Lahey’de düzenlenen NATO Zirvesi’nin ardından 26-27 Haziran’da Brüksel’de toplanan AB Zirvesi’nde üye ülkeler bir çok konuda anlaşmaya varamadı. Çıkar farklılıkları birçok kararın alınmasını engelledi. Çelişkilerin bundan sonra da devam ederek sürmesi bekleniyor.
RUSYA’YA 18. YAPTIRIM PAKETİ ONAYLANMADI
Zirvenin en önemli gündemi Rusya’ya yönelik 18. yaptırım paketini karar altına alma olarak ilan edilmişti. Rusya’dan petrol ve doğal gaz alınmasına sınır getirilmesi, Kuzey Akım I ve II doğal gaz hatlarının onarılmasının yasaklanması önerilen yeni yaptırımlar arasında idi. Ancak doğal gaz ve petrolünü Rusya’dan temin eden Slovakya, 2027’den sonra da doğal gaz ve petrol alımına güvence verilmemesi durumunda, kararı onaylamayacağını ilan etti. Pazarlıklarda bir anlaşma sağlanamayınca Slovakya Başbakanı Robert Fico öneriye veto koydu. Bu nedenle zirve 18. yaptırım paketi karar altına alınmadan dağıldı. Rusya’nın sattığı doğal gaz ve petrolle Ukrayna savaşını finanse ettiğini savunan AB, Ukrayna savaşının başlamasından hemen sonra yaptırım kararları almıştı. Slovakya’nın itirazı konusunda elçilikler düzeyinde temmuz ayında pazarlıklara devam edilecek.
AB’nin Rusya’ya yönelik yaptırımlarını eleştiren Macaristan Başbakanı Viktor Orban ise bu kez Ukrayna’nın AB’ye üye olmasına karşı olduğunu bir kez daha net bir şekilde yeniledi. Zirveye görüntülü mesaj gönderen Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy ise ülkesine AB’ye katılımı için bir perspektif verilmesi çağrısında bulundu. Zelenskyj, AB’nin verdiği sözleri yerine getirmesi gerektiğini söyledi. Ayrıca bir kez daha petrol tavan fiyatının varil başına 30 dolara indirilmesi çağrısında bulundu. Aralık 2022’de AB, G7 ülkeleri ve Avustralya, Moskova’nın enerji ihracatından elde ettiği geliri azaltmak amacıyla Rus petrolü için bir fiyat üst sınırı üzerinde anlaşmıştı.
ABD’NİN RUS YAZINI AVRUPA’YA SATMA PLANI
AB’nin Kuzey Akımı I ve II’nin onarılıp faaliyete geçirilmesini engelleme planının arkasında ABD Başkanı Donald Trump’ın hesapları yatıyor. Donald Trump’ın hatları satın alarak Putin arasındaki bir anlaşmanın parçası olabileceği yönünde spekülasyonlar var. İddialara göre bir ABD şirketi boru hatlarını devralacak ve Almanya’ya Rus gazı tedarik edecek. Bunu engellek isteyen AB, Almanya’nın onayıyla bu spekülasyonlara son vermek istiyor. Berlin’in tek başına ABD baskısına direnmeyip hatları satabileceği ihtimalinden hareket ediliyor. Almanya’nın bu baskıyı AB tarafından alınacak kararla aşabileceği iddia ediliyor.
İSRAİL İLE İŞBİRLİĞİ KONUSUNDA ANLAŞMAZLIK
AB Zirvesi’nin bir diğer önemli tartışma konusu da Ortadoğu’daki gelişmeler ve İsrail politikası oldu. İsrail ve ABD’nin İran’a saldırısına tam destek veren AB ülkeleri, İran’ın nükleer silaha karşı olmaması gerektiğinin altını bir kez daha çizdi. Aynı AB ülkeleri İsrail’in Gazze’de Filistin halkına yönelik işlediği soykırım konusunda açık bir tutum alaması. Daha önce AB’nin bazı ülkeleri tarafından İsrail ile işbirliği anlaşmasının iptal edilmesi gündeme getirilmişti. Konuyla ilgili olarak hazırlanan raporda da İsrail’in uluslararası hukuku ihlal eden önemli suçlar işlediği ifade ediliyordu. İspanya, İrlanda, Belçika, Portekiz gibi ülkelerin ısrar ettiği işbirliği anlaşmasının iptal edilmesi önerisi Almanya ve Avusturya tarafından veto edildi. Böylede, zirve İran konusunda İsrail’e tam destek verirken, Gazze’de yaptıklarından ötürü İsrail’e dokunmadan dağıldı. Bu konu da önümüzdeki dönemde AB içinde önemli tartışmalara ve cepheleşmelere yol açacak. Sonuç bildirisinde bu durum “Sahadaki gelişmeler göz önünde bulundurarak, temmuz ayında görüşmelere devam edecek” şeklinde geçiştirildi.
Sonuç bildirisinde Gazze’de derhal ateşkes ilan edilmesini ve tüm rehinelerin koşulsuz olarak serbest bırakılmasını talep edilirken, İsrail’e Gazze’ye yönelik ablukayı tamamen kaldırması ve Gazze Şeridi’ne derhal, engelsiz erişim ve sürdürülebilir insani yardım dağıtımına izin vermesi çağrısı yapıldı. İsrail’in bu çağrıya uyması ise beklenmiyor.
ABD İLE GÜMRÜK VERGİLERİ ANLAŞMAZLIĞINDA NE YAPILACAK?
İki gün önce NATO Zirvesi’nde ABD ve Başkanı Trump ile silahlanma konusunda gayet uyumlu görünen AB ülkelerinin bu havası ancak bir gün sürdü. Zira, AB Zirvesi’nde Trump’ın gümrük verilerini artırma konusunda tanıdığı süre 9 Temmuz’da doluyor. AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, ABD’nin yeni ticaret anlaşması teklifi aldıklarını ifade ederken, içeriği konusunda bir bilgi vermedi. Sadece “Tüm seçenekler hala masada. Değerlendiriyoruz. Biz anlaşma için hazırız. Aynı zamanda tatmin edici bir anlaşmaya varılamaması ihtimaline karşı da hazırlık yapıyoruz” dedi. Von der Leyen, gerekirse Avrupa’nın çıkarlarının savunulacağını sözlerine ekledi. Bu da birkaç gün içinde Brüksel-Washington DC hattında tansiyonun yükselebileceğini, çelişkilerin yeniden ön plana çıkacağını gösteriyor.
Zirveye ilk olarak katılan Almanya’nın yeni Şansölyesi Friedrich Merz de Trump’ın gümrük vergisi planının Alman kimya, ilaç, makine, çelik, alüminyum ve otomotiv endüstrisini tehlikeye atacağına dikkat çekti. ABD’nin AB’nin istediği yönde adım atmaması durumunda Dünya Ticaret Örgütü’nün (WTO) yeniden yapılandırılarak, Asya ülkeleriyle ticari işbirliğinin güçlendirmesi de seçenekler arasında. Zirvede alınamayan kararlar, varılamayan anlaşmalar AB içindeki çelişkiler yumağını bir kez daha net olarak gösterdi.
