Rusya’nın Ukrayna’ya karşı 24 Şubat’ta başlattığı savaşın üzerinden yaklaşık olarak üç ay geçti. Almanya, Fransa, İngiltere, ABD silah tekelleri adeta “bayram” yapıyor. Rheinmetall yılda ortalama 2 milyar euro olan kârını bundan sonra yılda 4 milyar euroya çıkaracağını açıkladı.
Rusya’nın Ukrayna’ya karşı 24 Şubat’ta başlattığı savaşın üzerinden yaklaşık olarak üç ay geçti. Gelinen aşamaya baktığımızda ortada ne savaşı her açıdan kaybeden bir Ukrayna ne de kazanan Rusya var. Bu süreçte başta silah ve enerji başta olmak üzere değişik alanlarda büyük tekeller kazandı, Ukrayna ve Rusya’dan başlayarak dünya genelinde işçi sınıfı, emekçiler ve halkların ise kaybettiği söylenebilir.
Almanya, Fransa, İngiltere, ABD silah tekelleri adeta “bayram” yapıyor. Almanya’nın en büyük silah üreticisi Rheinmetall tarafından Düsseldorf’ta düzenlenen “hissedarlar toplantısı”nda ortaya konulan rakamlar tablonun bir yanını özetliyor. Rheinmetall Başkanı Armin Paperger, 2022’ye kadar her yıl ortalama 2 milyar euro olan tekel kârını bundan sonra yılda 4 milyar euroya çıkaracağını kamuoyuna açıkladı. Tekel, savaşın başlamasından sonra, federal hükümetin askeri harcamalar için ayırdığı 100 milyar euroluk özel fonun 42 milyar euroluk kısmına talip olmuştu. Başta panzer olmak üzere pek çok ağır silah satan tekel için, ağır silahların Ukrayna’ya yerilmesi yönünde verilen karar “ilaç” gibi geldi. Bu nedenle yıl içinde cirosunu yüzde 20 arttırmayı hedefliyor.
Bu yılın ilk çeyreğinde toplam 3,1 milyar euro ciro yapan tekel geçen yılın birinci çeyreğine kıyasla net kârını 3 milyon eurodan 61 milyon euroya çıkardı.
Hükümetin savaş bölgelerine ağır silah satılabileceğine karar vermesinden sonra Ukrayna hükümeti Rheinmetall’e 100 adet “Marder”, 88 adet “Leopard” panzeri ısmarladı.
Kazanan elbette sadece Rheinmetall değil. Savaşın başlamasından hemen sonra Hendsoldt, Diehl, Krauss-Maffei Wegmann, Heckler & Koch gibi silah tekellerinin borsadaki hisseleri tavan yapmıştı.
Mevcut SPD-Yeşiller-FDP hükümetin Alman silah tekellerinin daha fazla kâr yapması için canla başla çalıştığı görülüyor. Dolayısıyla silah tekellerinin el birliğiyle hükümetin politikasına yön verdiği de söylenebilir.
Aynı dönemde AB tekeli Airbus, hava savunma sistemi üreten MBDA, Alman-Fransız silah tekelerinin ortak projesi olan MGCS ( Main Ground Combat System) ve ABD silah tekelleri Lockheed Martin ve Boeing de önemli siparişler aldı, kârlarını artırdı.
Kazananlar listesinin başında yer alan silah tekellerinin aşırı kârı, doğal olarak silah üretiminin temeli sayılan çelik sanayisini de yakından etkiliyor. Bu sektörde faaliyet sürdüren tekellerin de kısa zamanda kârlarını ikiye katlaması bekleniyor.
ENERJİ TEKELLERİNDEN REKOR KAR
Şimdiden savaş nedeniyle en çok kazanan ise enerji tekelleri. Enerji fiyatlarının devasa artışı, petrol fiyatlarının zirve yapması bu alanlarda faaliyet sürdüren uluslararası tekellerin işine yaradı. Daha önce satın aldıkları ve depoladıkları petrolü misliyle artırarak piyasaya sürüyorlar
Handelsblatt gazetesinde yer alan habere göre, geçen yılın ilk çeyreği ile kıyaslandığında bu yılın ilk çeyreğinde savaş ve kriz nedeniyle enerji tekellerinin kârı katlanarak arttı. “Ubloomberg”in verilerine göre, Shell bu dönemde kârını yüzde 147, BP yüzde 14, ExxonMobil yüzde 220, Total yüzde 187 arttırdı. Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) hesaplamalarına göre, enerji tekelleri bu yıl kasalarına ek olarak 200 milyar euro koyacaklar. (Handelsblatt, 09.05.2022)
Yine kazanan tekeller arasında fosil enerji yerine yenilenebilir enerji üreten ya da üretmek için harekete geçen tekeller de var. Almanya’da bunların başında Encavis , Nordex ve PNE Wind geliyor. Mısır ve soya ürünlerinin fiyatlarının artması en fazla Baywa tekeline yaramış.
TAHIL ÜRÜNLERİNE ZAM TEKELLERİN İŞİNE YARADI
Dünyanın ihtiyaç duyduğu buğdayın yüzde 25’i, mısırın da yüzde 20’si Ukrayna ve Rusya’dan geliyor. Yine dünyanın ihtiyaç duyduğu ayçiçek yağının yarısını Ukrayna üretiyor. Bütün bunlar Rusya ve Ukrayna’nın içine sürüklendiği savaş ortamının etkileri tahmin edilenden da fazla olduğuna işaret ediyor. Sadece tahıl ürünleri yetersizliğinden Afrika ve Ortadoğu’da 20 milyondan fazla insanın hayatının kaybedebileceği şimdiden dillendirmeye başlandı. (YH)
