ERMAN ORAN
Almanya’da 600 bin’den fazla temizlik işçisini ilgilendiren Toplu İş Sözleşmesi (TİS) görüşmelerinin beşincisinde IG BAU Sendikası ile Temizlik İşçileri Zanaatkârlar Birliği (BIV) arasında anlaşma sağlandı.
29 Ekim tarihinde Frankfurt’ta yapılan görüşme sonucunda, şuanda Batı Almanya’da 9,55 Euro olan en alt ücret grubu, iki aşamalı olarak 10 Euro’ya çıkacak. Aynı zamanda temizlik iş kolunda asgari ücret de olan Ücret Grubu 1 (9,55 Euro), 2016 yılında 9,80 Euro, 2017 yılında ise 10 Euro olacak. Diğer ücret gruplarında ise 2016 yılında yüzde 2,62’lik, 2017 yılında ise yüzde 2,04’lük artış gerçekleşecek.
DOĞU VE BATI EŞİT DEĞİL
Ücret TİS görüşmelerinin en önemli taleplerinden biri de Doğu ve Batı arasındaki ücret farklılığının ortadan kalkmasıydı. Batıdaki meslektaşları ile aynı işi yapan Doğu Almanya’daki temizlik işçilerinin asgari ücreti 8,50 Euro. 2009 yılında yapılan toplu iş sözleşmeleri görüşmeleri sonucunda, en geç 2019 yılında Batı ve Doğu arasındaki ücret farkının kalkması konusunda anlaşma imzalanmıştı. Bu yıl yapılan görüşmelerde işverenler daha önce altına imza attıkları anlaşmayı hiçe sayarak doğu ve batı arasındaki ücret farkının kapanmaması için çaba sarf ettiler. Son yapılan anlaşma ile Doğudaki asgari ücret 2016 yılında 8,70 Euro, 2017 yılında ise 9,05 Euro olacak. İlk ücret grubunda batıdaki meslektaşlarından yüzde 9,95’lik daha az ücret alırken, diğer ücret grubunda ise yüzde 13’lük bir fark bulunuyor.
ÜCRET ARTIŞI İŞÇİLERİN SIRTINDA
Temizlik iş kolunda en can alıcı problem iş yoğunluğu ve ‘Turbo Temizlik’. Her ücret artışında, objelerin ihale döneminde, işverenlerin karlarını artırmak ve ücret artışını işçilerin sırtına yıkmak için kullandıkları en geçerli yöntem iş yoğunluğunu artırmak. Bu dönemlerde işverenler aynı zaman içerisinde yapılan temizlik alanını çoğaltmakta. Toplu İş Sözleşmesi’ne göre temizlik işçileri saat ücreti olarak ücretini alıyor, bunun ile beraber bir saat içerisinde temizlemeleri gereken alan miktarı ise işveren ve hizmet alan müşteri tarafından belirleniyor.
IG BAU Sendikası iş yoğunluğunu ortadan kaldıracak bir toplusözleşme talep etti. İşverenler ise serbest piyasa ekonomisi çerçevesinde talebin gerici olduğunu ve iş kolunda iş yoğunluğunun olmadığını iddia ederek talebi ret etti. Essen ve Frankfurt şehirlerinde yapılan eylem sonucunda işveren tutumundan geri adım atarak, 31 Mayıs tarihine kadar, sendika, işveren ve uzmanlar tarafından kurulacak komisyon tarafından hazırlanacak TİS için masaya oturacağını belirttiler. Yapılan sözleşme ile bir temizlik işçisinin bir saat içerisinde temizlik yapılacak alanın kaç metre kare olacağı belirlenecek.
İŞ SAĞLIĞI GÜNDEME ALINDI
Sendika ve işverenler ücret artışının dışında, temizlik işçilerinin eğitimi konusunda anlaşmaya vardı. Buna göre, iş kolunda kendini geliştirmek isteyen işçilere işverenler tarafından olanak sağlanacak. Ayrıca işçilerin, iş sağlığı hakkında eğitilmeleri ve ileriki dönemlerde çıkabilecek sorunlar için şimdiden önlem alınması yönünde anlaşma sağlandı.
İŞ YOĞUNLUĞU ARTIYOR
Temizlik iş kolunda hızlı çalışma, var olan temizlik alanın üzerine daha fazla temizlik alanı ekleme günlük pratiğin bir parçası durumunda. Almanya’da yılda 800 bin kişi hastanede bakteri ve virüs kapıp bunların 40 bini yaşamını yitiriyorken, en çok şikayet edilen durum ise temizliğin niteliği. Firmaların ve hastanelerin bir temizlik odası için verdikleri temizleme süresi 6 ile 8 dakika arasında. Örneğin bir A 320 Airbus uçağının temizliği için verilen süre ise 4 işçiyle toplam altı dakika. Bir temizlik işçisinin 2 saat içerisinde 22 işyeri odasını temizlemesi, 2 dakika 19 saniyede 18 metre karelik büronun temizlenmesi ya da 1,5 saat içerisinde 21 tuvalet temizlemesi, iş kolunda normal olarak karşılanıyor.
