YÜCEL ÖZDEMİR /Köln
Avrupa Birliği (AB) ülkelerinden 27 Aralık Pazartesi günü itibariyle “aşı dönemi” başlıyor. Alman Biontech ve ABD Pfizer ilaç firmalarının işbirliğiyle koronavirüse karşı geliştirilen ve “BTN162b” adı verilen aşıya Avrupa Birliği Aşı Dairesi (EMA) de pazartesi günü yeşil ışık yaktı. Daha önce Noel bayramından sonra iznin verileceği, ilk aşının ise ocak ortasına yalabileceği yönündeki planlar, siyasetçilerin devreye girmesiyle hızlandırıldı. Özellikle İngiltere ve ABD’nin Biontech/Pfizer aşısına izin vermesinden sonra AB içinden sürecin hızlandırılması gerektiğine dair çağrılar yükselmiş ve sonunda bu gerçekleşmişti.
EMA yetkilileri onaydan sonra yaptıkları açıklamada aşının koronavirüsle mücadelede bir kilometre taşı olma özelliği taşıdığını, ancak bir dönüm noktası olmadığına işaret ettiler. Bu da aşıya rağmen pandemiyle birlikte yaşamaya devam edeceğimiz anlamına geliyor. EMA Direktörü Emer Cooke, aşının İngiltere’de mutasyona uğradığı tespit edilen koronavirüse karşı etkili olmayacağı konusunda bir bulgunun olmadığını dile getirdi.
EMA’nın yeşil ışık yapmasından sonra AB Konseyi’nin de formel olarak ilacın kullanılmasına bu hafta içinde izin vermesi bekleniyor. AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, süreci hızlandırmak için ellerinden gelen her şeyi yapacaklarını ifade etti. Biontech kurucu başkanı Prof. Uğur Şahin, EMA’nın aşıya yeşil ışık yakmasından ötürü mutlu olduklarını açıkladı.
Böylece AB, Noel bayramına koronavirüs aşısı için gerekli formalitelerin tamamlanmasıyla giriyor. İlk aşıların ise 27 Aralık Pazartesi günü yapılması planlanıyor. Aşının nasıl ve nerelerde yapılacağı konusunda tek tek ülkeler karar verecek. AB ve Almanya’da aşıyla ilgili olarak sürekli gündemde olan sorular ve yanıtları başlık altında toparladık.
13 SORUDA BIONTECH/PFIZER AŞISI
1-ÖNCE KİMLERE YAPILACAK? Almanya Sağlık Bakanı Jens Spahn yayınladığı kararnameyle, aşının nasıl ve öncelikle kimlere yapılacağı konusundaki düzenlemeyi kamuoyuna duyurdu. Buna göre Almanya’da aşı ilk olarak 80 yaş üstünde olanlar ile yaşlı bakım yurtlarında çalışanlara yapılacak. İkinci aşamada demans, Trisomie 21 (Down sendromu) hastalıklarına sahip olanlar, organ nakli yapanlar ve toplu olarak sığınma ve evsizler yurdunda kalanlara yapılacak. Üçüncü aşamada ise 60 yaş üzeri olanlar, polisler, itfaiye çalışanları ve benzeri daireler, temel gıda maddelerini satan dükkanların çalışanlarıyla sezonluk işçiler yer alıyor.
2-NASIL YAPILACAK? Almanya’da aşılama kent merkezlerine kurulan çadırlarda ve fuar alanlarında kurulan merkezlerde sağlık personeli tarafından yapılacak.
3-AB DOZ BAŞINA KAÇ EURO ÖDEDİ?: Reuters haber ajansının AB iç yazışmalarında dayandırarak verdiği bir habere göre, her bir doz için AB Biontech/Pfizer’e 15,50 Euro ödeme yaptı. Bu da 18,90 dolara denk geliyor. ABD, ilk etapta satın aldığı 100 milyon doz için, doz başına Biontech/Pfizere 19,50 dolar ödemişti.
4-HANGİ ÜLKE NE KADAR AŞI ALACAK? AB tarafından Biontech/Pfizer aşısından ilk etapta 300 milyon doz satın alındı ve üye ülkelere nüfuslarına göre dağıtılacak. Bu çerçevede Almanya’nın ilk etapta yaklaşık 50 milyon doz alacağı ifade ediliyor. Ayrıca ülkeler kendileri de doğrudan aşıyı ısmarlayabilecek. Almanya, toplamda 400 milyon aşı ısmarladı ve her çeyrekte 11-13 milyon insanı aşılamayı hedefliyor. Almanya’nın hedefi nüfusun yüzde 60’ını aşılamak.
5-AŞININ KORONAVİRÜSÜ ENGELLEMESİ MÜMKÜN MÜ? Biontech/Pfizer tarafından yapılan açıklamalara göre, aşının koronavisünü engelleme başarısı yüzde 95. Şirketin direktörü Uğur Şahin verdiği bazı röportajlarda aşının bulaşmayı kesin olarak engelleyip engellemediğinden emin olmadıklarını da dile getirdi.
6 -YAN ETKİLERİ OLACAK MI? Bu konuda kesin ve net bir açıklama yapılmıyor. Gerekçe olarak da aşısının kısa sürede geliştirilmesi gösteriliyor. Bu nedenle bugüne kadarki uygulamalarda, ön hastalıkları olmayanlarda ciddi bir yan etki göstermedi. Aşıdan hemen sonra soğuk algınlığı belirtileri, ateş, ishal görülebilir.
7-YAŞ SINIRLAMASI VAR MI? Avrupa İlaç Dairesi (EMA), Biontech/Pfizer aşısının 16 yaşından büyüklere yapılmasını önerdi.
8-AŞI YAPTIRANLAR MASKE TAKMAYA DEVAM EDECEK Mİ? Bu soruya “evet” yanıtı veriliyor. Gerekçe olarak aşılamayla birlikte vücudun tamamen steril olmayabileceğinden hareket ediliyor. Yine mesafe ve hijyen kurallarına da uymaya devam edecekler.
9- HER YIL AŞI MI YAPMAK GEREKİYOR? Bu konuda net bir bilgi verilmiyor. Şu anda net olan üç hafta arayla iki doz şekline yapılması. Aşı yapanlar iki yıl boyunda gözetim altında tutulacak. mRNA tekniği ile yapılan aşıların kullanımı çok yayın olmadığı için bu süreçte ortaya çıkacak belirtilere göre hareket edilecek. Bilindiği gibi günümüzde yaygın olan grip aşısı yılda bir kez yapılabiliyor.
10-MERKEZİ BİR BİLGİ TOPLAMA MERKEZİ OLACAK MI? Koronavirüs aşısı yapanlarda çıkan yan etkileri toplamak üzere Almanya’da Robert Koch Enstitüsü bir sistem geliştirecek.
11-DAHA ÖNCE KORONAVİRÜSE YAKALANANLAR AŞI YAPMALI MI? Bazı uzmanlar koronavirüse yakalananların bağışıklık sistemleri geliştiği için hemen aşı yaptırmamalarını önermiyor. Bazıları ise koronaviürüse bir kez yakalananların aşı yapması gerektiğini öneriyor.
12- AŞI ZORUNLU MU? Almanya’da aşı zorunlu değil.
13-VATANDAŞLAR PARA ÖDEYECEK Mİ? Almanya’da aşı yaptıran vatandaşlar para ödemeyecek. Ancak aşı yaptırmaya gittiklerinde sağlık sigortası kartlarını yanlarında götürmeleri gerekiyor. Masrafları sağlık sigortaları karşılayacak.
