IG Metall ve Gesamtmetall Baden Württemberg pilot sözleşme üzerine anlaştılar. Sözleşmenin diğer bölgelerde de üstlenilmesi bekleniyor. 13 ay geçerli olan sözleşmede yüzde 4,3 ücret zammı elde edildi. Çıraklar ve kiralık işçiler konusunda uzlaşma beklentilerin çok altında kaldı. Metal patronları, “bu konuda prensip olarak bir değişiklik olmadı” diyorlar. IG Metall tarihinde ilk kez uzlaşma taslağını imzalamadan önce işçilerle tartışacak.
Serdar Derventli
Almanya genelinde toplam 3,6 milyon metal emekçisini direk veya dolaylı kapsayan 2012 Toplu İş Sözleşmesi (TİS) sonuçlandı. Yüzde 6,5 ücret zammı, meslek eğitimlerini bitiren gençlerin süresiz işe alınması, kiralık işçilere adil ücret ve işe alınmaları vb. konularda işyeri temsilcilerine söz hakkı taleplerini içeren TİS dönemi ücret talebi bir yana bırakıldığında işçi ve emekçilerin beklentilerinin çok altında bir uzlaşmayla (kutuya bkz.) sonuçlandı.
21 Mayıs günü toplanan Baden Württemberg Büyük TİS Komisyonu, uzlaşma sonucunu olumlu değerlendirdi. Buna karşın uzlaşma taslağını fabrikalarda işçilerle tartışmaya açan TİS Komisyonu, 6 Haziran günü tekrar bir araya gelerek işçilerin tutumu üzerinden sözleşmeyi değerlendirecek ve son kararı verecek.
Birleşik Hizmet Sendikası ver.di’nin son yıllarda uyguladığı bu yöntemi IG Metall ilk kez uygulayacak. Sendika yönetimine şimdiye kadar yapılan çağrılar, “TİS komisyonları bu iş için seçiliyorlar ve bu işi iyi de yapıyorlar” diye geri çevriliyordu.
UYARI GREVLERİNE 800 BİNDEN FAZLA KATILIM
Metal işletmelerinin üretim ve kâr rekorları kırmaları, özellikle otomobil ve makine sanayisinde olduğu gibi yan sanayide de hafta sonu dahil fazla mesailerin artırılması işçiler arasında ücret zammı beklentilerini artırmıştı.
Aynı durum diğer iki talep için de geçerliydi; Almanya’da ekonominin büyümesine karşın ülke genelinde kiralık işçi olarak çalışan sayısının bir milyona çıkması, meslek eğitimini bitiren yüz binlerce gencin sadece üçte birine süresiz iş sözleşmesi verilmesi geniş emekçi kitleler arasında öfkeye ve tepkiye neden oluyordu.
İşçiler içinde bulundukları ruh halini tutumlarına da yansıttılar: 19/28 Nisan – 20 Mayıs arası Almanya genelinde 800 binden fazla işçi uyarı grevlerine katıldı. Birçok bölgede bir, iki saatliğine iş bırakmaya çağrılan işçiler bütün bir vardiya üretimi durdurarak mücadele etme yanlısı olduklarını ortaya koymuşlardı.
Sermaye yanlısı medyada, “işçiler ücret artışı istiyor, sendika merkezi ise ucuz yoldan daha fazla üye kazanmak istiyor” diye propaganda yapılmıştı. Gesamtmetall Başkanı Martin Kannegiesser, IG Metall’i “fareli köyün kavalcısına” benzettiği bir açıklamasında, “çıraklara devlet memuru muamelesi yapmayacağız. Kiralık işçilerle ilgili sorunu ise sendika, işçileri kiralayan firmalarla çözmeli, bizle değil” diye geri çevirmişti.
Metalcilerin kararlı tutumu karşısında ise metal patronları cepheden direnişten vazgeçerek sözleşmenin ayrıntıları üzerinden hedeflerine ulaşma taktiğine geçtiler.
