Mahmut Algünerhan / Oslo
İskandinav ülkelerinin başbakanları 15 Ağustos’ta Oslo’da Almanya Başbakanı Olaf Scholz ile bir araya geldi. Yenilenebilir enerji ve savunma işbirliği konularının ele alındığı toplantıda, Rus turistlere vize verilip verilmeyeceğiyle ilgili soru, toplantıya katılanlar arasında görüş ayrılığına neden oldu.
Toplantıya İsveç Başbakanı Magdalena Andersson, Finlandiya Başbakanı Sanna Marin, Norveç Başbakanı Jonas Gahr Store, Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen, İzlanda Başbakanı Katrin Jakobsdottir ikatıldılar.
Oslo’da Munch Müzesi’nde yapılan görüşmede başbakanlar arasında büyük ölçüde anlaşma sağlandığı, ancak Rus turistlerinin Avrupa ülkelerine girişine izin vermeme önerisi konusunda farklı görüşleri ortaya çıkardı.
Toplantıyı tarihi olarak nitelendiren Norveç Başbakan Jonas Gahr Store, “Rusya’nın Ukrayna işgali, İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliği, iklim ve enerji krizi, İskandinav (Kuzey) işbirliğini belki de hiç bu kadar önemli kılmadığını” söyledi.
Scholz ise “Bu Rus halkının savaşı değil, Putin’in savaşı” diyerek Rus turistlere Schengen vizesinin verilmemesi önerisini eleştirdi.
Daha fazla enerji üretmeli
Toplantının en önemli konulardan bir diğeri elektrik ve enerji konusu oldu. İskandinav ülkelerinin başbakanları ile Alman başbakanı, daha sürdürülebilir bir elektrik ağına sahip olmak ve Rus gazını aşamalı olarak kaldırmak için yenilenebilir enerji geliştirme konusunda hemfikir oldular.
Norveç Başbakanı Store “Hiçbir Avrupa ülkesi bu konuda ada olamaz. İç içe geçmiş bir ağın parçasıyız ve makul elektrik fiyatlarına sahip olmak için çözümler bulmalıyız. Denizde rüzgar ve güneş enerjisi geliştirmek ve Norveç’te hidroelektrik enerjiyi daha verimli hale getirmek de dahil olmak üzere, daha fazla enerji üretmeliyiz” diyerek, “Almanya’nın Norveç’in Avrupa’daki en önemli ortağı olduğunu ve Scholz’un ziyaretinin Avrupa tarihinde bir dönüm noktası olduğunu” söyledi.
Scholz ise “Rus fosil enerjisine bağımlı olmamak için yeni enerji kaynakları bulmalıyız. Ama aynı zamanda geleceğe hazırlanmalı ve yenilenebilir enerji geliştirmeliyiz”dedi.
Norveç ve Alman başbakanları ayrıca iki ülkenin hidrojen, karbon yakalama ve depolama, açık deniz rüzgarı ve pil üretimi alanlarında da işbirliğini geliştirebileceklerini de belirtiler.
Daha güçlü güvenlik işbirliği
Kuzey ülkeleri daha güçlü savunma ve güvenlik işbirliğine yönelik ortak olarak bir deklarasyon üzerinde de anlaştılar. Deklarasyonun, İsveç ve Finlandiya’nın yakında çıkacak olan NATO üyeliğinin yanı sıra Danimarka’nın AB’nin ortak savunma politikasına katılma dönemin de geldiği ve özellikle bu ülkelerin üç alanda işbirliğini güçlendireceğini gösteriyor. Bunlar hava savunması, tatbikatlar ve lojistik alanları olacak.
Norveç devlet kanalı NRK’nun haberine göre bu alanlar şöyle açıklanıyor: Hava savunması ile İskandinav ülkeleri birlikte yüzlerce savaş uçağı gücüne sahip olacak. Ayrıca hava sahasını durumsal olarak daha iyi anlayacak ve birbirlerinin hava üslerini daha kolay kullanacaklardır.
Ortak talim ve eğitim geliştirilecek. Norveç Savunma Bakanı Bjorn Arild Gram haziran ayında hükümetin “Cold Response”tatbikatını bir “Kuzey Cold Response tatbikatına” dönüştüreceğini duyurmuştu. Bu yıl Mart ayında Norveç’te düzenlenen Cold Response tatbikatı, ittifakın şimdiye kadarki en büyük tatbikatlarından biri oldu ve 30 bin NATO askerini bir araya getirdi.
Geçen hafta Danimarka, Finlandiya, Norveç ve İsveç, savunma malzemesi ve donanım güvenliği konusunda anlaşmalar yapabilmek için bir çerçeve oluşturdu.
