Federal Hükümet, Alman sermayesi için toplamında ‘şimdilik’ 750 milyar Euro tutarında “kurtarma paketi” hazırladı. Hükümet, “serbest meslek sahibi olanlardan birkaç işçi çalıştırana, 11-249 arası işçi çalıştırandan on binlerce işçisi olan tekele kadar herkese uygun programlar hazırladık” diyor. Gerçekte ise tüm kaynaklar tekellere ayrıldı. Bazı ekonomi enstitüleri ekonomik daralmanın yüzde 20’lere kadar varabileceğini söylüyorlar.
Son birkaç haftadır basının karşısına “muzaffer bir komutan” edasıyla çıkan ve ilan ettiği paketleri bazen “bazuka” bazen “küçük ve hafif silahlar” olarak tanımlayan Federal Maliye Bakanı Olaf Scholz, 23 Mart günü Federal Ekonomi Bakanı Peter Altmaier ile birlikte 750 milyar Euro tutarında “bombayı” (!) patlattı.
Almanya tarihinde şimdiye kadar görülmemiş bir “tedbirler paketi” hazırladıklarını söyleyen Scholz, “elimizde ne varsa ortaya koyduk. Ama gerekirse daha fazlasını da koyacağız” dedi.
Gazetecilerin, “paket ilk etapta kimi kapsayacak” sorusu üzerine serbest meslek sahibi olanlardan 1-10 arası işçi çalıştırana, 11-249 arası işçi çalıştırandan on binlerce işçisi olan tekele kadar herkese uygun programlar hazırladıklarını söyleyen Scholz, “Kimse açıkta kalmayacak. Hükümetimiz koronavirüs salgınının etkisini geriletmek için her şeyi yapmaya hazır” dedi.
“CİDDİ DARALMA BEKLİYORUZ”
Hükümetin benzer bir paketi 2008/09 krizinde hazırladığına dikkat çeken gazetecilere, “Bu kez de benzer bir düzeyde, ciddi ekonomik daralma bekliyoruz” diye yanıt veren Altmaier, kısa süre içinde bu zor dönemi atlatmayı umut ettiklerini söyledi. Hatırlanacağı gibi son ekonomik krizde Almanya ekonomisi yüzde 5,7 düzeyinde daralmıştı.
Ancak ülkenin önde gelen ekonomi araştırma enstitüleri hazırladıkları değişik senaryolarda yüzde 5 ila 20 arası bir daralmadan hareket ediyorlar. Kiel’deki Dünya Ekonomi Enstitüsü IfW (ifw-kiel.de), hazırladığı senaryolarda ekonominin bu yıl yüzde 4,9 – 9 arasında daralmasını bekliyor. İlk senaryoda ekonominin önümüzdeki haftalarda ciddi bir daralmaya gireceğini ve Nisan sonuna kadar süreceğini, Mayıs ayından itibaren ise yeniden canlanacağından hareket ediyor. Yani klasik ‘V’ – hızlı çöküş ve hızlı yükseliş. ‘U’ senaryosunda ise ekonomik canlanmanın en erken Ağustos ayında başlaması ve 2021’in ilkbaharında yeniden eski düzeyine ulaşması bekleniyor. Senaryoyu hazırlayan ekibin başkanı Prof. Dr. Stefan Kooths, “Ben ilk senaryonun daha gerçekçi olduğu düşünüyorum. Fakat bu kez üretim son krizden çok daha hızlı ve kapsamlı duruyor, bunu da gözetmemiz gerekir” dedi.
İFO DAHA KARAMSAR
Münih’teki Ekonomi Araştırma Enstitüsü ifo’nun (ifo.de) senaryoları daha keskin ve değişik iktisatçılar tarafından özellikle hazırlanırken gözetilen yanları nedeniyle daha gerçekçi bulunuyor. İfo’nun ‘V’ senaryosunda ekonomik daralma yüzde 7,2 olarak gerçekleşecek ve iki aylık krizden sonra büyüme başlayacak. Bu durumda yıl genelinde 255 milyar Euro’nun tahrip edilmesine neden olacak. Aynı senaryo üç ay sürerse daralma yüzde 11,2 ve tahrip edilen değer 495 milyar Euro olacak.
Enstitünün ‘U’ senaryosunda ise kriz iki ay devam ederse ekonomik daralma yüzde 10,0 olacak ve 354 milyar Euro yanacak, kriz üç ay sürerse ekonomik daralma yüzde 20,6 olarak gerçekleşecek ve yıl genelinde tahrip edilen değerler 729 milyar Euro olacak. Piyasadaki belirsizlikleri gözeterek senaryoları hazırladıklarını belirten ifo yetkilileri en kötü ihtimalde Almanya genelinde 1,8 milyon sosyal sigortalı işçinin (1,35 milyon tam gün çalışan işçi) işsiz kalma ve 6 milyondan fazla işçinin ise kısa çalışmaya ayrılma zorunda olabileceğini de belirttiler.