BUNDAN İYİSİ CAN SAĞLIĞI MI?!
“Sözleşme görüşmelerinin kendin çal kendin oyna tarzı olmadığı bilinmekte” diye konuşan IG Metall Genel Başkanı Berthold Huber, “Sonuçta bir uzlaşma olacağı biliniyordu ve bu uzlaşma iyi bir uzlaşma oldu” dedi. Kannegiesser ile birlikte görüşmeleri “arka planda” takip eden Huber, bütün TİS bölgelerine uzlaşmayı onaylamaları için çağrı yaptı.
Ücret zammı konusunda 2012 yılında imzalanan sözleşmeler içinde 12 aylık bir süre için en yüksek ücret zammı elde edilmesi şüphesiz metal işçilerini sevindirecek. 2012 için reel ücret artışı elde edilmesine karşın sendika yöneticilerinin, “geçmiş dönemin açıklarının kapanacağı” sözü yerine getirilmedi.
Çıraklar ve kiralık işçilerle ilgili talepler konusunda prensip olarak yeni birşey yok. Sözleşme taslağında çırakların süresiz işe alınması talebiyle ilgili maddeye o kadar “ek madde” eklendi ki, bu bazı işletmelerde daha az çırağın meslek eğitimi ardından işe alınmasına neden olacak. Şimdiye kadar ne olursa olsun işverenler çırakları 12 aylığına işe almak zorundaydılar. Şimdi bunu bile yapmak zorunda değiller.
Kiralık işçilerin durumunda da prensip olarak bir değişiklik olmayacak. IG Metall milyonlarca işçinin üretimden gelen gücünü kullanarak emekçiler lehine net bir sonuç alma fırsatını değerlendirmedi. Bunun yerine her yana çekilebilecek bir sözleşme taslağı hazırlandığı gibi bütün yük, “ortak karar verme” adına greve çağrı yapma hakkı bile olmayan işyeri temsilcilerinin sırtına yıkıldı. Özellikle bu madde aracılığıyla çalışma süreleri şimdikinden daha fazla esnek hale getirilecek.
Uzlaşmanın yukarıda sözü edilen ve diğer ayrıntıları incelendiğinde, “bundan iyisi can sağlığı” denebilecek bir sözleşme taslağı olmadığını söylemek gerekiyor. Yüz binlerce metal emekçisi iki buçuk hafta içinde yaptıkları uyarı grevleriyle talepleri uğruna grevli mücadeleden yana olduklarını ortaya koymuşlardı.
Önümüzdeki haftalarda uzlaşma taslağı fabrikalarda tartışılacak. Bütün mücadeleci işçi ve emekçiler bu tartışmalara katılarak uzlaşmanın ayrıntıları hakkında bütün işçileri bilgilendirmeli, uzlaşmayı öven sendikacılara “ek maddeler” hakkında açıklama yapmalarını istemeli ve en önemlisi bütün işçilerin görüşlerini açıkça ifade edebilmeleri için teşvik etmeliler.
TALEP EDİLEN VE ELDE EDİLEN
– IG Metall Sendikası ücretlere yüzde 6,5 zam istiyordu. Uzlaşmada yüzde 4,3 verildiği yer alıyor. Fakat TİS süresi 13 ay olduğu için aylık ücretler yüzde 3,96 dolayında (4,3:13 x 12=3,96) artacak.
