AZİZ KOÇYİĞİT / FRANKFURT
Fuar, Salı günü yapılan resmi tören ardından, Çarşamba günü kapılarını yayıncı, gazeteci, yazar, çevirmen gibi yayıncılık sektörü mensuplarına açtı. Dünyanın en büyük kitap fuarında cumartesi ve pazar günü okurlar kitaplar ve yazarlarıyla buluşacak. Bu yıl fuara 110 ülkeden 7 bin 500 yayınevi katılıyor ve 300 bin kişinin ziyaret etmesi bekleniyor.
Fuarın resmi açılış toplantısına Nijeryalı feminist yazar Chimamanda Ngozi Adichie, fuarın “misafir ülkesi” olan Gürcistan’ın Başkanı Mamuka Bakhtadze, Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini ve Hessen Eyaleti Başbakanı Volker Bouffier katıldı. Törende bir konuşma yapan Adichie, Afrika kıtasındaki ve ülkesindeki gelişmelere değinerek erkeklere daha fazla kadınların yazdığı kitapları okumaları çağrısında bulundu.
Alman Kitap Basım ve Yayıncıları Derneği Borsa Birliği Başkanı Heinrich Riethmüller törende yaptığı konuşmada yayıncılardan „kitaba olan özlemi“ daha derin bir faaliyetle ve esaslı içeriklerle daha da canlı tutmalarını istedi. Riethmüller “İnsanları yeniden daha da fazla kitapla temasa geçirmek ve bu bağı yeniden kurmak hepimize bağlı” dedi.
Almanya’da vatandaşların her türden kitaba erişim bakımından şanslı olduğunu belirten Riethmüller, Türkiye’yi örnek vererek birçok ülkede söz söyleme özgürlüğünün zedelendiğini, dolayısıyla bu durumun bir ayrıcalık olduğunu kaydetti. Riethmüller Türkiye’de ve tüm dünyada tutuklu yazar ve gazetecilerin serbest bırakılmasını istedi.
Açılış törenin edebi konuşmasını ise Gürcü Yazar Nino Haratischwili üstlendi. Açılış töreninde yapılan konuşmalarda dünyada insan haklarına ilişkin olumsuz gelişmelere dikkat çekilip, yayıncılığa özgürlüklerin savunulması ve güçlenmesindeki yeni görevler düştüğü vurgulandı, edebiyatın ülkeler, kültürler, insanlar arasında kurduğu “köprüler“in önemine vurgu yapıldı.
Bu yıl kitap ödülü Alman yazar Inger-Maria Mahlke’nin Archipel (Adalar) romanına verilirken, barış ödülü ise Alman edebiyat ve kültür bilimcileri Aleida Assmann ve Jan Assmann layık görüldü. Ödüller pazar günü düzenlenecek törenle verilecek.
Fuarın onur konuğu Gürcistan kapsamlı bir kültürel programla gelmiş. Bu önemli fırsatı ülkelerini tanıtmak için verimli bir şekilde kullanmayı hedefledikleri görülüyor. Gürcistan fuarın 70. yılı vesilesiyle 70 yazarla katılıyor.
GÜNDEM DÜŞÜNCE ÖZGÜRLÜĞÜ
Bu yılın aynı zamanda İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi‘nin ilanının 70. yıldönümü olması nedeniyle özgürlükler ve haklar her zamankinden daha yoğun olarak fuarda gerçekleştirilecek etkinliklere konu olacak. Başta Türkiye, Çin, Meksika, Sudi Arabistan, Macaristan, Bulgaristan ve Polonya gibi çeşitli ülkelerdeki basın, düşünce ve iletişim özgürlüğüyle ilgili sorunların tartışılacağı toplantıların çokluğu dikkat çekiyor.
Frankfurt Kitap Fuarı‘na Türkiye daha önceki yıllarda olduğu gibi öncelikle Kültür ve Turizm Bakanlığı‘nın organize ettiği Türkiye ulusal standıyla katılıyor. Türkiye Yayıncılar Birliği ve Basın Yayın Birliği gibi sektör kurumlarına bağlı az sayıda yayınevinin yanı sıra, daha önceki yıllarda olduğu gibi yayıncılık yapan çeşitli yerel yönetimlerle (İstanbul Büyükşehir, Bahçelievler, Zeytinburnu belediyeleri), İstanbul Ticaret Odası‘nın da standları var.
Bu standlarda sergilenen eserlerinin ağırlıklı bölümünü, Osmanlı tarihi, turizm ve dini yayınların oluşturması, Türkiye edebiyatının önde gelen, yayınevi, eser ve yazarlarının yok denecek kadar az olması dikkat çekiyor.
