Dax tekelleri ardı ardına senenin ikinci çeyreğine dair rekor seviyelere varan bilançolarını açıklıyorlar. Tekeller elde ettikleri kârları, savaş ve kriz sürecinde ABD pazarının hakim gücüne ve euronun zayıflığına bağlıyorlar. Savaş, enerji krizi, tedarik zinciri gibi binbir bahane üretilse de, dünya genelinde halkların sadece bu yıl fazladan ek olarak ödeyecekleri yaklaşık bir trilyon euro neredeyse birebir tekellerin elde ettikleri ve edecekleri kârlara tekabül ediyor!
Alman hisse senetleri endeksini (DAX) oluşturan 40 çokuluslu şirketin cirosu, yılın ikinci çeyreğinde (Nisan- Haziran) nerdeyse yüzde 14 oranında artarak 450 milyar euroya çıktı. Borsa piyasasının listebaşları rekor düzeyde kârlar elde ederken, internet portalı ‚finanzen.net‘, bir çoğunun ise zarar ettiğini, kâr marjlarının ilk çeyrekteki seviyelerinin altında seyrettiğini duyurdu. Denetim şirketi EY (Ernst & Young) tarafından yapılan bir araştırmaya göre, geçen yılın aynı dönemine kıyasla, tüm DAX şirketlerinin toplam kârı yüzde 19 ile neredeyse 39,6 milyar euroya geriledi. Ancak, şirketlerin çoğu, ulusal hükümetlerinin de destekleriyle krizi fırsata çevirerek olağanüstü kârlar elde etmeyi başardı. Mesela, Mercedes-Benz grubu, ikinci çeyrekte yaklaşık 4,6 milyar euroluk işletme karı elde etti ve böylece Volkswagen AG’yi (4,5 milyar euro) geçerek ilk sıraya yerleşti. Onları Allianz SE (3,5 milyar euro) ve BMW AG (3,4 milyar euro) ile takip ediyorlar.
Almanya’da kriz vurguncusu, Leverkusen’li kimya ve ilaç devi Bayer ise, neredeyse 2,5 milyar euro ile tüm Dax şirketleri arasında en büyük kârı elde etti. Dünya pazarında, kimyasalların dağıtımında lider olan Essen merkezli Brenntag ise, yüzde 113 ile ‚en yüksek kâr artışı yüzdesini“ sahip oldu. Ve son olarak, enerji tedarikçileri RWE ve Eon, fiyat artışlarının bir sonucu olarak satışlarını sırasıyla yüzde 120 ve yüzde 59 oranında arttırdılar. Satış rekorlarını, ABD pazarının hakim gücüne ve euronun zayıf olmasına bağlayan EY’nin hesaplamalarına göre, bu sayede Dax şirketleri „Büyük Amerika bölgesindeki“ satışlarını neredeyse dörtte bir oranında arttırdılar.
VATANDAŞLAR FATURA DERDİNDE
Dax şirketleri rekor düzeyde kârlar elde ederken, Almanya’da birçok insan önümüzdeki aylarda faturalarını nasıl ödeyeceği ve nasıl geçineceğinin derdinde! Federal hükümet ise, hazırladığı ‚gaz vergisi‘ gibi icraatlarıyla, tekellerin zararlarını, daha doğrusu karlarını da halka ödetmeyi planlıyor. Ekim ayından itibaren halktan alınacak olan gaz vergisi, mesela geçtiğimiz yıl kârını 164 milyar euro arttıran, ancak bu yıl hezimete uğradığı gerekçesiyle yüzde 30 oranında kamusallaştırılacak olan Düseldorf’lu gaz tekeli Uniper ya da VNG ve Wingas gibi Alman tekellerine aktarılacak. Ancak gaz vergisinden, itiraz etmedikleri takdirde, ekonomik durumlarından bağımsız olarak tüm şirketler alabilecekler. Adil vergi ağından (Netzwerk Steuergerechtigkeit) Christoph Trautvetter, “tahminlerimize göre dünya genelinde insanlar sadece bu yıl bir trilyon euro ek olarak fazladan ödeyecekler ve bu da neredeyse birebir tekellerin elde ettikleri kârlara tekabül ediyor” diyor.
Buna karşılık koalisyon hükümeti, İspanya’da olduğu gibi, karlarını devasa düzeyde arttıran tekellerden cüzi bir miktarda “fazla kâr vergisi “ (Übergewinnsteuer) almayı dahi reddediyor. Sol Parti milletvekili Susanne Ferschl’in (Die Linke) basına yaptığı açıklamada, “hükümet, bariz bir şekilde parayı aşağıdan yukarıya yeniden dağıtıyor.Toplumda yaşanacak dramatik bir bölünmeden trafik lambası koalisyonu sorumludur. Bu sosyal soğukluğu, yılın ikinci yarısında gerçekleştirilecek olan ‚protestolar eşiliğinde sıcak bir sonbahar‘ takip etmelidir” dedi.
Kârlarını arttıran enerji tekelleri
Dünyanın en büyük petrol tekeli Sudi Arabistanlı Aramco’nun kârı daha bu yılın ikinci çeyreğinde yüzde 90 artarak 50 milyara çıktı. ABD’li enerji tekeli ExxonMobil geçtiğimiz yıl 2,8 milyar euro olan kârını bu yılın ilk çeyreğinde 8,8 miyar euroya, İngiliz enerji tekeli Schell yine bu yılın ikinci çeyreğinde kârını yüzde 150 oranında arttırarak 17,6 milyara euroya, Fransız enerji tekeli TotalEnergies kârını ikiye katlayarak 5,7 milyar euroya, İspanyol petrol tekeli Repsol da kârını geçtiğimiz yıla oranla iki kat arttırarak 2,54 milyar euroya çıkardılar. Alman enerji tekeli RWE, sene başında beklediği 3,6’lık kar oranını, savaşın başlamasıyla birlikte yukarıya çekerek 5,5 milyar euro kâr beklediğini duyurdu. Önümüzdeki kış aylarında yüzde 60 oranında artması beklenen enerji fiyatlarıyla birlikte tekellerin karlarının da daha artacağı tahmin ediliyor. (YH)
