Written by 11:07 TOPLUM

16 Mayıs 1944: Roman kampında ayaklanma

16 Mayıs 1944’de Nazilerin Çingene Kampı adını verdikleri Auschwitz Birkenau Toplama Kampı’nda Edmund Weiss adında bir çocuk doğdu. Bir gün önce de Oskar Broschinski doğmuştu. İki çocuğun yaşama şansı yoktu. Zayıf ve küçüktüler, özel bakıma ihtiyaçları vardı. Ama anneleri bile açlıktan ölüm sınırına gelmiş bu çocuklara orada verilebilecek bir şey bulmak imkansızdı. Bu kampta doğan diğer çocuklar gibi birkaç saat, birkaç gün, en iyimser tahminle birkaç hafta yaşayabileceklerdi.
Edmund ve Oskar, 16 Mayıs’ta ikinci bir tehlikeyle de karşı karşıya kaldılar. Kamp yönetimi, tutsakların hepsini öldürme kararı almıştı ama gerçekleştirilemedi, tutsaklar direndiler ve başardılar.
Kampta yaklaşık 20 bin Roman vardı. Kadınlar, erkekler, çocuklar… SS, onlara Çingene ya da Çingene kırması demekteydi. 1942’de imparatorluğun değişik yerlerinden toplanmış ve Ausschwitz Toplama Kampı’na getirilmişlerdi. Ahırlarda kalıyorlardı, Roman oldukları için verilen yiyecek, sağlık koşulları kampın diğer yerlerinden daha da kötüydü. Günbegün ölüyorlardı.
15 Mayıs 1944’te kamp yönetimi hepsini öldürme kararı aldı. 16 Mayıs’ta gaz odalarında katledileceklerdi. Bir SS subayı durumu ağzından kaçırdı. Roman tutsaklar hemen biraraya geldiler, ellerine ne varsa, çapa, kürek, sopa, vb. aldılar. Kendilerini barakalarına kapattılar, barikatlar kurdular. Bir tanığın anlattığına göre ‚Çıkmayacağız! O kadar istiyorsanız içeri girin ve alabiliyorsanız bizi alın!‘ diye bağırıyorlardı. Kapının önünde bir motor sesi duyuldu. Birkaç subay aralarında konuştular. Motor gitti, ardından da kamyonlar… Şimdilik de olsa kurtulmuşlardı. Aynı durum tüm barakalarda tekrarlandı. Tutsaklar sopa, kürek, çapa ve tenekelerden yaptıkları bıçaklarla silahlanmış durumda beklediler. İmkansız gerçekleşti, SS geri çekildi. Ayaklanma başarı ile sonuçlanmıştı.
SS, intikamını almakta gecikmedi. Ayaklanmada başı çekenler başka toplama kamplarına sürgün edildiler. Edmund ve Oskar gibi güçsüzler kısa süre içinde öldüler, “Çingene Kampı” da 31 Temmuz-1 Ağustos gecesi, tutsaklar gaz odalarına gönderilerek tümden yok edildi.
16 Mayıs 1944’teki bu ayaklanma çok az kişi tarafından bilinir, daha doğrusu Romanlara yönelik önyargılarla onların böyle bir direniş gerçekleştirmelerinin imkansız olduğundan yola çıkılarak önemsizleştirilmiştir.
(Uluslararası Auschwitz Komitesi’nin açıklamasından çeviren Semra Çelik)

Close