Şirketlerdeki BR temsiliyeti azalıyor. Tanınmış büyük Alman otomobil şirketlerinin BR başkanlarına karşı yenilenen yolsuzluk iddialarından bu yana, işgücüyle temasını kaybeden ve işçileri temsil konusundaki kendilerine özgü fikirlerini uzmanca temsiliyete indirgeyen işten muaf ‚BR prenslerinin‘ temsiliyet tarzı hakkında ise bir tartışma yaşanmadı.
Genelde şu varsayılıyor: İşten muaf tutulan işyeri işçi temsilciliği (BR) üyeleri, şirket çıkarlarının temsili için ’24 saat‘ çalışan kişilerdir. Temsilciliğin diğer üyeleri yalnızca belirli durumlarda işten muaf tutulurlar ve bu nedenle görevlerini yerine getirmek için önemli ölçüde daha az zamanları vardır. Metal sektöründe BR üyesi Tobias Salin, Express dergisinde yapılan röportajda başka türlü BR üyeliği de yapılabileceğini anlattı.
Metal endüstrisinde yaklaşık bin çalışanı olan bir şirkette BR üyesisiniz. Muaf olmasanız da, çalışma saatlerinizi neredeyse yalnızca BR çalışmalarına harcıyorsunuz. İş tüzüğü bunu sağlıyor mu? Öyleyse sizi işten muaf tutulan bir BR üyesinden ayıran nedir?
Tobias Salin: İşyeri Teşkilat Yasası’na göre (Bölüm 37.2), tüm işyeri işçi temsilciliği üyelerinin, görevlerini gerektiği gibi yerine getirebilmek için ücretlerini düşürmeden kendilerini mesleki faaliyetlerinden muaf tutma seçeneği vardır. BR’nin görevlerini biraz daha derinine inerseniz, çok sayıdaki görevin asla yalnızca „muaf işyeri konseyleri“ (Bölüm 38) tarafından gerçekleştirilemeyeceğini hemen fark edersiniz. Bin çalışanla, üçü BetrVG’ye göre tamamen işten muaf olan 15 seçilmiş BR üyesi hakkına sahipsiniz. Bu, üç kişinin BR çalışmaları hakkında şirkete bir hesap vermek ve bu çalışmanın neden gerekli olduğunu açıklamak zorunda olmadığı anlamına gelir. Kalan on iki kişi, BR çalışması için her zaman üstlerinden izin almak zorundadır ve şirket ayrıca, şu anda BR çalışmasının gerekli olup olmadığını sorgulayabilir. Bu, işten muaf tutulanların tüm konularda çalıştıkları ve geri kalan üyelerin yalnızca BR toplantılarına katıldığı anlamına gelebilir. Orada aslında sadece işten muaf tutulan temsilcilerin hazırladığı şeyler tartışılıyor ve oylanıyor. Bana göre, bu şekilde iyi bir BR çalışması hiç de mümkün değil. Seçildiğimden beri, işçi arkadaşlarımın sorun ve görüşlerini ve ayrıca bir BR üyesi olarak görevlerimi tanımak için başlangıçta haftada iki ila üç tam gün işten muaf tutularak BR çalışması yaptım ve bilgi ve deneyimler sayesinde BR toplantılarında makul kararlar verebileceğime ikna oldum. Zamanla, görevlerimin çokluğu BR için çalışmak için haftada 35 saat izin almamı gerekli kıldı. Muaf tutulan BR üyelerinden farkım bölümümde mesleki çalışmamdan muaf tutulmam için her seferinde izin almam gerektiğiydi ve bu da sermaye temsilcileriyle sık sık tartışmama neden oldu.
Sizi tüm gün meşgul eden hangi BR görevleri var?
İşyerinde düzenli olarak dolaşmaya çalışıyorum ve bölümümdeki yaklaşık 200 işçiyle gerçekten konuşuyorum, işyerlerine bakıyorum. Bu aynı zamanda İşyeri Teşkilat Yasası’nın (85. Madde Şikayet Hakkı ve Bölüm 86a Çalışanların Öneride Bulunma Hakkı) kapsamındadır. Çoğu zaman işçilerin işyeri sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi, tatilleri, maaşları veya işlerinden dolayı sağlık sorunları hakkında soruları olur. Sonra ’sorunu nasıl çözebiliriz‘ diye araştırırım. Bunu yaparken bir temsilci olarak onların adına değil, meslektaşlarımla birlikte hareket etmeye ve birlikte hareket edebilmek için haklarımızı, doğru muhatapları ve etkili baskı araçlarını bulmaya çalışırım. Örneğin, kötü planlama veya malzeme eksikliği nedeniyle zaman zaman vardiyalar kısa sürede iptal edilir ve vardiya başladıktan hemen sonra insanlar tekrar evlerine gönderilir. Genel toplu sözleşme, böyle bir durumda şirketin kaybedilen çalışma saatlerini ödemesini şart koşuyor. Bir keresinde bu pasajı bastırdım ve etkilenen bir bölümdeki tüm işçilere dağıttım. Sonuç olarak, insanlar arıza nedeniyle eve gönderildiklerinde çalışma saatlerinden düşülmemesinde ısrar ettiler.
