Avrupa Barış ve Demokrasi Meclisi (ABDEM), Soykırım Adalet ve Yüzleşme Konferansı Köln Üniversitesi’nde gerçekleşti.
Sanatçı Leman Stehn’in seslendirdiği Ermenice “Sarı gelin” şarkısıyla başlayan konferansın açılış konuşmasını Av. Mahmut Şakar yaptı. Türkiye’de soykırım ve katliamlar tarihine değinen Şakar, Türkiye’nin tarihiyle yüzleşmesi gerektiğini belirterek, yaşatılan zulümlerle yüzleşmenin insanı ve ahlaki bir sorun olmak yanında birlikte yaşamanın olmazsa olmazı olduğunu vurguladı.
İlk oturum olan “Tarih ve Hakikat“ ın moderatörlüğünü Dicle Akar yaptı, konuşmacılar ise Ara Sarafian ile Gabriele Yonan’dı.
Ara Sarafian, geçmişle yüzleşmeden geleceğin kurulamayacağını Türk milliyetçilerinin soykırımı bir plan dahilinde gerçekleştirdiğini belirttiği konuşmasında; “Amaçları bir halkı bir bütün olarak yok etmekti. Kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nde güya Osmanlı döneminde yapılan soykırımın hesabı sorulacaktı. Ancak iktidara gelen Kemalistler bu soykırımlara sistematik bir şekilde devam etti. Verilen hiç bir söz tutulmadı. ” dedi.
Gabriele Yonan ise Türkiye tarihi soykırım ve katliamlarla dolu bir tarih olduğunu belirterek “Türkiye’de Süryani halkına yönelik yapılan soykırım ve katliamlar bilinmemektedir. Bu bilinçli olarak gizlendi. Osmanlı döneminde ve sonrasında Türk ve Müslüman olmayanlara yönelik bir soykırım yapıldı. Bir cihad ruhuyla hareket edildi.’ dedi. Yonan, bu cihadın en büyük destekçisinin Alman devleti olduğuna dikkat çekti.
SOYKIRIMLAR HİÇ DURMADI
Konferansın ikinci oturumu “Dersim, Maraş, Sivas, Alevi kültürel soykırımı ve Êzidi soykırımı” üzerineydi. Araştırmacı Mehmet Bayrak, katliamların tarihsel arka planına değinerek, Türkiye Cumhuriyeti’nin son yüz yıllık tarihinin bir soykırım tarihi olduğuna dikkat çekti. Türkiye devletinin tek dil, tek din, tek ırk üzerinden inşa edildiğini belirtti.
Kızılhan Şengal katliamının da bu katliamların devamı olarak gerçekleştiğini belirtti.
Konferans öğleden sonra “Kadın ve soykırım”, “Soykırım, ulusçuluk ve ulus-devlet” ve Rojava Kürdistan’ındaki kanton modelinin ele alındığı oturumlarla devam etti.
KADINLAR VE SOYKIRIM
Rojda Yıldırım’ın moderatörlüğünü yaptığı “Kadın ve Soykırım” oturumda Ronak Şivani ve Gülçiçek Günel birer sunum yaptı.
Kürt kadın hareketinden Rojda Yıldırım ise Ruanda ve Bosna’da yaşanan savaş sonrası kadına dönük tecavüzlerin uluslararası savaş suçları mahkemesinde savaş suçu olarak kabul edildiğini ancak kadına dönük kırımın henüz tanımlanmadığına dikkat çekti. Soykırımlarda kadınların sadece etnik kimliği, inancı üzerinden değil, cins olarak kadın olduğu için ikinci bir kırıma maruz kaldığını belirten Yıldırım, ‘Eğer soykırım gerçekliği ele alınacaksa kadını da ele almak ve mücadele etmek zorunludur.’ dedi.
Konferansın beşinci oturumunda ise Efrin Kantonu Başbakanı Hevî Mustafa, Rojava’daki kanton modelini anlattı. Rojava’daki Kürtlerin üç yıl kadar önce özgürlük için harekete geçtiğini belirten Mustafa, ne yazık ki Suriye’deki devrimin yönünü bazı güçlerin değiştirdiğini belirtti. Bu kesimlerin halkları birbirine saldırttığını söyleyen Efrin Kantonu Başbakanı Hevî Mustafa, “Biz de Suriye’de 3. yolu tercih ettik. Tüm millet ve dinler bir araya gelerek kendi bölgelerimizi koruduk, kendi kurumlarımızı kurduk. Demokratik özerkliğimizi ilan ettik. Tüm halkların kardeşliğini barışını öngörüyor bu adımımız” dedi. Mustafa, Rojava’da İŞİD’e karşı verilen mücadelenin insanlık mücadelesi olduğuna dikkat çekerek herkesin bu mücadeleye destek vermesini istedi.
