Federal Hükümet partileri CDU/CSU ve SPD arasında varılan anlaşma sonucunda ilan edilen temel emeklilik maaşı, ülkede sosyal alanda değişimin habercisi olarak sunuldu. Ancak, yıllardır Federal Parlamento’da emeklilik konusunda soru önergeler veren, konuşmalar yapan Sol Parti Meclis Grubu Emeklilik Politikası Sözcüsü Mattihas W. Birkwald öyle düşünmüyor. Aynı zamanda Meclis Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonu Başkan Yardımcısı olan W. Birkwald, hükümetin önerisi, Almanya’daki yerli ve göçmen emeklilerin durumu ve Avrupa’da temel emeklilik maaşı örnekleri konusunda gazetemizin sorularını yanıtladı.
YÜCEL ÖZDEMİR
Uzun bir tartışmadan sonra, Federal Hükümet temel emeklilik maaşı üzerinde anlaşmaya vardı. Önerilen temel emekli maaşını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Matthias W. Birkwald: Sözde temel emekli maaşı ile Birlik Partileri (CDU/CSU) ve SPD, sistematik olarak 2000’li yıllardan beri teşvik edip izin verdikleri düşük ücretli işler sektörler konusunda Almanya’yı Avrupa’nın en büyük ükelerinden biri haline getirmenin faturasını ödüyorlar. Bu nedenle, 35 yıl boyunca düşük ücretlerle çalışmak zorunda olan kişilerin biraz daha fazla emeklilik aylığı alacaklarını umut etmeleri iyi bir şey. Ve temel emeklilik ek ödemesi, konut parası muafiyet sınırı ve yaşlılıkta temel emeklilik paralarının tamamen vergilerden finanse edilmesi de iyi. Kötü olan gelir denetimi ve ücret puanlarının alt sınırının yükseltilmesi ile yaklaşık 1.4 milyon kişinin “temel emeklilik maaşı”ndan dışlanması.
Yaşlılıkta yoksulluk konusunu sürekli gündemde tuttunuz. Almanya’da emeklilerin sosyal durumu nedir?
Durum endişe verici. Almanya’da giderek daha fazla insan yaşlılıkta sosyal yardıma, yani emekliler için Hartz IV anlamına gelen “yaşlılıkta temel güvence” parasına bağımlı durumda. 2003’ten bu yana bu durumdakilerin sayısı iki kattan fazla arttı ve 257.700’den 566.411’e yükseldi. Ek olarak, konut yardımı alması gereken 270.766 emekli var. Yaşlılıkta sosyal yardıma muhtaç olan, ancak utandığı için başvuruda bulunmayan insanlar hesaba katarsanız, ayda 800 Euro’dan az gelirle yaşamak ve kira ödemek zorunda kalan 1.6 milyon yaşlı insan var. Ancak bunlar sadece fakirlerin en fakirleri. Resmi AB rakamlarına göre, bugün 65 yaş ve üstü tüm kişilerin yüzde 17’si fakir ve ayda 1.136 Euro’dan az gelirle yaşamak zorunda kalıyor.
Başka bir değişle 1,2 milyon erkek ve 1,7 milyon kadın, yani 2,9 milyon insan bu koşullarda yaşıyor. Sayı gelecekte de yükselme trendinde.
TÜRKİYE KÖKENLİ EMEKLİLERİN YÜZDE 55’İ YOKSULLUK TEHDİDİ ALTINDA
Göçmen kökenlilerin, özellikle Türkiye kökenli göçmen emeklilerin durumu nasıl?
Sosyal yardım alan 566.411 kişiden 145.088’inin Alman pasaportuna sahip olmadığı ve bu dörtte birlik oranla yaşlılıkta yoksulluktan Almanlara göre çok daha fazla etkilendiklerini biliyoruz. Bunların yüzde 60’ından fazlası kadın. Hans Böckler Vakfı tarafından yapılan biraz eski bir araştırmada, 2012’de Almanların ortalama emeklilik maaşı 1109 Euro iken Türkiye’den göç eden erkeklerin yalnızca 742 Euro yasal emeklilik maaşı aldıklarını gösterdi. Türkiye kökenli kadınların ise, Alman kadınlarının aldığı 572 Euro emeklilik maaşı ile karşılaştırıldığında yalnızca 363 Euro emeklilik maaşı aldıkları saptandı.
