Hessen eyaleti genelinde çalışma koşullarının düzeltilmesi ve daha fazla ücret talebiyle bir süredir eylem yapan otobüs sürücüleri, arkadaşımız Bayram Aksu‘nun sorularını yanıtladı.

Otobüs sürücüleri olarak talepleriniz nelerdir?

Mehmet Güloğlu: Aldığımız maaşlarla geçinmemiz mümkün değil. Saat ücretlerimizin yükseltilmesini talep ediyoruz. Şu anda 13.50’den alıyoruz, isteğimiz saat ücretlerinin 16.60 olması. Birçok arkadaşlarımız yan işlerde çalışıyor. Çünkü para yetmiyor. Böyle bir iş için para çok az. Normal, sıradan bir temizlik işçisi bile hemen hemen bizim kadar alıyor. İşimizde sorumluluğumuz çok fazla. Sürekli yoldayız, kaza yapma ihtimalimiz var. Çocukları, yaşlıları taşıyoruz. Bu işe göre çok az para alıyoruz.

Bir de mola ve çalışma şartlarıyla ilgili beklentiniz var sanırım?

Evet Mola konusunda da zorluklarımız var, önceden bir ön hazırlık süresi vardı, işten sonra toparlanma süresi vardı. Bunların hepsi kısıldı. Her son durakta bir beş dakika, altı dakika, sekiz dakika zamanımız oluyor. O da hep beş dakika geç geliyoruz. Genelde hep koşturuyoruz. Örneğin, iş çıkışı saatlerinde yollar dolu oluyor. Çok gecikmeler oluyor. Velhasıl hep stres, stres..Bu paraya değmiyor yani. Benim burada birçok hemşerim vardı. Onbeş, altı kişi. Bir çok kişi işi bıraktı. Artık yeni Alman şoför gelmiyor. Çünkü değmiyor. Yabancıların yabancıları geliyor. Polonya’dan, Orta Avrupa ülkelerinden. Üç, dört kelime Almanca bilen şoförler çalışıyor. Çünkü alınan paraya bu işi yapmak değmiyor.

Ayşe: Şoförler, bu işin yanısıra ikinci ya da üçüncü bir işte daha çalışmak zorunda kalıyor. En küçük aile dört kişilik. 1700 Euro ile bir aile nasıl geçinsin? Zaten kiralar 900-1000 Euro arasında. Ve bizim bu işe gelmemiz için arabamızın olması şart. Bir araba ayda kaç paraya mal oluyor. O yüzden otobüs şoförlerinin yüzde 99’unun bir ikinci işi vardır. Sabah üçte kalkıp işe gelinecek. Aileye, çoluk çocuğa hiç zaman ayrılmıyor. Bu sebepten dolayı boşanmalar da çok oluyor. Çocuklarla yeterince ilgilenilmiyor. Ayrıca firma içinde, dışında saygı da görmüyoruz hiç bir şekilde.

Peki, grevin hazırlık süreci nasıl yaşandı. İşçilerin greve katılımı nasıl oldu?

İşçilerin yüzde 99’u grevden yanaydı. Motivasyon yüksekti. Bir tek yeni işe başlayan şoförlerin iş sözleşmesi altı aylık ya da bir senelik olduğu için onlar greve katılma konusunda çekimser kaldı. Ayrıca grev kırıcıları da var. Aynı saat ücretini almalarına rağmen greve katılmayıp çalışanlar oldu. Ancak otobüs şoförlerinin çoğu greve katıldı.

Moralimiz yüksek

Ümit Yılmaz, 20 yıldır HEAG Mobil‘de çalışıyor

Yaklaşık iki haftadır grevdesiniz, kısaca bize grev sürecini ve beklentilerinizi aktarabilir misiniz?

Öncelikle grevler çok iyi gidiyor. Beklentimiz dışarıdan bakınca çok yüksek. Ama yaklaşık 10-15 yıl boyunca doğru düzgün bir zam gelmedi. Şimdi istediğimiz başka eyaletlerdeki otobüs şoförleri ile aynı ücreti almak. Örneğin Baden Wütenberg eyaletindeki arkadaşlar 16,50 saat ücreti alıyorlar. Bizim talebimiz de 16,50 saat ücreti almak.

Ücret artışın dışında talepleriniz nedir? Otobüs şoförleri olarak işverenden beklentiniz nedir?

