Almanya’da fahiş kiralar yeni bir sosyal hareketi ortaya çıkardı. Merkezinde Berlin’deki mücadelenin olduğu bu hareket sınırlı da olsa bazı kazanımlar elde etmeye başladı. Daha büyük kazanımların önüne geçmek için konut tekelleri yeni yollara başvuruyor. Berlin’deki konut piyasasını elinde tutan ve geniş kesimlerin tepkisini toplayan Deutsche Wohnen şirketi, en büyük rakibi Vonovia ile birleşme kararı aldı. Deutsche Wohnen’in kamulaştırılması için başlayan imza kampanyası ise tüm hızıyla devam ediyor. Gerekli olan 175 bin imzanın 25 Haziran’a kadar toplanması gerekiyor.

Almanya’da son bir kaç yıldır büyük kentlerde kiraların aşırı düzeyde artmasına karşı verilen mücadele sonuç vermeye başladı. Bu mücadelenin merkezi ise başkent Berlin. Her gösteri ve yürüyüşe on binlerce insanın katıldığı ve kiracı inisiyatiflerinin çağrısıyla verilen mücadelenin ilk kazanımı, 26 Eylül 2019’da Luxemburglu konut tekeli Ado Properties’e ait 6 bin konutun Berlin belediyesi tarafından satın alınarak kamulaştırılması olmuştu. El koyma yerine satın alma yoluyla gerçekleştirilen bu ilk kamulaştırmadan sonra Berlin’de verilen mücadele ülke genelinde sosyal hareketin dikkatini çekmeye başladı.

Berlin’de mücadelenin başını çeken inisiyatifler ve grupların hedefinde Almanya’nın ikinci büyük konut tekeli olan “Deutsche Wohnen”in elindeki 113 bin konut vardı. Bu nedenle “Deutsche Wohnen und co. enteignen” (Deutsche Wohnen ve diğerleri kamulaştırılsın) adlı inisiyatif tarafından referandum talebiyle başlatılan kampanya ülke genelinde de ses getirdi. Diğer kentlerde de benzer girişimler oluşmaya başladı.

VONOVİA İLE BİRLEŞME HAMLESİ

Referandum yoluyla kamulaştırılma yönünde mücadele devam ederken Deutsche Wohnen konut şirketi, bu sefer farklı bir manevraya başvurarak Almanya’nın en büyük konut şirketi Vonovia ile birleşme pazarlıkları sürdürmeye başladı. Vonovia daha önce hisse satın alma yoluyla Deutsche Wohnen’i yutmak istemişti. Ancak, bu sefer kurtuluş adına en büyük rakip ile birleşme hamlesiyle Berlin gibi büyük bir kentte konutların önemli bir bölümünün kamunun eline geçmesine engel olunmak isteniyor. Berlin Büyükşehir Başkanı Micael Müller de bu planı desteklediği için, konut tekelleri bu hamleye yöneldiği belirtiliyor.

Şirket yöneticileri ve Müller tarafından Berlin’de düzenlenen ortak basın toplantısıyla kamuoyuna ilan edilen birleşme planına göre, kiralara 2026 yılına kadar yüzde 1 zam yapılacak. Daha sonra ise enflasyon oranına bağlı olarak kiralar artacak. Ayrıca Deutsche Wohnen’in 113 konutundan 20 binini belediye satın alacak. Berlin belediyesinin toplam 350 bin konutu bulunuyor. Vonovia’nın ise Berlin’de 43 bin konutu var. Yeni tekel Vonovia SE ayrıca Berlin’de daha fazla konut inşa edecek. Kesin birleşme kararının ise “Tekel Dairesi” (Kartellamt) tarafından verilmesi gerekiyor. Birleşme ile yeni şirketin alanında monopol olacağı görülüyor. Vonovia’nın halen ülke genelinde 415 bin konutu var. Deutsche Wohnen ile birleşmesi durumunda Avrupa’nın en büyük özel konut şirketi olacak. Bu nedenle Kartel Dairesi’nin birleşmeye onay vermeyebileceği de ileri sürülüyor.

“Çözüm” olarak sonulan bu plan elbette Berlin’de yaşayan emekçiler için gerçek anlamda bir çözüm değil. Sadece sorunun ertelenmesi anlamına geliyor. Dahası merkezi Bochum’da bulunan Vonovia asıl olarak kira yan giderleri ve tamir gibi alanlarda kiracıları zor durumda bırakıyor. En küçük tamiratlar fahiş fiyata yapılıyor ve bunun kazancı da tekel tarafından kurulan yan firmalara akıyor.

