Owen Jones/The Guardian
Yoksulların hayatlarının daha az değerli sayıldığı o kadar yaygın bir şekilde anlaşılıyor ki, bunu söylemek neredeyse basmakalıp geliyor. Ancak bilinçaltında pasif bir şekilde kabul edilmesi de Kovid-19 felaketimizde kilit rol oynadı. Salgının resmi olarak ele alınmasına ilişkin bu haftaki meclis soruşturması, salgını tarihimizdeki “en önemli halk sağlığı başarısızlıklarından biri” olarak nitelendirdi.
Örneğin, yetersiz salgın planlaması için İngiliz istisnai anlayışı suçlansa da, bu önlenebilir ulusal felaketin gerçek nedenleri yeterince incelenmiyor. “Mevcut sosyal, ekonomik ve sağlık eşitsizliklerinin” şiddetlenmesi nedeniyle “Siyah, Asyalı ve azınlık etnik topluluklardan (BAME) insanlar arasında kabul edilemez derecede yüksek ölüm oranları” olduğu vurgulanırken bunun kendisinin Kovid-19 bulaşmasına müsamaha gösterilmesine yol açtığı gizleniyor. Başından beri, koronavirüsün en yaygın olarak yoksul Britanyalılar arasında altta yatan sağlık koşullarına sahip olanları orantısız bir şekilde vuracağı yaygın olarak biliniyordu. Ve böylece ortaya çıktı: örneğin, 65 yaşın altındakiler için ölüm oranları, en yoksul bölgelerde en varlıklı bölgelere göre 3,7 kat daha yüksekti. Bu virüs yoksulların hayatlarını bu kadar hedef yere hedef almasaydı ve daha çok fırsat eşitlikli bir katil olsaydı, hükümetin tepkisinin aynı olacağına kim inanırdı? Sadece ilk sokağa çıkma yasağında değil, Acil Durumlar için Bilimsel Danışma Grubu’nun (SAGE) geçen yıl Eylül ayında felaketten kaçınmak için ikinci bir sokağa çıkma yasağı tavsiyesini görmezden gelmeden önce bu kadar uzun süre bekler miydi? Muhafazakarların güney bölgelerindeki zenginlerin binlercesi ölüyor olsaydı, Boris Johnson gerçekten kısıtlamaları yeniden uygulamak yerine “cesetlerin üst üste yığılmasına yeğlerim” diyebilir miydi?
Muhafazakarların delegelerine kongrede neden bu kadar çok kişinin öldüğünü sorduğumda, partide daha üst düzey birçok kişi tarafından özelde paylaşıldığını hayal edebileceğiniz samimi açıklamalar yaptılar: “kendini yok etme” alışkanlıkları bazı insanları Kovid’e yenik düşmesine yol açtı. Muhafazakar ideolojinin temel taşlarından biri, elbette, toplumu etkileyen hastalıkların bireysel başarısızlıklardan ve kötü kişisel seçimlerden kaynaklanmasıdır: Bu, yoksullukla bağlantılı temel sağlık koşulları için geçerlidir. Yöneticilerimiz – özellikle Hazine Bakanı Rishi Sunak – bir halk sağlığı krizinin yayılmasına izin vermek ekonomi için daha zararlı olsa da, tecrit önlemlerinin ticari çıkarlara zarar veren bir hakaret olduğuna inanıyordu. İşletmeler pahasına İngiltere’nin en savunmasız insanlarının çevresine bir güvenlik kordonu dayatmak, onlar için özel bir hakaretti. Kovid-19’un ana kurbanları Muhafazakarlar için önemli olan ölüm hiyerarşisinde üst sıralarda yer almadığı için gerekli kesin adımlar defalarca ertelendi.
Aslında bu, bu ülkede en yoksul insanların ölümlerine nasıl müsamaha gösterildiğinin uç bir örneğidir. Salgın toplulukları mahvetmeden çok önce, İngiltere’nin zenginleri ve fakirleri arasındaki yaşam beklentisi süresi farkı genişliyordu: en fakir bölgelerdeki erkeklerin beklenen yaşam süreleri zenginlerinkinden dokuz yıl daha kısaydı. Parlamento raporunun tespit ettiği gibi, kötü konut koşulları, azınlıklardan insanlar arasında daha yüksek Kovid ölüm oranlarında rol oynadı. Normal zamanlarda bile, iyi standartları karşılamayan beş İngiliz evinden biri, küf, rutubet veya soğuğa maruz kalma yoluyla genel olarak daha yoksul sakinlerin sağlığını kötüleştirir. Grenfell felaketi bu krizin bir başka aşırı örneğiydi: yanan kulenin işçi sınıfı sakinlerinin evlerinin bir yangın tehlikesi olduğuna dair uyarıları tekrar tekrar göz ardı edilmişti – eğer bina hali vakti yerinde profesyonellerle lüks daireleriyle dolu olsaydı durum böyle mi olurdu?
Yoksulluk ve ruh sağlığı arasındaki bağlantı uzun zaman önce kurulmuştur. Stres tek başına yaşam süremizi kısaltırken, depresyon ve kaygının sigaradan alkole ve diğer ilaçlara kadar kendi kendine zararlı ilaçlara yol açması daha olasıdır. Bunu biliyoruz, ancak hükümet evrensel kredi yardımında kesintiye giderek, zaten zorlananları ölümcül yoksunluğa sürüklerken, akıl sağlığı hizmetleri yetersiz kaynaklara sahip olmaya devam ediyor. Salgın sırasındaki hükümet başarısızlıkları daha yoksul emeklilerin toplu ölümüne yol açarken, bu felaket gelmeden önce de zaten her kış 24 bin önlenebilir ölüm yaşanıyordu- Finlandiya’nın iki katı. Neden? Çünkü kurbanları fakir olduğundan ve bu nedenle kolayca göz ardı edildiğinden dolayı yakıt yoksulluğunun insani maliyetini tolere ediyoruz.
Parlamento raporunun bize söylediği gibi, salgının ağır ölüm bilançosu önlenebilirdi. Bu olmadı, çünkü hükümet, Britanya’nın yoksul insanlarının önlenebilir ölümlerini normal zamanlarda bile görmezden gelmenin siyasi olarak caiz olduğunu zaten biliyordu. Bu virüs en ölümcül sonuçlarını aynı yoksul topluluklar üzerinde yoğunlaştırmamış olsaydı, hükümetin eylemi daha hızlı ve daha kararlı olurdu ve daha pek çoğu hayatta kalabilirdi. Ne kadar çok araştırma yapılırsa yapılsın, ne kadar uzun sürerse sürsün, hangi sonuçları benimserlerse alsınlar, bu gerçeği inkar etmek imkansız olarak kalacaktır.
Çeviren: Haldun Sonkaynar