Ekonomi Bilgeleri (“Wirtschaftsweisen”) konseyinin Başkanı Lars Feld, “Ben daralmanın yüzde 10’u aşmasını beklemiyorum” dedi. En karamsar tabloyu çizen ifo enstitüsünün senaryosunu abartılı olduğunu söyleyen Lars, “Buna rağmen bu denli bir krize üç aydan fazla dayanamayız, bu da ortada. En geç mayıs ayında her şeyi yeniden gözden geçirmek zorundayız” dedi.
ASIL OLARAK TEKELLER KORUNACAK
Kısa çalışma parasının pakette yer almadığını bildiren Altmaier, “Kısa çalışma ödenekleri Federal Çalışma Ajansı tarafından karşılanacak, bunda bir değişiklik yok” dedi. Hükümet Almanya genelinde 2,3 milyon emekçinin kısa çalışmaya girmesini ve 1,2 milyon emekçinin de Hartz IV yardımına başvurmasını bekliyor.
Paketle amaçlarının “serbest meslek sahibi olanlardan birkaç işçi çalıştırana, 11-249 arası işçi çalıştırandan on binlerce işçisi olan dev şirketlere kadar” herkesi korumak ve en hızlı biçimde destek sunmak olduğunu söyleyen Altmaier, “Bu dönemde zorlanan Alman şirketlerini devralmak isteyenler olacaktır, biz bunu engellemekte kararlıyız” dedi.
Kurtarma paketinin asıl olarak büyük şirketlere ve tekellere yarayacağını ise sermaye kesiminden gelen tepkiler ortaya koydu. Orta ölçekli (11-249 işçi) şirketlerin birliği olan “Mittelstand” Başkanı Mario Ohoven, “Orta ölçekliler yine dışlandılar” diye paketi eleştirdi. 11-249 arası işçiye sahip olan şirketlerin hepsi için hazırlanan paketin hacminin 50 milyar olduğunu söyleyen Ohoven, 700 milyarlık bölümün ise büyük şirket ve tekellere ayrılmasının yüzlerce iflasa ve kitlesel işsizliğe neden olacağını söyledi.
Özellikle bilançoda alt sınır 43 milyon ve ciroda 50 milyon olmasını eleştiren Ohoven, “Büyükler kurtarılacak, küçükler batacak” diye yakındı.
“DEVLET MÜDAHALESİ KABUL EDİLEBİLİR”
Alman Sanayicileri Birliği (BDI), hükümetin kurtarma paketini memnuniyetle karşıladı. BDI Genel Müdürü Joachim Lang, “Federal hükümetin vakit kaybetmemesi iyi. Çok sayıda şirket boğazlarına kadar suyun içindeler, her geçen gün çok önemli. Ekonominin şu anda likiditeye ihtiyacı var” dedi.
Hükümetin gerektiğinde bazı şirketlere ortak olma yoluyla iflastan veya devralınmaktan kurtarma planına yönelik eleştirilere, “Bu şartlar altında devletin müdahale imkanları, şirketler iflastan kurtarılabildikleri sürece kabul edilebilir” diye yanı verdi.
Kimya Sanayicileri Birliği VCI ise yaptığı bir açıklamada, kısmi devletleştirmelerin de zorla yapılmaması gerektiğini belirtti. Açıklamada, “Federal devletin yardımlarında, devletin şirketten ne zaman ayrılacağına ilişkin şartlar çok net belirlenmeli” denildi. (YH)
Pakette neler var?
600 milyar Euro Ekonomik İstikrar Fonu’na (“Wirtschaftsstabilisierungsfonds”=WSF) aktarılacak ve 156 milyar Euro ek bütçe sağlanacak. Böylece “kurtarma paketinin” hacmi 756 milyar Euro oldu. Fona ilişkin yasa taslağını Federal Bakanlar Kurulu onayladı, çarşamba günü (25.03) Federal Meclis’in, cuma (27.03.) günü ise Federal Konsey’in onayına sunulacak. Yasa 31 Aralık 2021’e kadar yürürlükte kalacak.
Ne için harcanacak?
- 100 milyar Euro hacminde hisse alınması,
- 100 milyar Euro KfW üzerinden kredi fonu,
- 400 milyar Euro WSF üzerinden kredi borcu güvencesi
- 50 milyar Euro orta ölçekli (11-249 işçi) firmalar için yardım fonu
- 50 milyar Euro serbest meslek ve küçük işletmeler (1-10 işçi) için yardım fonu
- 50 milyar Euro ise hastanelere, Hartz IV yardımı ek fonu, çocuk yardımı ek fonu vb. yerler için