KİRALARA ZAM DONDURULMUŞTU

Berlin’deki mücadelenin bir diğer başarısı ise kiraların dondurulması olmuştu. İnisiyatiflerin mücadelesi üzerine SPD-Sol Parti-Yeşiller’den oluşan Berlin eyalet hükümeti 30 Ocak 2020’de belli konutlarda kiralara zam yapılmasını dondurmuştu. Beş yıl geçerli olması planlanan yasa Almanya genelinde yankı yaratmıştı. Diğer eyaletlerin de benzer yönde kararlar alabileceği tartışılmıştı. Ancak bu önemli talep 25 Mart 2021’de Federal Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildi. Gerekçe olarak da eyaletlerin tek başına bu şekilde kiraları donduramayacağı, ‚asıl kararın federal çapta alınabileceği‘ olarak gösterildi. Pek çok konuda ayrı davranabilen, karar alma hakkına sahip eyaletlerin kiralar konusunda bir düzenleme yapamayacağı konusundaki bu karar en çok kiracıları ve kiracı inisiyatiflerini öfkelendirdi.

Bunun üzerine ülke genelinde bir düzenleme talebi yükselmeye başladı. Bu temelde daha önce kentler ve eyaletler düzeyinde kurulan girişim ve inisiyatifler kısa bir süre içinde bir araya gelerek, fahiş kiralara karşı ülke genelinde bir mücadelenin başlatılması kararı aldılar.

Bu kararlardan ilki 19 Haziran günü ülke genelinde değişik eylem ve etkinliklerin düzenlenmesi oldu. 11 Eylül’de ise Berlin’de binlerce insanın katılacağı merkezi bir mitingin yapılması planlanlanıyor.

YENİ BİR SOSYAL HAREKET

Başkent Berlin’de yıllardır kiracı inisiyatifleri ve çeşitli kitle örgütlerinin yüksek kiralara karşı verdiği mücadelenin belli kazanımlar elde etmesi ülke geleninde de etkili oldu. Bu nedenle pek çok kentte kurulan kiracı inisiyatifleri ülke genelinde birleşik bir mücadelenin sürdürülmesi için adımlar atıyorlar. Temel insan hakları arasında yer alan insanca barınma hakkı temelinde verilen mücadelenin başlıca taleplerinden birisi kiralara zam yapılmasının dondurulması ya da minimum düzeyde artırılması olurken diğeri de daha fazla sosyal konutun yapılması. Bu baskı nedeniyle son yıllarda hem yerel hem de federal düzeyde düzeyde daha fazla sosyal konutun yapılması gündeme alınmış durumda. Ancak bu henüz genel gidişatı değiştirecek, konut tekellerini izledikleri fahiş kira politikasından vazgeçirecek durumda değil. Genel seçimler öncesinde bazı partilerin gündeminde olan daha fazla sosyal konut yapılması talebinin nasıl karşılık bulacağı ise ancak seçimlerden sonra görüşebilecek. Bugünden görülebilen ise, konut tekellerinin güçlü bir mücadele olmadığı takdirde fahiş kira ve yan giderler politikasından vazgeçmeyeceğidir. (YH)

ALMANYA’NIN EN BÜYÜK KONUT TEKELLERİ

Vonovia 415 bin 688

Deutsche-Wohnen 155 bin 408

LEG 144 bin 530

SAGA 135 bin 518 (Kamu/Hamburg)

VIVAWEST 118 bin 44

TAG 88 bin 313

GEWOBAG 72 bin 172 (Kamu/Berlin)

DEGEWO 69 bin 132 (Kamu/Berlin)

Howoge 64 bin (Kamu/Berlin)

SON 30 YILDA SOSYAL KONUTLAR ÜÇTE İKİ AZALDI

Almanya’da kiraların son bir kaç yıl içinde hızla artmasının başlıca nedenleri arasında sosyal konut sayısının hızla azalması geliyor. Birçok kentte belediyeler ellerindeki konutları özelleştirme yoluyla konut tekellerine sattılar. Bugün tartışmaların merkezinde olan Deutsche Wohnen şirketinin elindeki konutlar da Berlin belediyesi tarafından özelleştirilmişti.

Federal İstatistik Dairesi’nin verilerine göre 1990 yılında Almanya genelinde tam 2,87 milyon sosyal konut vardı. Bu sayı özellikle 2000’li yıllardan sonra hızla yapılan özelleştirmeler sonucunda azaldı. 2020 yılında toplam sosyal konut sayısı yaklaşık bir milyon olarak tespit edildi. Bu da son 30 yıl içinde sosyal konutların yaklaşık üçte iki oranında azaldığını gösteriyor. (YH)