Heinrich Czerkus, KPD temsilcisi olarak Dortmund Şehir Meclisi’ne seçildi. Ancak kısa bir süre sonra tüm KPD’liler meclisten uzaklaştırıldı.
BVB Czerkus’u korudu
Czerkus, düşüncelerine sadık kaldı. 1933’te Borussia stadyumunda nazilerin gamalı haçlı bayraklar sallanmaya başladığında açık bir şekilde direnişe geçti. Naziler onu bir türlü yakalayıp tutuklayamadılar. Bunun iki nedeni vardı: Birincisi Czerkus evli değildi, bu nedenle tehlike halinde hemen yeraltına geçebiliyordu. İkincisi BVB, onun için koruyucu bir aileydi. BVB yöneticileri, Nazi karşıtı eylemlerini tasvip etmeseler bile onu ihbar etmediler. Tam tersi stadyumda arama yapılacağını öğrendiklerinde hemen ona haber verdiler ve gizlenmesini sağladılar.
1945 yılında Czerkus ve direniş grubu yakalandı. Nazilere karşı bildiri dağıtmaktaydılar. Bir muhbir Gestapo’ya haber verdi. Czerkus tutuklandı. Dortmund-Hörde’deki karakola getirildi. Günlerce işkence yapıldı, ifadesi alındı.
Kurşuna dizildi
Mart ayında katliamlar başladı. Müttefiklerin savaşı kazanmasından çok kısa süre önce 300’den fazla direnişçi ve savaş tutsağı Rombergpark ve Bittermark’ta kurşuna dizildi. Romberpark’ta mütefiklerin Dortmund’a attığı bombaların birinden sadece 5 metre ötede Naziler Czerkus’u kurşuna dizmişlerdi. Sonra da 300 kişiyle birlikte Bittermark’a gömdüler. Aradan 71 yıl geçti. Heinrich Czerkus ve faşizme karşı mücadelede canlarını verenler unutulmadı.
1000 kişi Czerkus’u andı
25 Mart’ta Dortmund Bittermark’ta toplanan yaklaşık bin kişi, komünist BVB taraftarı ve stadyum yer göstericisi Heinrich Czerkus’u andı. Fransa’dan gelen bir heyet, Romberpark’ta Fransız savaş tutsağı için yapılan anıtın önündeki saygı duruşundan sonra bir çocuk korosunun direniş ve dostluk şarkılarıyla selamlandı.
Fransız heyeti adına konuşan Nicole Godard; ‚Yeni nesillere halklar arasındaki dayanışma ve kardeşliğin çok önemli olduğunu göstermek için buradayız.‘ derken, Dortmund Belediye Başkanı Ullrich Sierau da Almanya’da sağa kaymaya karşı uyarıda bulunarak, ‚Ülkemizde mülteci yurtlarının önünde eylemler yapılmasına, mültecilere saldırılmasına izin veremeyiz. Aşırı sağa karşı kararlı mücadele etmeliyiz.‘ diye konuştu. Daha sonra yapılan koşuya hava koşulları nedeniyle bu yıl yüz kişi katıldı.
