YÜCEL ÖZDEMİR / Köln
Almanya’da 60,4 milyon seçmenin çağrılı olduğu genel seçimlerde, kesin olmayan sonuçlara göre Sosyal Demokrat Parti (SPD) az farkla da olsa birinci parti oldu. Yüksek Seçim Kurulu’nun açıkladığı ilk sonuçlara göre, SPD oylarını dört yıl öncesine göre yüzde 5,2 artırarak yüzde 25,7’ya çıkardı. CDU/CSU 2017 genel seçimlerine göre yaklaşık olarak yüzde 8,9 oy kaybıyla ancak yüzde 24,1 oy alabildi. Seçimlerin asıl kazanı ise Yeşiller Partisi oldu. yüzde 14,8 oyla, 118 milletvekili kazandı. İkinci büyük kaybedeni Sol Parti oldu. Yüzde 4,9 ile barajın altında kalan Sol Parti, 3 doğrudan milletvekili kazandığı için meclise 39 milletvekili gönderdi.
Seçim kampanyasını SPD ve Yeşiller ile koalisyon ortaklığı ile geçiren Sol Parti’nin yüzde 4,3 oy kaybetmesi “sol koalisyon” olasılığını ortadan kaldırdı. Seçim sonrasında yapılan analizlerde Sol Parti’nin en fazla SPD ve Yeşiller’e oy kaptırdığı görüldü.
Kesin olmayan sonuçlara göre Hür Demokrat Parti (FDP) yüzde 11,5 oyla 92 milletvekili, aşırı sağcı Almanya için Alternatif (AfD) partisi ise yüzde 10,3 oyla 83 milletvekili kazandı. AfD son seçimlerde yüzde 12,6 oy almıştı.
NASIL BİR KOALİSYON KURULACAK?
Seçim Dairesi tarafından yayınlanan sonuçlara göre yeni parlamento 735 milletvekilinden oluşacak. Bu durumda salt çoğunluk olan 368 için SPD ve CDU/CSU’nun sandalye sayısı yetiyor. Ancak, seçim sonrasında asıl olarak üç partili bir koalisyonun kurulup kurulmayacağı oldu. İlk alternatif olarak SPD’nin liderliğinde Yeşiller ve FDP’nin katılımıyla bir “Trafik lambası koalisyonu”nun kurulması geliyor. Daha önce birbiriyle ortaklığa yanaşmayan Yeşiller ve FDP, ilk akşamdan itibaren ortaklığa açık olduklarını ifade ettiler. SPD’nin başbakan adayı Olaf Scholz da bu iki partinin katılımıyla bir hükümet kurmak istediğini ifade etti. Bu seçeneğin ve SPD ile CDU/CSU arasında büyük koalisyonun gerçekleşmemesi durumunda ise, seçimlerden ikinci çıkan CDU/CSU başbakan adayı Armin Laschet liderliğinde, Yeşiller ve FDP’in katılımıyla bir “Jamaika” koalisyonun kurulması söz konusu. Ancak bu ortaklığa pek ihtimal verilmiyor. Almanya’da hükümet bugüne kadar geleneksel olarak hep seçimlerden birinci çıkan parti tarafından kuruldu.
LİDERLER NE DEDİ?
SPD’nin başbakan adayı Olaf Scholz yoğun alkışlar arasında kameraların karşısına çıkarak, “Bu akşam SPD için büyük bir başarıdır” dedi. SPD’nin gecenin sonunda birinci çıkacağından emin olduğunu söyleyen Scholz, halkın hükümeti kurma görevini kendisine verdiğini söyledi.
Seçim akşamı ilk olarak kameraların karşısına geçen CDU/CSU Başbakan Adayı Armin Laschet ise, seçim sonuçlarının kendileri için ağır bir kayıp olduğunu belirterek, buna rağmen hükümette kalmak istediklerini söyledi. Laschet, FDP ve Yeşiller ile bir hükümet kurmak istedikleri mesajı da verdi. CDU Genel Sekreteri Paul Ziemiak, FDP ve Yeşiller “Jamaika koalisyonu” kurmak için görüşmeler yapmak istediklerini ifade etti. Yeşiller Eşbaşkanı Robert Habeck sadece SPD ile değil CDU ile de koalisyon kurabileceklerini ifade etti.
Yeşiller’in başbakan Adayı Annelene Baerbock ise yaptığı konuşmada, “Seçim sonuçları ülkede bir iklim hükümetinin kurulmasını açık olarak göstermiştir” dedi. Baerbock, hükümette sorumluluk üstlenmeye hazır olduklarını da ifade etti.
