Son BMW örneğinde görüldüğü gibi otomobil tekelleri daha ucuza mal olsun diye yedek parça firmalarını görevlendiriyorlar. Bir yedek parça firması siparişleri yetiştiremediğinde ise ana firmada üretim duruyor.
BMW’de yedek parça tedarik problemi üretimin durmasına neden oldu. Bu durum, esnek çalışma saatlerinin uygulandığı tekel patronları için değil ama çalışanlar için büyük problem.
Bavyera Motor İşletmeleri (BMW)‘nin Münih, Leipzig, Tiexi (Çin) ve Rosslyn (Güney Afrika) fabrikalarında birkaç gündür bantlar durdu. Nedeni, ana yedek parça firması Bosch’a bağlı çalışan İtalya’daki bir yedek parça firmasının direksiyon şanzımanı gönderememesi. Bu durum, malın tam zamanında yetiştirilmesinin ne kadar zor olduğunu bir kez daha ortaya koydu ama fatura yine işçilere ödetiliyor.
„NEFES ALAN FABRİKA“
BMW, Pazartesi günü, geçen günlerde çok sayıda aracın planlandığı zamanda üretilemediğini açıkladı. Bosch ise, problemin İtalya’daki adı açıklanmayan yedek parça firmasından kaynaklandığını bildirdi. Nasıl bir problem olduğu bilinmiyor. Bilinen faturanın yine işçiye kesildiği: yapılamayan üretimin önemli bir kısmı fazla çalışılarak telafi edilecek. Üretimin durmasından etkilenen işçiler çalışma süresi havuzunda biriken hesaplarından kullanarak ya da tatil haklarını kullanmaya zorlanarak evlerine gönderildiler, bir kısmı ise fabrikada bakım işlerinde çalıştırıldı. İşçiler, esnek çalışmaları sayesinde BMW patronlarının karlarının azalmasını engellemiş oldular.
Tekelde üretim ‚nefes alan fabrika‘ modeline göre yapılıyor. Siparişin fazla olduğu zamanlarda işçiler özel veya haftasonu vardiyalarıyla üretimin bir dakika dahi durmamasını sağlıyorlar. Fazla çalıştıkları süre çalışma süresi havuzuna ekleniyor. BMW’de bu yolla kişi başına 600 saat fazla çalışma normal. Kriz dönemlerinde ise havuzdaki fazla saatler harcanıyor, yani işçiler evlerine gönderiliyor. 2012 yılında tekel işyeri işçi temsilciliğiyle imzalanan sözleşmeye bağlı olarak tekel yönetimi böylesi zamanlarda vardiyanın kaç saat süreceğini belirliyorlar, vardiyaları günler, haftalar boyu iptal ediyorlar, işyeri tatili ilan edebiliyorlar. Bu sözleşme sayesinde tekel kar kaybı yaşamadan süreci atlatıyor.
KABUL EDİLEMEYECEK PERSONEL POLİTİKASI
Nefes alan fabrikanın temelini kabul edilmesi mümkün olmayan bir personel politikası oluşturuyor. Tekelde sözleşmeli çalışan işçilerin sayısı üretim ortalamasına gore değil en az üretim yapılan zamana gore belirleniyor. İhtiyaca göre, gerekmediğinde kolayca kapının önüne konabilecek taşeron firma işçileri ve kiralık işçiler alınıyor. Çalışma süresi havuzları ve vardiyaların iptal edilmesi gibi BR’nin desteğiyle hayata geçirilmiş olan esneklikler de patronun işini kolaylaştırıyor.
Darmstadt Teknik Üniversitesi sosyologlarından Dr. Ulrich Brinkmann bunu ‚piyasa sınırının kaydırılması‘ olarak niteliyor. Pazarın yönlendirme mantığı işveren sınırında kalmıyor, üretim sürecine kaydırılıyor. Böylece güncel durumda BMW’de görüldüğü gibi yedek parça iletilememesinin yükü işçilerin sırtına vuruluyor.
FATURA İŞÇİYE KESİLİYOR
Risk olasılığı giderek arttığı için patronlar açısından faturanın işçilere kesilmesi çok önemli. Çok eskiden otomobillerin her parçası aynı fabrikada üretilirdi. Şimdilerde hiçbir yerde böylesi büyük depolar yok. Yedek parçalar, işçiler bantta çalışırken iletiliyor ve hemen montajı yapılıyor. Tek sorun yedek parçanın vaktinde iletilmeme ihtimali. Yedek parça bir saat bile gecikse üretim altüst oluyor.
Buna ek olarak tekellerin daha ucuza mal olacağı için tek bir yedek parça firmasıyla anlaşması, bu firmanın değişik otomobil modelleri için aynı yedek parçayı üretmesi de risk olasılığının yükselmesine neden oluyor.
IG METALL’E ÇAĞRI
Ve otomobil firmalarının yedek parça firmalarına bağımlılığı artıyor. Geçen yıl Volkswagen ile Hastor firması arasındaki çatışmada Hastor’un kendine ait yedek parça firmaları ES Automobilguss ve Car Trim’in VW’ye gereken malı iletmelerini engellemesi büyük krize neden olmuştu. Bu nedenle VW şimdilerde Grammer AG yedek parça firmasının Hastor tarafından satın alınmasını engellemek için elinden geleni yapıyor.
Bu yeni bileşimde yedek parça firmalarında çalışan işçilerin grev yaparak büyük zarar verme gücü de artıyor. İşyeri İşçi Temsilcilikleri (BR) ve IG Metall, sürekli olarak esnekliği arttıracak araçlara onay vermek yerine bu güçten yararlanmalı.
Bosch yedek parça firmasını satın alıyor
BMW’de üretimin durmasına yol açan İtalyan yedek parça firması Bosch tarafından satın alınarak cezalandırılıyor. Böylece önümüzdeki dönemde üretimin pürüzsüz sürdürülmesi sağlanacak.
Teknoloji tekeli Bosch, yedek parça ilettiği BMW tekelinin çıkarlarını düşünerek döküm kılıf üreten firmayı üstlenmek üzere sözleşme imzaladı. 400 işçinin çalıştığı firmanın Bosch alüminyum döküm bölümüne dahil edileceği bildirildi.
Bosch menajerliği tarafından yapılan açıklamada ana müşterilerden olan BMW’nin krize girmeden üretime devam etmesinin kendileri açısından çok önemli olduğu, bunu garantilemek için yedek firma firmasını bünyelerine aldıkları belirtildi. Ancak satış işleminin pratiğe geçirilmesi için kartel komisyonunun onayını alması gerekiyor. Bosch bu hafta Bonn’daki kartel dairesine başvuruda bulunulduğunu, onay beklendiğini duyurdu.
Uzmanlar satın almanın bir sürpriz olmadığı görüşünde. Tekellerin yedek parça firmalarıyla en küçük meblağ için bile pazarlık yaptıklarını, firmanın zorlukla karşılaşması durumunda kurtardıklarını, zorluk çıkardığı zaman ise tazminat talep ettiklerini bildiriyorlar. BMW’deki üretimin durması nedeniyle tazminat alınacağından Albertini Cesare’nin satın alınmasının Bosch’a pek pahalıya mal olmayacağı da ifade ediliyor. (YH)
