İsviçre’de, bütün Avrupa sermayesinin yakından takip ettiği çok ilginç bir tartışma başladı: SAV Başkanı Müller, işletmelerin, işçilere geçinebilecekleri kadar ücret ödemekten sorumlu olmadığını, bu sorumluluğun devlette olduğunu ileri sürdü. SAV, gündemde olan yeni yasa tasarısıyla federal hükümetin, kantonlardaki asgari ücretin altında ücret ödenmesinin önünü açmasını istiyor.
İsviçre Ulusal Meclisi (“Nationalrat”), yaz aylarında ülke genelinde geçerli olan Toplu İş Sözleşmelerinin (TİS = “Gesamtarbeitsverträge” – GAV) genel geçer ilan edilmesiyle ilgili mevzuatı tartışacak. Ulusal Konseyin Ekonomi Komisyonu, tartışmaları hazırlık olarak şimdiden alandan uzmanları davet edip konuya ilişkin görüşlerini alıyor.
Sermaye kesiminin ve meclisteki sözcülerinin amacı, TİS’lerin genel geçer ilan edilmesinin bölgesel asgari ücretleri de kapsam altına almalı. Eğer bölgesel asgari ücret, genel geçer ilan edilen TİS ücretinin üzerindeyse federal hükümet duruma müdahale ederek asgari ücret yerine TİS ücretinin geçerli olmasını sağlamalı. Veya bir başka deyişle federal hükümet kantonların belirlediği asgari ücretleri kaldırma yetkisine sahip olmalı.
Kantonal asgari saat ücretleri şu an Cenevre’de 24,32 CHF, Neuchâtel’de 21,09 CHF, Jura’da 20,60 CHF, Ticino’da 19,75 ila 20,25 CHF arası ekonomik sektöre göre değişiyor ve Basel-Stadt 21,70 CHF, ancak tüm ekonomik sektörlerde geçerli değil. Asgari ücretleri içeren toplu iş sözleşmeleri, 1,7 milyon çalışan için geçerlidir– bu, İsviçre’deki tüm çalışanların yaklaşık üçte birini oluşturmaktadır. Asgari ücretin uygulandığı kantonlarda, ücretli çalışan nüfusun yaklaşık yüzde 12’si çalışmaktadır. İsviçre Sendikalar Birliği SGB’nin bir raporuna göre, 2023 yılında yaklaşık 500 bin emekçi aylık 4100 İsviçre frangı veya daha az kazanmış. Bu rakam, kantonların asgari ücretleri ile aynı seviyede.
“MECBUR DEĞİLİZ Kİ”
Blick gazetesinin internet sitesinde yer alan bir haberde, İsviçre İşverenler Birliği (SAV) Başkanı Roland A. Müller, mart sonunda komisyon önünde yasa taslağına ilişkin görüşlerini açıkladı. Blick gazetesi, ele geçirdiği oturum protokollerine dayanarak yaptığı haberi, “İşverenler patronu tartışmalı açıklamasıyla provokasyon yapıyor” başlığıyla yayınladı.
Müller, komisyon önünde kimsenin işverenlerden, işçilerin geçimini sağlamalarını bekleyemeyeceğini söyledi. “Eğer ücret yeterli değilse bu konuda sosyal yardımın devreye girmesi gerektiğini” söyleyen Müller’e göre, “ekonomik performans belirleyici faktördür ve asgari ücretler bu performansı zayıflatmaktadır. Daha yüksek ücretler, daha yüksek maliyetler anlamına gelir ve bu da rekabet açısından bir dezavantajdır.” Aynı zamanda avukat ve iş ve sosyal güvenlik hukuku profesörü olan Müller, şirketlerin bu şekilde sorumluluklarından kaçtıklarını reddediyor. Argümanı: “Şirketler, vergiler yoluyla sosyal devletin finansmanına katkıda bulunuyorlar. Daha fazlasına mecbur değiliz ki.”
BADRAN: “KÖTÜ İŞVERENLER VEYA SÖMÜRÜCÜLER”
Ulusal Meclis üyesi (SP) Jaqueline Badran, “Kârlar özel, maliyetler devlete” mantığıyla hareket ettiği için eleştirdi. “İşçilere yaşamını sürdürmeye yetecek ücret ödemeyen şirketler ya kötü işverenler ya da sinsi sömürücülerdir” diye konuşan Badran, TİS’lerin genel geçer ilan edilmesinin işçilerin aleyhine kullanılmasını kabul etmeyeceklerini söyledi.
“Blick” gazetesindeki haberde, oturuma sendika adına Luca Cirigliano da yer aldı ve Neuchâtel ve Cenevre kantonlarındaki duruma dikkat çekti. Söz konusu kantonlardaki asgari ücret sayesinde sosyal yardım alan tam zamanlı çalışanların sayısı önemli ölçüde azalmış olduğunu söyleyen Cirigliano, asgari ücretin kaldırılması halinde sosyal yardım dairelerine akın olacağını sözlerine ekledi.
İSVİÇRE’DE GEÇİNMEK İÇİN…
Yukarıda kantonlarda ödenen asgari saat ücretlerine (19,75 ila 24,32 İsviçre Frangı = 21,00 ila 25,86 euro) bakıldığında, “durumları iyiymiş” denebilir. Fakat İsviçre’deki hayat koşulları örneğin Almanya’dan daha zor. Örneğin 2023 yılında İsviçre’de ev kiraları metrekare başına ortalama 17,40 İsviçre Frank’ı (18,50 euro) düzeyindeyken Almanya’da ise bu miktar 10,30 euro düzeyinde.
Yalnız yaşayan bir yetişkin için İsviçre’de yoksulluk sınırı 2023 yılında aylık ortalama 2315 franktı. Aynı yıl, dört kişilik bir ailenin hane geliri aylık net 4051 franktan azsa yoksul kabul ediliyordu. Kısacası yasal asgari ücret bile insanca bir yaşamı sağlayacak düzeyde değil – nitekim yukarıda verilen rakamlar “brüt asgari” saat ücretini ifade ediyor. Yasal asgari ücretin fonksiyonu sendikal örgütlenmenin düşük, dolayısıyla emekçilerin yaptırım gücünün de zayıf olduğu alanlarda işçilerin yaşam koşullarının daha da kötüleşmesinin önüne geçmektir. Ve bu asgari ücret sadece işçinin değil aynı zamanda onun sınıf olarak varlığını sürdürebilmesi için ailesinin de bilumum ihtiyaçlarının asgari ölçüde karşılamasını içeren ve sıra sosyal ve kültürel yaşama da asgari katılımını sağlayacak bir düzeyde olmalı.
ONLAR BİZE DEĞİL, BİZ ONLARA BAKIYORUZ!
Diğer yandan patronların şefi Müller’in, “kimsenin işverenlerden, işçilerin geçimini sağlamalarını bekleyemeyeceğini” ve “Eğer ücret yeterli değilse bu konuda sosyal yardımın devreye girmeli” sözleri gerçeği yansıtmamak bir yana gerçek durumu tersine çeviriyor. İşçilere kimse bakmıyor. İşçiler emekleriyle bütün her şeyi ürettikleri gibi üretim araçlarına sahip olan bu asalakları da besliyorlar. İşveren kesiminin sözde ödediği vergilerin kaynağı da işçilerin ürettikleridir. Yani onlar bize değil, biz onlara bakıyoruz. (YH)
