Masanın üzerinde yeşil, mavi ve siyah normal tişörtler duruyor. Ama her dikişte cesaret, gurur ve umut işleniyor onlara. San Salvador’daki Acopius Dikiş Kooperatifi’nde üretiliyorlar. Orada çalışan kadınlar için bu tişörtler San Salvador’daki tekstil fabrikalarındaki azgın sömürüden kurtuluşun sembolleri.
Latin Amerika’nın bu en küçük ülkesi bir tekstil merkezi. Adidas, Puma, Fruit of the Loom, Hanes ve North Face, masraflarını azaltmak için ABD tarafından kışkırtılan iç savaş sonrası serbest ticaret bölgelerinin açıldığı San Salvador’a kaydırdılar. Ücretler çok düşük ve sadece ihracat için üretim yapan firmaların patronları tek kuruş vergi ödemiyor. Burada Bengaldeş’te olduğu gibi ucuz tekstil ürünleri değil pahalı spor kıyafetleri üretilmesine rağmen çalışma koşulları çok kötü, ücretler çok düşük, sendika kurma hakkı gaspedilmiş durumda ve işçiler üzerindeki baskı aklın alamayacağı boyutta.
Estela Ramirez ve Acopius’taki arkadaşları uzun yıllar Adidas için üretim yapan Hermosa fabrikasında bu koşullarda çalıştılar. Ücretleri çok düşük olduğu için ek olarak ev temizliğine gittiler, tortilla yapıp pazarlarda sattılar, başka fabrikalarda gece vardiyasında çalıştılar. Patronları Salvador Montalvo, sürekli bağırdı, kadınları ek ücret ödenmeyen mesailere mecbur etti ve ek ödemelerini de kendi cebine attı.
Koşulların dayanılmaz hale gelmesi üzerine Ramirez bir sendika kurdu. Montalvo, fabrikayı kapattı ve kadınların son kuruşuna kadar el koydu. Sendika üyesi kadın işçiler Hristiyan sivil toplum örgütü Romero sayesinde durumlarını dünya kamuoyuna anlatma olanağına sahip oldular, Adidas’a dünya çapında baskı yapılması sonrası Montalvo mahkemeye verildi ve cezalandırıldı.
Patron, kadınlara olan borcu 353 bin Dolar’ı ödemedi ama Hermosa’nın kadın kahramanlarının hikayesi dünyaya yayıldığı için Fair Labour Foundation adlı uluslararası örgüt bir tazminat fonu oluşturdu. İşten atılmalarına karşı ve insanca çalışma koşulları ve ücret için sokağa çıkan 64 kadın iki aylık maaşlarını tazminat olarak aldılar. Verilen para toplam 20 bin Dolar’dı ama mücadele ile elde etmişlerdi. Adidas da baskılara dayanamayarak küçük bir tazminat ödedi. Önemli olan dünyanın neresinde olurlarsa olsunlar kölelik çalışma koşullarında çalışmaya hayır diyen kadın arkadaşlarına örnek olmalarıydı… Artık yeni adı Acopius Dikiş Kooperatifi olan işletmede patron bağırtıları olmadan çalışılıyor…