Yemek molasının düzenlemesiyle ilgili baya bir sorunumuz var. Marburg ve Gießen taraflarında arkadaşların baya büyük sorunu var 14 saat çalışıyorlar, aldıkları 8 saat ödeniyor, kalanları yemek arası. Yani bir buçuk, iki saat bedavaya çalışıyorlar. Onların düzelmesi gerekiyor. Gece zammını Darmstadt‘taki arkadaşlar akşam 8’de alıyor, biz ise 10’da. Yani aynı işi yapıyoruz, aynı firmanın işçisiyiz ama aramızdaki fark uçurum. Ve Darmstadt yüzde yüz bir şehir yani biz aslında belediyenin işçisi olmamız gerekirken şu andaki farkımız özel şirketler gibi olmamız. Belediye işçisiyiz, şu anda özel şirket işçilerin grev yapması gerekiyor ama grevi yapan yine belediye işçileri. Aslında belediye bizi kendi bünyesine alması lazım, amaçlarımızdan birisi de o.

İşçilerin greve yaklaşımı, katılma oranı ve moralleri nasıl?

Moral çok iyi. Arkadaşların yüzde 99’u dışarıda diyebilirim. Yüzde 1 veya yüzde 2’si içerde onlar da yaşları ilerlemiş, birkaç ay içerisinde emekli olmak üzere oldukları için ve sağlık sorunları olduğu için çıkmıyorlar dışarıya. Ama katılım dediğim gibi yüzde 98-99. Ve Moral olarak ilk günden bugüne kadar iyidi ve iyi kaldı.

Barış süreci başlıyor, bu konuda işçiler ne diyor?

Şu anda buradaki bütün arkadaşların istediği, isteklerimiz karşılanmazsa greve devam etmek. Şimdi sadece bir ara veriyoruz, bilmiyorum üç gün mü sürer, beş gün mü ama sonuçta devam yani.

Frankfurt‘ta ve Offenbach‘ta şoförlere halktan destek var, Darmstadt’ta da böyle mi?

Evet, Darmstadt’da böyle. Dün üç saat kadar bir yürüyüş yaptık arkadaşlarla. İnanın, orada bizi görenler hep alkışladılar ve ‚sonuç alıncaya kadar devam edin‘ diye destek verdiler. O yüzden dediğim gibi onları duyunca tabii biz de üzülüyoruz. Yani Darmstadt arkamızda diyebiliriz.

Herkes, ‘hakkınız’ diyor

Atalay İnan Işık, 20 yıldır HEAG Mobil‘de çalışıyor

Uzun zamandır grev olmamıştı. Ne gibi beklentileriniz var?

2001’de ve 2003’de de greve çıktık ve hep olumsuzdu. 16,60 diye her yere duyurduk Ama bakalım verecekler mi, vermezseler greve devam ederiz. Umarız bu defa ses getirir. Bu sefer umutluyuz ama bakalım ne olacak.

Aldığınız maaş kiraya yetiyor mu?

1500 Euro Kira veriyoruz. Elimizde geçen 2070-2100. Geriye kalan parayı düşünün. Iki-üç kişi çalışmıyorsanız zaten işiniz bitik demektir. Tek çalışan çok arkadaş var burada.

Ücret yetmediği için ek iş yapan şoförler var mı burada?

Aynen ben gidiyorum işte. Benim eşim temizliğe gidiyor ben de kendisine yardım olsun diye gidiyorum. Temizlik işine giden arkadaşlar çok burada. Yoksa nasıl olacak 1300-1400 Euro kira ödüyor. Nasıl geçineceğiz? Aldığı aylık 2100. Olacak gibi değil. Kimle konuşursam ‚tabii ki hakkınız‘ diyor. Yaptığınız iş zor. Mesela daha yeni Wiesbaden’da kaza oldu, 22 yaralı, iki ölü. Şoför neredeyse intihar edecekmiş, ‘ölen kişilerden sorumluyum’ diye. Bu kadar da tehlikeli bir iş. Her gün riski var. Aldığımız saat ücreti ise 13,50. Olacak iş değil yani.