Ayrıca çeşitli konularda danışma saatleri de (§ 39) sunuyorum. 2018’den bu yana, özel bir ödemenin sekiz gün daha fazla tatile dönüştürülmesini ve düzenli bireysel çalışma saatlerinin geçici olarak azaltılmasını, istenildiğinde eski çalışma satlerine geri dönülmesini ve böylece örneğin iki yıl boyunca dört günlük bir iş haftasına sahip olmayı garanti eden bir toplu iş sözleşmesi bulunmakta. Bu yeni toplu sözleşme için her yıl 100’den fazla iş arkadaşımın yararlandığı danışma saatleri sunuyorum.
Yine, tüm yeni meslektaşlarımız için ‚hoşgeldin turları‘ düzenlemeye ve onları hakları konusunda bilgilendirmeye, hangi toplu sözleşmelerin geçerli olduğunu, BR’deki irtibat kişilerinin kim olduğunu ve sendikaların ne gibi bir rol oynadığını açıklamaya çalışıyoruz. Bu turlar ayrıca hazırlık ve takip süresi gerektirir.
Sonra tabi ki günlük işler var. ‚İşyeri, Personel, Halkla İlişkiler ve Eğitim Komitesi’ndeyim. Burada düzenli toplantılar yapılıyor ve ardından tabii ki komitelerden gelen konuların ele alınıyor. Örneğin, iyi bir eğitimin sağlanması için eğitmenler, gençlik ve çırak temsilcileri ve çırakların kendileriyle düzenli görüşmeler. Veya yeni işe almalar, işten çıkarmalar, transferler, BR’nin kararlara katılma hakkına sahip olduğu personel komitesi için yeniden gruplandırma veya üç ayda bir gerçekleşen, tüm çalışanların davet edildiği işyeri toplantılarının planlanması ve uygulanması. Bunlar işyeri işçi temsilciliğinin çalışmaları konusunda hesap vermesine hizmet eder. İşyeri Teşkilat Yasası’nın sunduğu tüm olanakları tüketmek zorunda kalmadan, çalışma haftamı kesinlikle sorunsuz bir şekilde dolduruyorum. Ancak İşyeri Teşkilat Yasası’nın beraberinde getirdiği engellerin ne olduğu da tartışmaya değer.
Şirket ve amirleriniz, „gerçek“ işyerinizde az bulunmanızı hoş karşılamıyorlardır herhalde. Üzerinizde bir baskı var mı?
Her durumda, baskı var. Çeşitli üst düzey yöneticilerle, personel bölümünün temsilcileriyle ve fabrika yönetimiyle BR çalışmam konusunda bir dizi personel görüşmesi yaptım. IG Metall ve diğer BR üyesi arkadaşlarım bu tartışmalarda beni her zaman aktif olarak desteklediler ve çalışmamın neden gerekli olduğunu vurguladılar. BR çalışmasının ne kadar önemli olduğunu kendileri bildikleri için doğrudan üstlerimle hiçbir zaman sorun yaşamadım. Ama fabrika yönetimi bir kez hakkımda işten çıkarma davası bile açtı, ciddi anlamda benden kurtulmak istediler. BR’deki çalışmamın, şirket dışındaki siyasi angajmanımın veya diğer şeylerin bu girişimde ne kadar rolü olduğu yoruma bağlı. Ama bu bir gözdağı verme girişimiydi ve bir süreliğine fabrika binasına ancak sınırlı bir şekilde girebildim. Tabii ki, bu benim BR çalışmamı engelledi. Ama sonunda şirketten ve dışardan birçok insan dayanışma gösterdi ve mahkemeyi kazandık.
Ya iş arkadaşlarınız? „Hiçbir şey yapamadığınız“ için güvensiz bakışlarla karşılaşıyor musunuz?
Bu zaten benim BR çalışmamın başında vardı. Başka bir deyişle, „İşten muaf tutulmadan önce işlerini yapıp bitirmeli“ veya “Bütün gün orada ne yapıyorsun? Kahve mi içiyorsun?“ gibi yorumlar. Son birkaç yılda, BR için çalışmanın onlar için makine başında olmamdan çok daha faydalı olduğunu duydum. Birlikte çok şey başardık ve birçok soruyu netleştirebildik veya sorunları çözebildik. Bu tür deneyimler kesinlikle bana güç veriyor ve stresli çalışmaya değdiğini gösteriyor. Bununla birlikte, meslektaşlarımın kendi çıkarlarını savunması, örneğin sendika emsilciliği çalışmasıyla ilgilenmeleriveya bir sonraki BR seçimlerinde kendilerini aday göstermek istediklerini söylemeleri en iyisi.
(Çeviren: Semra Çelik / Röportaj Stefan Schoppengerd tarafından Express dergisi için yapılmıştır. Sayı 10/2021 / www.express-afp.info)