Açılışı Kültür ve Turizm Bakanı Yardımcısı Prof. Dr. Haluk Dursun ve Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürü Hamdi Turşucu‘nun katılımıyla yapılan standta bu yıl “Troya Yılı“nın tanıtımına ağırlık verilecek. Bu kapsamda düzenlenen toplantılara konuşmacı olarak da Prof. Dr. İlber Ortaylı ve Troya Kazıları Başkanı Prof. Dr. Rüstem Aslan katılıyor. Türkiye mutfağının tanıtımına yönelik sunumlar da Türkiye standının programında yer alıyor.
Yine Turizm ve Kültür Bakanlığı‘nın organizesiyle fuarın çocuk kitapları bölümünde de ayrı bir Türkiye Ulusal Standı bulunuyor. Fuara Belge, Ayrıntı, Alevi Yayınevi gibi kendi standlarını açarak katılan yayınevleri de var.
İnsan Hakları Beyanamesi‘nin 70. yıldönümüyle ilgili etkinlikler, esas olarak fuar yönetiminin çeşitli Alman yayın kurumlarıyla birlikte “On the same Page“ başlığı altında organize ettiği programda yer alıyor. Bunların önemli bir bölümü Türkiye ile ilgili…
Örneğin “Özgürce konuşma hakkı – Avrupa’da basın özgürlüğü“ konulu toplantının konuşmacılarından biri hapisten çıktıktan sonra Frankfurt‘a yerleşen Yazar Aslı Erdoğan. Bir diğer toplantının başlığı “Söz ve Özgürlük İçin – Deniz Yücel Konuşuyor“. Benzer başlıklı bir diğer toplantıyı da Uluslararası Af Örgütü düzenliyor. Deniz Yücel ayrıca “Türkiye’de basın özgürlüğü“ konulu toplantıya da Almanya Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Michael Roth ve Alman PEN‘i Başkanı Regula Venske‘yle birlikte katılacak.
Konuşmacıları arasında Türkiye’en kimse yok ama bir diğer toplantının konusu da Türkiye: “Demokrasi devre dışı mı? Türkiye’de medyanın ve yargının geleceği“ başlıklı toplantıya konuşmacı olarak Avrupa Yargıçlar Birliği Başkanı Jose Igreja Matos, Alman Yayıncılar Birliği Genel Müdürü Alexander Skipis, İsviçre’den Federal Yargıç Thomas Stadelmann katılıyor.
Bir diğer toplantıda Gazeteci Osman Okkan (Kültür Forum Türkiye – Almanya) ve Pitt von Bebenburg (Frankfurter Rundschau), ömür boyu hapis cezasına çarptırılan Gazeteci-Yazar Ahmet Altan‘ın hapishanede yazdığı ve Almanya’da yayınlanan kitabı “Dünyayı Bir Daha Görmeyeceğim“ üzerine, “Deutschlandfunk“ radyosu moderatörü Angela Gutzeit‘in sorularını yanıtlayacaklar.
Suudi Arabistan da gündemde
Frankfurt Kitap Fuarı boyunca yayıncılık dünyasının çeşitli alanlarında verilen çok sayıda ödül de sahibini buluyor. Bu ödüllerden biri de Suudi Arabistan‘da yazdığı yazılar nedeniyle hapse atılan ve kırbaç cezasına çarptırılan gazeteci Raif Badawi adına verilen “cesur gazetecilik ödülü“. Friedrich – Neumann Vakfı tarafından bu yıl dördüncü kez verilecek ödülün sahibi Ürdün’de faaliyet gösteren “Araştırmacı Gazetecilik için Arap Muhabirler“ (ARIJ – Arap Reporters for Investigative Journalists) olacak.
Türkiye’de kısa bir süre önce Suudi Arabistan İstanbul Başkonsolosluğu‘nda “kaybolan“ gazeteci Cemal Kaşıkçı‘yla ilgili haberler nedeniyle bu ödül törenini önceki yıllara göre daha fazla ilgi görmesi bekleniyor. Raif Badawi ödülü geçen yıl da o günlerde hapiste olan Araştırmacı-Gazeteci Ahmet Şık‘a verilmişti.
Türkiye‘yle ilgili kitaplar
Fuarda bu yıl Türkiye‘yi konu alan yeni yayınlar ve bunlarla ilgili tanıtım toplantıları da gerçekleştirilecek. Bunlardan biri “Nach dem Putsch“ (Darbeden Sonra) başlığı altında yayınlanan seçki. İlker Ataç, Volkan Ağar ve Michael Fanizadeh tarafından yayınlanan ve 15 Temmuz darbe girişiminden sonraki gelişmeleri konu alan 16 makalenin yer aldığı kitabı konu alan iki ayrı toplantı düzenlenecek.
Kitap fuarı vesilesiyle Frankfurt, bir hafta boyunca bir “kültür başkenti“ olacak. Akşam saatlerinde kent içindeki birçok mekan çeşitli kültür girişimlerinin organize ettiği toplantılarda yüzlerce yazar, kitapseverlerle biraraya gelecek. Fuar kapsamında toplam 4 bine yakın okuma, söyleşi, panel, kültürel programlar gibi etkinlikler gerçekleştirilecek.