Şoförlerin sıkıntısı çok

Serkan: Nedenleri belli. Hak ettiğimizi yeterince alamadığımızı düşünüyoruz. Bizim yaptığımız işin, sorumluluğunun karşılığını verilmediğini düşünüyorum. Aldığımız para asgari ücrete yakın bir para. Yani çoğumuz, buradaki arkadaşların yarısı ikinci bir işte çalışmak zorundalar. Maaşımız bize yetmiyor, yemek aralarımız ödenmiyor, vardiyalarımız kötü, Noel paramız yok. Onun dışında işletme emekliliğimiz yok mesela çoğu yerde olduğu halde. Bizim beklentilerimiz bunları karşılanması. Bir de bizim en büyük sorunumuz biz Hessen eyaleti olarak, Almanya genelinde, sondan üçüncü sıradayız otobüs sürücü tarifesi olarak. Yani yanı başımızda Baden-Wüttemberg var, adamlar 16,60’la başlıyor. Bizler halen 13,59’deyiz. Yani ben bugün şahsen kendi adıma konuşsam, bugün Badem-Wüttemberg’de çalışmış olsaydım, benim saat ücretim 19,50 olurdu. Bir de bizde kademelendirme olayı yok. İstersen 20 sene burada çalış, istersen iki ay, aynı parayı alıyorsun. Bunun dışında hepimizin bildiği gibi müşteri fazlalaştı bu son dönemde iklim koruyuculardan dolayı. Ama zamanlarımız hep aynı kaldı yani 20 senedir aynı planlarla sürüyoruz bu da bir başka sıkıntı. Zaman anlamında da baskı altındayız; geç geliyorsun yemek aranı veremiyorsun. Bunun dışında statümüzle ilgili bir sıkıntı var: Normalde bizim bu özel şirketlerin tarifesinde olmamamız lazım. Şirket belediyeye bağlı olmasından dolayı bu tarifede olmamız lazım. İşveren ister istemez daha ucuza çalıştırmak için belediye çalışanı olarak çalıştırmıyor.

Yeterli ücret ve insanca çalışmak istiyoruz

Frankfurt DİDF ve Frankfurt DİDF Gençlik, 26 Aralık’ta ICB otobüs şoförlerinin grev lokalini dayanışmacı duygularını ifade etmek için ziyaret etti. Otobüs şoförü Erden Sarı ve İşyeri İşçi Temsilcisi Peter Kaiser, İşyeri İşçi Temsilcisi Yardımcısı Ali Yaşar, TS Komisyon üyesi Driss Ez-Zouhour, Deniz Işıltı ve otobüs şoförü Mehmet Panışır sorularımızı yanıtladılar. Şirkette 370 otobüs şoförü çalışıyor.

Talepleriniz nelerdir?

• 2016’da son görüşmeler yapılmıştı ve işyeri emeklilik sigortasının 2018’den itibaren bizde de geçerli olacağı söylenmişti. 2019’u Aralık ayındayız ve bu konuda bir şey duymadık. Ancak biz şimdi bu konuda daha fazlasını talep ederek molaların bir tek birim olarak hesaplanmasını istiyoruz. Bizde her saat başı 9 dakika mola olarak hesaplanıyor. Yani şu anda 1/9’dir. Sendika, geri dönüş saatlerinin iş saati olarak hesaplanmasını istiyor. Yani molalarımızdan çalınmamasını.
• Emeklilik sigortasının şimdiye kadar çoktan yürürlüğe konulması gerekiyordu. Sendika emeklilik sigortasına daha fazla para yatırılmasını talep ediyor. İşveren ise “Bunu bir köşeye koyun. Öncelikle saat ücretleri üzerine görüşmek istiyoruz” diyor. Diğer talepler onları ilgilendirmiyor.

İzin günleriniz ve çalışma saatleriniz nasıl?

• 25 gün izin hakkımız var. Sendika senede 30 gün izin hakkı talep ediyor. İş saatlerimiz değişken. İşgünümüz en fazla 9 saat 15 dakika, en az 6 saat 45 dakika olabilir. Bunun yanısıra bölüştürülen iş saatleri var. Örneğin sabah 4’de işe başlıyorsun, dört saat çalışıyorsun. Daha sonra 3-4 saat mola yapıyorsun ve 4 saat daha çalışıyorsun. İş saatleri böyle olduğunda en fazla 12,5 saat çalışabilirsin.
• Özellikle yeni başlayanlar bir hafta kesintisiz iş saatleriyle diğer hafta bölüştürülmüş iş saatleriyle çalışıyorlar. İş saatlerinin gün içinde bölüştürülmesinin bizler için iyi olmadığını söylemek zorundayım. Zira bu şekilde aile yaşamı da parçalanıyor.

Ücretler yeterli mi?

