Almanya, savaş ve çatışmalar arttıkça silah ihracatında rekorlar kırmaya devam ediyor. Yıllardır Almanya’nın silah ihracatına karşı etkinlikler yapan ve veriler toplayan “Aktion-Aufschrei-Stoppt den Waffenhandel!” adlı inisiyatifin koordinatörü Susanne Weipert, konuyla ilgili gazetemizin sorularını yanıtladı.
YÜCEL ÖZDEMİR
Almanya’nın 2022’deki silah ihracat raporu açıklandı. Genel olarak yurt dışına silah satışındaki artış devam ediyor. Bu artışın başlıca nedenleri sizce nelerdir?
Aslında, 2022 yılında silah ihracatına yönelik tekil lisanslar yaklaşık 8.36 milyar euro ile bir önceki yıla göre 1 milyar euro daha düşüktü. Ancak 2023’te, Ekonomi Bakanlığının açıkladığı geçici rakamlara göre, 11 milyar euronun üzerine çıktı. Ukrayna’ya yapılan silah ihracat, yaklaşık 2,2 milyar euroya, 2022 yılında üçüncü ülkelere yapılan silah ihracatının çok büyük bölümünü oluşturmaktaydı. Aynı durum, Ukrayna’ya 4.15 milyar euro değerinde ihracatının onaylandığı 2023 yılı geçici rakamları için de geçerlidir. Ayrıca, AB ve NATO ülkeleri Ukrayna savaşını öne sürerek hem silahlanıyor hem de Almanya bu durumu bu ülkelere yaptığı büyük silah ihracatına da yansıtıyor.
SİLAHLANMA YARIŞI YENİDEN BAŞLADI
Gelinen aşamada 2023’te silah satış onayı rekor düzeye çıktı. Halbuki koalisyon anlaşmasına göre bir Silah İhracat Kontrol Yasası çıkarılması gerekiyordu. Bu henüz yapılmadı. SPD, FDP ve Yeşiller’den oluşan iktidar koalisyonunun silah satışında yeni rekorlar kırması ne anlama geliyor?
Bu üzücü rekor, askeri şiddetin hala politikanın bir araç olduğunu gösteriyor. Daha önce de belirtildiğim gibi Ukrayna’yı silahlandırmanın yanı sıra, AB ve NATO ülkeleri çatışmaların patlak vermesini ya da körüklenmesini önlemek yerine kendilerini de muazzam bir şekilde silahlandırıyor. Silahlanma yarışı yeniden başladı. Hem de sanki Soğuk Savaş hiç yaşanmamış gibi.
Almanya özellikle hangi ülkelere silah sattı. Otoriter rejimlerin işbaşında olduğu ülkelere silah satmak ne anlama geliyor?
Neyse ki, mevcut Alman hükümeti döneminde üçüncü ülkelere, yani AB, NATO ya da NATO’yla bağlantılı olmayan ülkelere daha az silah ihracatına izin veriliyor. Savaştan bu yana Ukrayna, üçüncü ülkeler arasında en büyük alıcı. Keza Güney Kore ve Singapur yıllardır Alman silahlarını en fazla alan ülkeler arasında. Birleşik Arap Emirlikleri ve Mısır gibi “MENA Bölgesi” ülkelerine de, miktarlar büyük dalgalanmalar gösterse de, sürekli olarak silah tedariği yapılmakta.
TÜRKİYE’YE SİLAH SATIŞI AZALDI
Türkiye de Almanya’nın silah sattığı ülkeler arasında yer alıyor. Genel olarak Türkiye’nin Almanya’dan silah alması sizin için ne anlama geliyor? Cumhurbaşkanı Erdoğan, kısa bir süre önce Berlin’e yaptığı ziyaret sırasında Eurofighter savaş uçağını almak istediklerini söylemişti. Komşu ülkelerin sınırlarında operasyonlar düzenleyen Türkiye’ye silah satmayı nasıl değerlendiriyorsunuz?
Türkiye’nin Suriye ve Irak’ın kuzeyine yönelik uluslararası hukuka aykırı saldırıları Almanya’nın silah ihracatı politikasında farklı sonuçlar doğurdu: 2020’de 22 milyon euro değerinde silaha izin verilirken, 2021’de 11 milyon, 2022’de ise sadece 1,2 milyon euroluk silah satış izini verildi. Ekonomi Bakanlığı’na göre bu izinler işbirliği projeleri ya da NATO ile ilgili teslimatlar için verildi. Bu da NATO ortaklarına tanınan ayrıcalıkların kutsal olmadığını gösteriyor. Bu iyi bir şey. Ancak, statülerine bakılmaksızın, ulusal ve Avrupa yasaları ve yönetmelikleri uyarınca tüm ülkeler için her zaman aynı ihracat kurallarının geçerli olması gerekiyor.
Silah ihracatındaki rekorlar silah tekellerinin karlarına nasıl yansıyor? Bu politika nedeniyle en fazla hangi tekeller kazanıyor?
Geçtiğimiz aralık ayında Stockholm Barış Araştırma Enstitüsü SIPRI, 2022’de dünyanın en büyük 100 silah tekelinin listesini yayınladı. Bu listede Almanya’dan 4 şirket yer alıyordu: Rheinmetall, Diehl, Hensoldt ve Thyssen Krupp. Thyssen Krupp hariç hepsi cirolarını artırmayı başardı. Bunlara ek olarak Alman devletinin de hisse sahibi olduğu Airbus gibi 3 Avrupalı, yani çok uluslu şirket de listede yer alıyordu.
MÜCADELENİN İKİ ÖNEMLİ BAŞARISI
Silah satışları ve askeri harcamalardaki rekorlar nasıl engellenebilir? Geçmişte bu yönde elde edilen başarılar var mı?
Bu alanda aktif olduğum süre zarfında bugüne kadar elde edilen iki önemli başarı var. Yemen’deki savaşın başlamasından bu yana Suudi Arabistan’a yapılan silah ihracatına karşı Almanya ve diğer Avrupa ülkelerinde yıllar boyunca çeşitli düzeylerde sürdürülen sürekli protestolar sonuç getirdi. Örneğin İngiltere ve İtalya’da silah ihracatına karşı davalar açılmış, Avrupa Parlamentosu defalarca silah ambargosu lehinde görüş bildirmiş ve Almanya’da Federal Hükümet nihayet, istisnalar olsa da, Suudi Arabistan’a silah ihracat moratoryumu uygulamak zorunda kaldı. Türkiye’ye silah sevkiyatına karşı yapılan protestolar da olumlu sonuçlar vermişti.
Gösterilerin yoğunluğu ve aktörleri sıkça değişse de yukarıda belirtiğim gibi federal hükümetler ihracat lisanslarını azaltmaya devam etti. Türkiye’nin kısa ya da orta vadede Eurofighterleri alıp alamayacağını bilemiyorum. Biz açıkça buna karşıyız. Alman hükümetinin Suudi Arabistan’a Eurofighterin satış izin vereceğini açıklaması elbette Türkiye ile ilgili tartışmaları da yeniden alevlendirecek. Biz doğal olarak hiçbir ülkeye savaş uçağı satılmasını istemiyoruz.
