İkramiyeye rağmen yoksulluk: binlerce “Korona- kahramanı” düşük ücretle çalışıyor
SEVİNÇ SÖNMEZ
Yaşlı bakım evlerinde, Korona sürecinde kahraman ilan edilen hasta bakıcılarına talep artmaya devam ediyor. Ancak konu ısrarla aranmakta olan bakıcıların ücretlerine geldiğinde işin rengi hemen değişiyor. Çalışma Ajansı- BA’nın verileri bu gerçeği çarpıcı bir şekilde ortaya koyuyor. BA’nın verilerine göre beş yaşlı bakıcısından dördü, aldıkları kriz ikramiyesine rağmen düşük ücrete çalışıyorlar. Verilere göre Almanya genelinde, tam gün çalışan yaşlı bakıcılarının yüzde 28,3 düşük ücrete çalışıyor. Maaşların oranı, Doğu ve Batı Almanya’ya göre de değişiyor. Batı Almanya’da düşük ücret alan yaşlı bakıcılarının oranı 25,3 iken, Doğu Almanya’da bu oran yüzde 40,7’ye çıkıyor.
Kendi branşında çalışanların elde ettikleri gelirin ortalaması olarak belirlenen gelirin üçte ikisini kazanan çalışanlar düşük gelir sektörüne dahil sayılmakta. Ortalama gelir düzeyi olarak belirlenen bu oran aynı zamanda sözkonusu branşta çalışanların yarısının daha fazla, diğer yarısının ise daha az kazandığı ücreti, yani ortalama belirlenen bir oranı ifade ediyor.
KALİFİYE OLMAYAN İŞÇİLER DAHA KÖTÜ DURUMDA
Kalifiye olmayan ya da sınırlı bir eğitim almış olan ve yaşlı bakıcı yardımcısı sıfatı ile çalışan emekçiler daha yoğun olarak düşük ücret sektöründe çalışmak zorunda kalıyorlar. Yaşlı bakıcı yardımcısı sıfatı ile Batı Almanya’da yüzde 58’i düşük ücret sektöründe çalışırken, bu oran Doğu Almanya da yüzde 78,5 düzeyinde.
Göçmen işçiler bu düşük ücret sektörüne en yoğun maruz kalan kesimi oluşturmakta. Almanya genelinde düşük gelir sektöründe çalışan yaşlı bakıcısı Almanların oranı yüzde 25,6 iken bu oran göçmen yaşlı bakıcılarda 42,6’yı buluyor.
BA’nın verilerine göre toplam 601 bin emekçi tam gün olmak üzere yaşlı bakımı alanında çalışmakta. Branşta çalışanların 314 bini diplomalı yaşlı bakıcısı, 287 bini ise yaşlı bakıcı yardımcısı. Ayrıca tüm çalışanların yüzde 56’sı partime çalışıyor.
YAŞLILIKTA YOKSULLUK RİSKİ YÜKSEK
Sendikalara yakınlığı ile bilinen Hans-Böckler Vakfı (HBS) tarafından geçtiğimiz yıl yapılan bir araştırmaya göre, toplumsal anlamda olağanüstü öneme sahip olan yaşlı bakımı alanında çalışan emekçilerin çalışmalarına rağmen yoksul olma riskleri ortalamanın üzerinde bulunuyor. Bu yaşlı bakımında iş gücü güvenliği açısından da ağır bir yük teşkil ediyor. Oysa herkesin bildiği gibi, düşük gelirler yaşlılıkta emeklilik maaşının da düşük olmasını beraberinde getirecek ve birçok emekçi aldığı emekli maaşı ile geçimini sağlayamayacak.
Bunun bir nedeni de yaşlı bakımı sektörünün birçok alana dağılmış olmasında yatıyor. Hizmet sunanlar genellikle belediyeler, sosyal yardım kurumları ve kiliseler olduğu için yaşlı bakım evlerinin neredeyse bir diğer yarısı borsada kayıtlı şirketler ve küçük aile işletmeleri de dahil olmak üzere özel kurumların elinde. Kapsamlı Toplu İş Sözleşmesinin olmadığı branşta dolayısıyla hak mücadelesi verecek, sorumlukla toplu sözleşmelerini yürütecek emek örgütleri olmadığı gibi bir işveren birliği de yok. Çalışma Bakanı Hubertus Heil’in (SPD) açıklamalarına göre yaşlı bakımında çalışanların, kiliselerin tarifesine göre çalışanların dışında, sadece yüzde 20’si Toplu İş Sözleşmesine bağlı olarak çalışıyor.
İstatistiklere bakıldığında branşın ücretleri atmış, hatta yüzde olarak hesaplandığında diğer branşlara oranla daha fazla ücret artışı olmuş. Yaz aylarında BA tarafından yayımlanan gelir tablosuna göre tam gün çalışan kalifiye yaşlı bakıcılarının ücretleri 2 bin 877 Euro’dan (2018) 3 bin 32 Euro’ya (2019) çıkmış ve böylelikle yüzde 5,39 düzeyinde artmış. Yaşlı bakıcı yardımcılarının ücretleri ise ortalama olarak 2 bin 146 Euro dolayında. Buna rağmen yaşlı bakıcılarının ücretleri hasta bakıcı ücretlerinin ve tüm branşların orta kademe ücret tarifelerinin (3 bin 400 Euro, 2019) bir hayli altında.
ASGARİ ÜCRET ÖNÜMÜZDEKİ YILLARDA ARTACAK
Asgari ücret komisyonu ocak ayında yaşlı bakımı branşında asgari ücretlerin arttırılmasını kararlaştırdı. Buna göre yaşlı bakımında yardımcı eleman olarak çalışanların ücretleri 1 Nisan 2021’e dek dört kademede 12, 55 Euro düzeyine çekilecek. Uzun süredir talep edilen Doğu- Batı denkleştirmesi ise 1 Eylül 2021’den itibaren 12 Euro olarak uygulanacak. Ayrıca, 1 Temmuz 2021’den itibaren de ilk kez kalifiye yaşlı bakıcılar için 15 Euro düzeyinde asgari ücret ödenmeye başlanacak.
Özel Hizmet Birliği’ne (BpA) göre pazar bir denge oluşturacak, rekabet ve hasta/ yaşlı bakıcılarının eksikliği gelecekte hem ücretlerin artmasını beraberinde getirecek hem de yaşlanmakta olan toplumda bakım mesleğini daha çekici hale getirecek. Özel hizmet kurumları ise bundan dolayı, Federal Hükümetin de istediği kapsamlı Toplu İş Sözleşmelerini kesinlikle reddediyorlar.