– Çırakların eğitimlerinden sonra süresiz işe alınmasını talep ediliyordu. İşverenler bu talebe, birçok ek madde ekledikten sonra onay verdiler. Bu ek maddelerin başında “ihtiyaç” geliyor. İşveren ya meslek eğitim dönemi başlamadan önce, “benim ileride X kadar kalifiye elamana ihtiyacım var” diye bir rakam belirlemesi ve bunu işyeri temsilciliğine bildirerek bir işyeri anlaşması imzalaması durumunda “ihtiyacından fazla” yetiştirdiği çırakları işe alması gerekmiyor. Eğer işveren meslek eğitim dönemi öncesinden ihtiyacını belirlemez ve bir anlaşma imzalamazsa, o zaman meslek eğitim döneminin bitimine altı ay kala İşyeri Temsilciliğine “ihtiyaç bildirimi” yapmak ve ihtiyacı dışında kalan çırakları (bugünde olduğu gibi) 12 ay süreli işe almak zorunda. Metal patronları süresiz işe alınmaya karşı en son şerh olarak “kişisel nedenler” maddesini eklediler. İşveren önceden ihtiyaç bildirimi yapmasına rağmen meslek eğitimini bitiren gencin “kişisel özelliklerini” gerekçe olarak ileri sürüp işe almayabilecek. Bu uygulama bugünde mümkün; bu konuda yeni olan böyle bir maddenin TİS kapsamına alınması.
– Sendika kiralık işçilerle ilgili daha “fazla söz hakkı ve adil ücret” talep ediyordu. Metal patronları bu talebi de birçok ek maddeyi ekledikten sonra onayladılar. Buna göre işçi aynı işyerinde 18 ay aralıksız çalışabilecek. Eğer kiralık işçinin bir iş alanında üç aydan fazla çalışacağı biliniyorsa, o zaman işyeri temsilciliğinin talebi üzerine bu iş alanı için işyeri içinde ilan çıkartılır. 18 ay geçtikten sonra kiralanan işçinin süresiz işe alınmasının koşulları gözden geçirilecek. 24 ay sonra ise işveren kiralanan işçiye süresiz sözleşme sunmak zorunda olacak. Eğer işveren çok önemli gerekçeler ileri sürebiliyorsa İşyeri Temsilciliğinin onayı ile bu koşullardan vazgeçilebilecek. Bugüne kadar toplu sözleşmeden farklı bir uygulama ancak sendikanın onayı ile mümkündü. Artık işyeri temsilciliğinin onayı ile TİS’ler delinebilecek! İşverenlerin koyduğu diğer önemli şerh ise “eğer TİS veya işyeri temelinde yapılan gönüllü bir sözleşmeden dolayı işletmenin dış işgücü ile sağladığı esneklik sınırlanıyorsa, bu iç işgüçlerinin esnekliği ile telafi edilir” oldu. İmzalanan sözleşmede, “eğer gönüllülük temelinde işyeri temsilciliğiyle imzalanan sözleşme, işletmedeki esnekliği olumsuz etkiliyorsa o zaman işyerinde haftada 40 saat çalışanların oranı yüzde 18’den 30’a çıkartılır. Buna karşılık olarak haftalık 40 saat çalışan işçi kadar işçi haftada 30 saat (tekrar 35 saat çalışmaya dönme hakkı korunarak) çalışabilir. Veya kadroya alınan her kiralık işçi karşılığında kadrolu olan bütün işçilerin çalışmak zorunda olduğu toplam süre yıllık 750 saat (işçi başına yıllık en fazla 50 saat) artar” deniliyor. Ayrıca daha önce kiralık işçilerle ilgili işyeri sözleşmesinin yapıldığı işletmelerde bunun geçerlilik süresi bitinceye kadar yürürlükte kalacak ve ondan sonra TİS yürürlüğe girecek.
– TİS tarafları ayrıca nüfusun yaşlanması suretiyle ortaya çıkan kalifiye elaman ihtiyacını karşılama hedefiyle önlemler almak üzere irtibat halinde olma ve somut adımlar atma kararı aldılar. Bu kapsamda meslek eğitim yeri bulmada zorluk çeken gençler için özel teşvik önlemleri alınacak ve ek meslek eğitim yerleri yaratılacak.
UYARI GREVLERİNE KATILIM
Bölge Fabrika İşçi
B.Württemberg 965 236.717
Bayern 500 193.797
Berlin/Bran./Sachs. 120 31.091
Frankfurt 482 119.445
Küste 247 58.447
Nds/Sachs-Anh 263 69.080
NRW 755 119.670
Toplam 3.332 828.247