• Almanya’da otobüs şoförlerinin ortalama saat ücreti 16,60 Euro’dur. Biz de en az bunun verilmesini istiyoruz.
• Frankfurt’ta 3 odalı bir evin kirası 1000-1200 Euro arasında. 4-5 çocuğu olan arkadaşlarımız ne yapsın? Belki 4 odalı bir eve 1500 Euro kira ödüyorlar. Eğer eşleri de çalışmıyorsa ya da söz konusu arkadaşımızın ek bir işi yoksa yaşamını nasıl devam ettirecektir.

Çalışma koşulları nasıl?

• İş arkadaşlarımız ayda maksimal 3 gün çalışmaz. Kesintisiz 11 gün işgünü vardır. Bir çok iş arkadaşımız hem bedensel hem psikolojik olarak sorun yaşıyor. Bundan 3-4 gün önce Wiesbaden’da bir otobüs kaza yaptı. Nasıl olduğunu kimse bilmiyor. Otobüs şoförünün kanında ne alkol ne de uyuşturucu tespit edildi. Şoför aşırı yorgun olduğundan dolayı kaza yapmış olabilir mi? İşimizin saygı görmesini istiyoruz. “Ne var? Sadece şoförlük yapıyorsunuz” sözlerini duymak istemiyoruz.
• İşimiz gerçekten zor. Yaşlılara, çocuklara, diğer arabalara, bisiklet sürücülerine, engelli insanlara dikkat etmek zorundayız. İşimiz, yoğun dikkat gerektiriyor. En ufacık bir dikkatsizlik ciddi sonuçlara yol açabilir. Wiesbaden’daki iş arkadaşımız ailesini geçindirebilmek için belki dördüncü ya da beşinci mesaisini yapıyordu. Aşırı yorgunluğu bu kazaya yol açmıştır belki.
• Trafikte yaptığımız hataların cezası iki misli oluyor. En ufak tolerans tanınmıyor. Cezaları kendimiz ödüyoruz. Örneğin otobüste bir yolcuyla bir problem olduğunda firma bize avukat tutmuyor. Firma bunu kişisel yapın diyor.

Greviniz nasıl geçiyor?

• Grevin ilk üç günü gece 3’den itibaren buradaydık. Grev kırıcılarına izin vermedik. Ancak greve katılım çok yoğun oldu. Geçen haftadan beri sendikayla birlikte 6 ile 16.00 arasında grev lokaline gelmeye karar verdik. Zira işveren, kısmi iş bırakmayı kabullenmişti. İşyeri Temsilciliği’nde olmadığı halde yardım eden ve lokalde çalışan çok sayıda arkadaşımız var. Şu anda görüşmeler devam ediyor. Dört görüşmeden olumlu bir sonuç alamadığımızdan dolayı grev yapıyoruz.
• İşveren dün arabuluculuk teklif etti. Bunun anlamı grevi hemen sonlandırmamız ve anlaşmaya yanaşmamızdır. Ancak işverene güvenmiyoruz. Bunu bir kere yapmıştık ve sonuç aleyhimize olmuştu. Biz, 16 Ekim’e kadar grev yapma hakkımız olmasına rağmen önümüzdeki Pazar’a kadar grev yapacağımızı bildirdik. İşverenin sunduğu teklifi kabul etmiyoruz. İşveren Aralık ayından itibaren kademeli olarak her sene 60 kuruş olmak üzere toplam 2.10 Euro zam teklifini sundu. Bu çok komik bir şey.
• TİS üzerinden yapılan ek anlaşmayla mola saatlerinin düzenlenmesini ve ücret zammı talep ediyoruz. İşveren “Hayır, sadece 60 kuruş zam veririm, daha fazla vermem” diyor. Biz ise, “hayır ya talep paketimizin hepsini kabul edersin ya da çözüm yok“ dedik. Eğer iyi bir çözüm bulursak Pazar gününe kadar grev yapacağız. Eğer onu bulamazsak greve devam edeceğiz.

Sendika grevi 16 Aralık’a kadar uzatmak istiyor.

• En azından talepler kabul edilene kadar grev devam edecek. Bunun yanısıra neler elde edebileceğimiz konusunda sürprizlere hazırız. Sonuna kadar gitme konusunda kararlıyız.
• Ayrıca Frankfurt Taşıma Şirketin’den gelecek dayanışmayı sevinçle karşılarız ve en azından bir gün bizimle grev yapmaları önemlidir. Bunu Darmstadt’ta işçi arkadaşlarımız yapmıştı.