SEÇİM SONUÇLARI NE ANLAMA GELİYOR?
Kesin olmayan sonuçlarda, SPD’nin yaklaşık yüzde 25,7 ile, az bir farkla da olsa seçimleri kazanacağı bekleniyordu. Ancak en yakın rakibi CDU/CSU ile aradaki fark yüzde 1-1,5 civarında. Anketler farkın daha fazla olacağını gösteriyordu. Bu nedenle CDU/CSU tahmin edilenin üzerinde oy aldı. Toplam açısından bakıldığında seçimler, iki büyük partide erimenin devam ettiğini gösteriyor. Dört yıl önceki seçimlerde iki partinin toplam oyu yüzde 53,4 iken, bu seçimlerde yüzde 50’nin altına düştü. 2. Dünya Savaşı’ndan bu yana iki partinin toplam oyu ilk kez bu denli düştü.
İki büyük burjuva partisinde çözülme ve oy kaybı aynı zamanda toplumda bir değişim isteğini de yansıtıyor. Çevre ve iklim konularını öne çıkaran Yeşiller, tarihinin en büyük başarısını elde etti. Bunda çevre hareketinin payı oldukça fazla. Seçimlere iki gün kala yapılan iklim eylemlerine Almanya genelinde 620 bin kişi katılmıştı. Yeşiller’in bu dönem hükümet ortağı olmaması durumunda bir sonraki seçimlerde birinci olma olasılığı yüksek görünüyor.
SOL PARTİ NEDEN KAYBETTİ?
Seçimlerin bir diğer dikkat çekici sonucu ise Sol Parti’nin kaybettiği oy oldu. Anketlerde yüzde 6-7 oy alacağı tahmin edilen Sol Parti, beklenenin altında yüzde 4,9 oy aldı. Böylece yüzde 5 barajının altında kalan Sol Parti, Berlin ve Leipzig’de kazandığı toplam 3 doğrudan milletvekili sayesinde, meclise 39 milletvekili gönderdi. Sol Parti, 2017’deki seçimlerde 5 bölgede doğrudan milletvekili kazanmıştı. Seçim Yasası’na göre en az üç doğrudan milletvekili çıkaran partiler barajdan muaf tutuluyor. Parti güçlü olduğu Doğu Almanya’daki eyaletlerde birinciliği çoğunlukla ırkçı AfD’ye kaptırdı.
Seçim kampanyası sırasında sık sık SPD ve Yeşiller ile birlikte bir “sol koalisyon” kurmak istediğini ilan eden ve bunun için de 100 günlük acil bir program açıklayan Sol Parti, muhalefet yapma yerine daha çok SPD ve Yeşiller ile uzlaşabileceği mesajını verdi. NATO başta olmak üzere dış politikanın bir çok konusunda programından geri adım atma mesajı verdi. Sosyal konularda ise SPD’nin söylediklerini tekrarlamakla yetindi, daha ileriden talepler ise öne sürmedi. Bu durumda daha önce Sol Parti’ye oy verenlerin bir kısmı SPD’ye oy vermeyi tercih etti. Çevre konularında ise farkını ortaya koyamadığı için Yeşiller’e oy kaptırdı. Seçim sonrasında yapılan analizlerde Sol Parti SPD’ye 600 bin, Yeşiller’e 440 bin oy kaptırdı. 370 bin seçmeni ise sandık başına gitmedi.
Seçim sonuçlarıyla birlikte Sol Parti içinde bir tartışmanın başlaması bekleniyor. Ciddi bir muhalefet yerine hükümet ortaklığına odaklanmış bir partinin güç kazanmasının mümkün olmadığını seçim sonuçları gösterdi.
18 Türkiye kökenli meclise seçildi
Kesin olmayan sonuçlara göre 735 sandalyeli yeni parlamentoda 19 Türkiye kökenli milletvekili yer alacak. Buna göre SPD’den Cansel Kızıltepe, Hakan Demir, Aydan Özoğuz, Metin Hakverdi, Macit Karaahmetoğlu, Derya Türk-Nachbaur, Gülistan Yüksel, Nezahat Baradari, Mahmut Özdemir seçildi. CDU’den sadece Serap Güler seçilebildi.
Yeşiller Partisi’nden ise Ekin Deligöz, Canan Bayram, Cem Özdemir, Melis Sekmen ve Filiz Polat seçildi. Sol Parti’den ise Sevim Dağdelen, Ateş Gürpınar ve Gökay Akbulut yeni parlamentoda yer alacak.