PKK YASAĞI KALDIRILSIN ÇAĞRISI
Konferans yapılırken Köln şehir merkezinde yapılan bir eylemle Almanya’nın PKK yasağını kaldırması istendi. 11-12 Aralık’ta Köln’d yapılacak Eyalet İçişleri Bakanları Konferansı’nda mültecilere yönelk sert politikanın ve PKK yasağının sürdürülmesi yönünde karar alınacak olmasının protesto edildiği eyleme üç bine yakın kişi katıldı. Eylemde kısa süre önce PKK bayrağıyla resim çektirdiği için dokunulmazlığı kaldırılan Sol Parti milletvekili Nicole Gohlke de bir konuşma yaparak yasağın kaldırılmasının zorunlu olduğunu söyledi. Polisin çok sert güvenlik önlemleri aldığı eylemde ateş yakarak PKK yasağının kaldırılması yönünde pankart açan Alman gençler gözaltına alındı.
Yüzleşme ve Dünya Deneyimleri
Pazar günü gerçekleşen ilk oturumun konusu, Yüzleşme ve Dünya Deneyimleri oldu. Virginie Düsen’in moderatörlüğünde, konuşmacılar Prof. Dr. Elmar G. M. Weitekamp, Ragıp Zarakolu, Özgür Sevgi Göral ve Christine Martineau dünya da gerçekleşen yüzleşme ve hesaplaşmalardan farklı deneyimleri paylaştı.
Özgür Sevgi Göral Türkiye’de geçmişle hesaplaşma ve geleceğe dair bugüne kadar neler yapıldı ve bundan sonra neler yapılabileceğine ilişkin önerilerini sundu. Geçmişle yüzleşme ve hesaplaşmak için beş mekanizmanın olması gerektiğine işaret etti. Hakikat Komisyonları, ceza yargılamaları, hafıza çalışmaları, kurumsal reformlar, yasal-anayasal dönüşümler olarak ifade ettiği bu beş mekanizmanın her birinin bir diğerinin yerine ikame edilemeyeceğinin altını özel olarak çizdi.
Ragıp Zarakolu katılımcıları soykırıma uğrayan halkların dilinden selamlayarak sözlerine başlarken, Türkiye’de Ermeni soykırımının ilk defa 1904-1907 yılları arasında Almanlar eliyle gerçekleştiği bulgusunu anlattı. İlk yargılamanın da Osmanlı’da 1918’de kurulan komisyonda 15 bakanın dinlendiği, tutanakların bu işle görevlendirilen sıkıyönetim mahkemesine gönderildiğini ve 112 kişinin tutuklandığı bilgisini paylaştı. Ancak bu yargılamanın gerçek bir yargılamadan çok uzak olduğunu belirtti.
Fransa’da Sınır Tanımayan Avukatlar Derneği’nden Avukat Christine Martineau, Kamboçya deneyimini paylaştı. İlk defa mağdurların tanık sıfatıyla yer aldığı bu soykırımda yüzleşme ve hesaplaşmanın tüm zorluklarına rağmen, uygulanan farklı bir yöntemini paylaştı.
Prof. Dr. Weitekamp ise, geçmişle yüzleşme ve hesaplaşmada kullanılan değişik yöntemler üzerinde durdu.
Konferansın öğlenden sonra gerçekleşen son oturumunu Ayşe Yumli Yete yönetti. Oturumda ABDEM içerisinde yer alan örgütlerden temsilciler: “Yüzleşmenin neresindeyiz? Neler yapabiliriz? ABDEM bileşenlerinin soykırım ve yüzleşme sürecine yaklaşımları” başlığı altında sorunu tartıştılar.
Bu bölümde Nor Zartonk, AABK, KCD-E, AvEG-Kon, DİDF, Mezopotamya Demokratik Değişim Partisi’nden temsilciler yer aldı. (YH)