Araştırmacıların yoksulluk oranlarına ilişkin analizlerinde ortaya daha çarpıcı sayılar çıktı: 65 yaş ve üstü Almanların yüzde 12,5’i yoksulluk riski tehdidiyle yaşamaktayken, emeklilik yaşındaki göçmenlerin yüzde 41,8’i ve Türkiye kökenli göçmenlerin yaklaşık yüzde 55’inin bu tehditle karşı karşıya olduğu ortaya konuldu.
AVRUPA’DA TEMEL EMEKLİLİK ÖRNEKLERİ: HOLLANDA VE AVUSTURYA
Diğer Avrupa ülkelerinde temel emekli maaşı var mı? Bu ülkelerde bu sistem nasıl işliyor?
Maalesef, Avrupa çapında güvenilir bir genel bilgi yok, ancak 27 AB üye devletinin yaklaşık 20’sinde asgari emekli maaşı olduğunu ve OECD verileri sayesinde düşük ücretli işlerde çalışanların eline ne kadar emekli maaşı geçtiğini biliyoruz. İşte bu sayede karşılaştırıldığında, yıllar boyu ortalama maaşın yarısı bir maaşla, yani bizde şimdi aktüel olan 1620 Euro’yla çalışırsanız elinize ne kadar emeklilik maaşı geçeceğini hesaplayabiliyoruz. Almanya OECD’de beşinci sırada. Hollanda’da, 50 yıldır bekarlar aylık net 1224 Euro tutarında gerçek bir temel emeklilik maaşı alıyorlar. Bu parayı almak için illa çalışmak mecburiyetinde değiller. Ve Avusturya’da,15 yıllık emeklilik ödentisinden sonra insanlar ayda 1088 Euro tutarında vergisiz bir asgari emeklilik maaşı alıyor.
SOL PARTİ: 25 YIL ÇALIŞMA YETERLİ OLMALI
Sizin ve partinizin yaşlılıkta yoksulluğun azaltılması hedefli ne gibi önerileriniz var?
Sol Parti, yaşlı yoksulluğuna karşı dört tedbir talep ediyor: Emekli maaşı seviyesi yüzde 48,16’dan yüzde 53’e yükseltilmeli. Bu, Almanya’daki tüm emekli maaşlarını yaklaşık yüzde 10 artıracak. İkincisi, “temel emeklilik maaşı” olarak adlandırılan düzenlemede 35 yıllık emeklilik ödentisi zorunluluğuna son verilmeli, 25 yıl yeterli olmalı. Böyle olması durumunda özellikle daha fazla kadının kısa ödenti ödeme süresiyle yararlanması sağlanacaktır. Üçüncüsü, hastalık nedeniyle çalışamayan tüm malulen emeklilerin yoksulluğa dayanıklı bir emekli aylığı almaları önemlidir. Ve dördüncü adım olarak Sol Parti gelir ve varlık denetimine bağlı dayanışmacı asgari emekli maaşı talep ediyor, böylece hiç kimse yaşlılıkta net 1,050 Euro’dan daha az parayla yaşamak zorunda kalmayacaktır.
SOSYAL POLİTİKADA BİR KİLOMETRE TAŞI DEĞİL
SPD uzlaşmaya „sosyo-politik dönüm noktası“ adını verdi. Bu anlaşma SPD’yi krizden çıkarabilir mi?
Hayır, „temel emeklilik maaşı“ bunu sağlayamayacak, çünkü SPD kendisini temelden yenilemek zorunda. Sözde „temel emeklilik maaşı“ sosyal politikada bir kilometre taşı değil, Federal Hükümet’in hayatta kalması için bir cankurtaran simididir.
Federal Çalışma Bakanı Hubertus Heil’in (SPD) ilk önerisi, şu anda mevcut olan uzlaşmadan çok daha iyiydi. Kötüleşmeden (daha sıkı koşullar, azaltılmış ödemeler) müzakere ortakları CDU/CSU sorumludur. Ancak insanlar “temel emeklilik maaşı” olarak adlandırılanı alınan kararlarla ölçecekler. Sol Parti, daha fazla insanın yasadan faydalanmasını sağlamak için sendikalar ve sosyal kuruluşlarla birlikte Federal Mecliste, 35 yıl zorunluluğu veya ek ödemenin yüzde 12,5 oranında indirilmesi gibi birçok küçük ve büyük adaletsizliğin iptali veya düzeltilmesi için mücadele edecektir.
(Çeviren: Semra Çelik)