Her ücret artışında saatlerin düşürüldüğü ya da yapılan temizlik alanın artırıldığı gerçeği işverenler tarafından kabul edilmiyor. IG BAU Sendikası tarafından kamuoyunu yanıltan ve yalana dair örnekler olduğunu söylemektedirler. Örneğin 2014 yılındaki ücret artışından sora Köln Belediyesi’ne ait hastanelerde merkezi Dusseldorf’ta bulunan Klüh Firması temizlik işçilerinden 3o dakika ile 60 dakika arasında, temizlik alanı aynı kalmakla birlikte, iş sözleşmelerinde kesinti yapmıştı.
Sol Parti’den Klaus Ernst’in hükümete sorduğu soru önergesine verilen cevapta, Temizlik işçilerinin yüzde 39’u hızlı çalışmaktan şikayet ederken, yüzde 52,2’sinin zaman ve iş yoğunlu baskısı altında kaldıkları yer aldı. Aynı soru önergesinde temizlik işçileri üzerinde gün geçtikçe iş yoğunlu baskıların arttığına dikkat çekildi. Yine Hükümetin verdiği cevaba göre 2004 yılından 2014 yılına kadar iş yoğunluğu sistematik olarak yüzde 53 olarak arttı. Soru önergesinde ‘Turbo Temizlikten’ ve işyerindeki baskılardan dolayı stres, sağlık problemleri yaşayan işçilerin sayısı yüzde 50,7 olarak ifade edildi.
IG BAU Sendikası’nın kendi üyeleri arasında yaptığı araştırmaya göre ise, son iki yıl içerisinde bir temizlik işçisinin temizlediği alan yüzde 57 artırılmış. Aynı araştırma’da iş yoğunluğu ve turbo temizlik yapmak zorunda kalanların oranı yüzde 55 iken, sadece yaklaşık yüzde 8 iş yoğunluğundan şikayetçi değil. Temizlik işçilerin yüzde 80’i işten kaynaklı stres yaşadıklarını belirtirken, yaptıkları mesailerin ödenmediğini söyleyen işçilerin oranı ise yüzde 30 olarak belirlendi. Temizlik işçilerinin yüzde 23’ü tatilde olmalarına rağmen işe çağırıldıklarını, yüzde 37’si ise çok sıklıkla olmasa da böyle bir durumla karşı karşıya kaldıklarını ifade ediyor.
ALMANYA’DA TEMİZLİK İŞÇİLERİ
Almanya’da 600 binin üzerinde temizlik işçisi çalışıyor. Bu kolda çalışmamalarına rağmen, TİS’lerden yararlananlarla birlikte bu sayının 900 bin civarında olduğu tahmin ediliyor. (Mutfak çalışanları, Endüstri temizliği v.b.)
407 bin kişi iş kolunda sosyal sigortalı çalışıyor. 448 bin temizlik işçisi 450 Euro sınırından ücretli işlerde çalışıyor. Sadece 114 bin yani tüm temizlik işçilerinin yüzde 13’ü günde 7,8 saat çalışıyor. Bu sayı 2004 yılında 154 bin kişiydi. Görüldüğü gibi tam gün çalışanların sayısı sürekli azalıyor.
Temizlik firmalarının 2014 yılındaki cirosu 15 milyar Euro.
İş kolunda gelen ortalama haftalık çalışma saati 27,6 iken erkek işçiler haftada ortalama 32,9 saat, kadın işçiler ise 21,5 saat çalışıyorlar. Tam gün çalışmayanların yüzde 70’i, Mini-Job olarak çalışanların ise yüzde 82’si kadın.Temizlikte çalışan kadınların yaş ortalaması 45 ile 55 yaş arasında bulunuyor.
Sosyal sigortalı olarak çalışan temizlik işçilerinin yüzde 15,5’i (57 bin), Mini Job olarak çalışanların yüzde 24,2 (48 bin) Hartz IV’den (ALG II) geçiniyor.
Temizlik işçilerine ödenen toplam sosyal yardım miktarı 923 milyon Euro iken, kağıtlı çalışıp yeterli ücret almamalarından kaynaklı olarak ödenen sosyal yardım miktarı ise 492 milyon Euro.
