Zeynep Sefariye Ekşi
Solingen Borbet’te, şaibeli iflas gerekçesiyle işten atılan 600 işçinin hepsi erkek. Borbet’te üretimde çalışan kadın işçi yok. Ama direnişin ilk günü 1. Noel gününden itibaren eylemlerde kadınlar da önemli bir yer tutuyor. Atılan işçilerin eşleri de, her gün saat 13-14 arası fabrika önünde yapılan eylemde fabrika önünde toplanıyorlar. Kadınlar şarkılar, müzikler, alkışlarla dostça, eğlenceli bir ortamda birlikteler. Yağmur, güneş, soğuk farketmiyor. 3-5 kişi 20-25 olmuş, artıyor.
Ayhan’ın eşi Deniz, ‘tatil günü Sevim abla telefonda -gelin fabrika önünde eşlerimizin işi için toplanıp herkese duyuralım- dediğinde hiç düşünmeden ben de gittim, ilk günler azdık gittikçe artıyoruz. Kadınlar da. Sevim abla kıvılcım çaktı. Devam ediyoruz ’ diyor. ‘Önce alkış ve ıslık çaldık, yoldan geçen arabalara duyurmak için. Fazla ses çıkmadı. Evden çocuklarımızın düdüklerini, davullarını, darbukalarını getiriyoruz. Daha ne yapabileceğimizi her gün konuşuyoruz. Biri resim yapalım deyip başlıyor bir bakmışsın hep birlikte bitiriveriyoruz. Yarın ne yapabileceğimizi konuşuyoruz.’ Arkadaşlıklar da ilerlemiş eşler arasında. ‘Birisi eksik olursa merak ediyoruz. Acaba niye gelmedi, hasta mı diye arıyoruz’. Bazı günler yürüyüşler de yapılıyor. Deniz daha önce hiç böyle bir eyleme de katılmamış, ‘düşünemezdim’ diyor. Ayhan ve Deniz’in 3 çocuğu henüz küçük. Koca bir gelecek var önlerinde. Yeni ev almışlar. Banka kredisi ile. Deniz şu anda onu düşünmüyor. Eyleme odaklanmış. Fabrika önünde de aktif.
Kadriye orta yaşlı. Başka bir işte çalışıyor. İşyerindeki gelişmeler hakkında sohbet ederken, konu işyeri temsilciliğinin işçiden yana olmasının ne kadar önemli olduğuna geldiğinde, ’21 yıl satış elemanı olarak çalıştım. Şartlarımız çok ağırdı, uzun saatler çalışıyorduk. Temsilcilk, sendika yoktu. Dayanamadım çıktım o işten. Şimdiki işyerimde temsilcilk var. Daha iyi.’ DİDF’den geldiğimizi söyleyince, ‘DİDF’e nasıl üye olunuyor, çocuklarımız var üye olalım’ diyor. Wuppertal’da bir kere DİDF’in kahvaltısına gelmiş. İyi bir iş veya örgütlülük bilincinin nüvelerini taşıyor Kadriye.
Yadigar, arada ‘eylem başladığından beri izinde olduğum için her gün gelebildim ama haftaya işe başlıyorum, konuşsak da saatleri mi değiştirsek acaba’ diyor. Hep dediğimiz bir sözü hatırlatıyor bana Yadigar’ın bu kaygusu; sen olmazsan bir eksiğiz!
Zeynep, eşinin yıllardan beri burada çalıştığını, emekliliğine az kaldığını söyleyerek, ‘bu saatten sonra nasıl sosyal amta gideceğiz’ diyor. Utanma duygusu yaratıyor bu fikir onda, çünkü yıllardır çalışarak ekmeklerini kazanmışlar. Bir başka kadın Sultan, düğün hazırlıklarından bahsediyor. İşçi çocuğu Simge, üniversiteye gitmek istediğini ama babası işini kaybettiği için ‘önce işim olmalı, üniversite zor olacak gibi’ diyor.
Sohbet arasında bir başka kadın ‘burada hep Türkler atıldı’ deyince, Kadriye hemen fikrini belirtiyor, ‘Türklük-Müslümanlık değil, onları karıştırma diyor.’ Bir başka kadın da, ‘kimse yanlış anlamasın, ben sadece ekmeğimiz için buradayım, başka bir şey için değil’ vurgusunu yapıyor.
Şükrü 61 yaşında. 37 yıldır Borbet’te çalışmış. Artık emeklilik planları yaparken işini kaybetmiş. ‘Emekliliğe daha var, bu saatten sonra nerde çalışırım’ diyor. Bazı işçiler ‘Tranfergesellschaft’a geçmiş, Şükrü geçmeyenlerden. Mahkemeye başvurmuş. Süreci konuşurken, ‘davamı da kızım aldı’ diyor. Kızı yeni avukatlığa başlamış. İlk davalarından biri, babasının iş davası olmuş. Şükrü kızını okutmak, aileyi geçindirmek için ekmek kapısı olan Borbet’ten atılınca fabrika önünde mücadeleye atılıyor, avukat işçi kızı babasını hukuk yoluyla savunuyor. Belki o da babasının davasında hukuğun sınıflarüstü olmadığı deneyimini yapar bu arada.
Fabrika önünde başlayan mücadele, işini geri isteyen işçilerin eşleri için de sosyal konumu, yaşı ne olursa olsun, yeni fikirlerin, dünyayı başka bir pencereden bakabilmenin kapısını aralamış. Ekmek kavgası bunun adımı olmuş ‘Borbet kadınlarının’. 10 yıl önce ‘Schleckerfrauen’ gündemdeydi…
Borbet kadınlarının dayanışma örneği, güzel bir örnek 2023 yılında. Sonuç ne olursa olsun.
