Yücel ÖZDEMİR
Köln
ABD ve NATO ile Rusya arasında Ukrayna üzerinden yükselen tansiyon bugün Cenevre’de yapılan ABD-Rusya Zirvesi’nde masaya yatırılacak. ABD heyetine Dışişleri Bakan Yardımcısı Wendy Sherman, Rusya heyetine yine Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergej Rjabkow’un başkanlık edeceği zirvede asıl olarak Rusya’nın Ukrayna sınırına yaptığı askeri yığınak ve NATO’nun Doğuya genişlemesi ele alınacak.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, kısa bir süre önce ABD Başkanı Joe Biden ile video-konferans yoluyla yaptığı görüşmede, NATO’nun daha fazla Doğu’ya genişlemeyeceğine güvence verilmesini isteyerek, bunun kendileri için kırmızı çizgi olacağını ifade etmişti. ABD ise bu konuda bi güvence vermeye yanaşmıyor. Özellikle Ukrayna ve Gürcistan’ın NATO’ya üye yapılabileceğinin mesajını vermişti.
Ayrıca son haftalarda NATO ile Baltık ülkeleri Finlandiya ve İsveç arasındaki diplomasi trafiği de dikkat çekici. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, geçen hafta cuma günü yapılan NATO Dışişleri Bakanları Konferansı öncesinde Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niniistö ve İsveç Başbakanı Magdalena Andersson ile birer görüşme yaptı. AB üyesi olan her iki ülke NATO’ya “tarafsızlıklarını koruma” adına üye olmamıştı. Ancak, Rusya’dan gelecek tehditler gerekçe gösterilerek bu iki ülkenin kısa sürede NATO üyeliğinin de gündeme gelebileceği son günlerde basında işlenmeye başlandı. Finlandiya Cumhurbaşkanı Niniistö, yılbaşı konuşmasına bu konuya da yer vererek, “NATO üyeliği bizim elimizde” demişti. Finlandiya’nın Rusya ile 1340 km uzunluğunda sınırı bulunuyor. İsveç de son yıllarda NATO ile ortak çalışmayı derinleştirmeden yana.
NATO’nun daha fazla Doğu’ya genişlemesinde karşı çıkan Rusya’nın isim vererek bu iki ülkenin üyeliğine de itiraz etmesi durumunda bölgede tansiyonun daha da yükseleceğini gösteriyor.
CENEVRE’DEKİ UMUTSUZ ZİRVE
ABD ile Rusya arasında yükselen tansiyonu düşürme adına bugün Cenevre’de yapılacak zirveden olumlu bir sonucun çıkması ise sürpriz olur. Zira özellikle ABD tarafı, masaya Rusya’yı tehdit ederek oturdu. Zirveye saatler kala bir açıklama yapan ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, “Ukrayna’nın kafasına tabanca tutularak yapılan görüşmeden bir sonucun çıkması çok zor” diyerek Rusya’nın bugüne kadar izlemiş olduğu çatışmacı tavrından vazgeçmemesi durumunda bir ilerleme olacağını sanmadığını açık olarak ifade etti.
Blinken, Rusya’nın başlıca talepler olan Doğu Avrupa’ya yerleştirilen uzun menzilli silahlarının çekilmesi ve NATO’nun Doğu’ya açılmasının durdurulması konusunda bir güvence vermelerinin söz konusu olmadığını vurguladı. Bu durum, ABD’nin Doğu Avrupa üzerinden Rusya ile gerilimi arttırmaya niyetli olduğu şeklinde değerlendiriliyor.
Rusya tarafı ise görüşme öncesine Ukrayna ve Gürcistan’ın NATO’ya üye yapılmayacağı dair bir teminatın verilmesi çağrısında bulundu.
Putin ve Biden geçen yıl Cenevre’de bir araya gelerek söz konusu konuları ele almış, diyaloğun sürdürülmesi için bir güvenlik konferansının toplanmasına karar vermişti.
NATO-RUSYA KONSEYİ ÇARŞAMBA GÜNÜ TOPLANACAK
Cenevre’deki görüşmeden çıkacak sonucun büyük ölçüde çarşamba günü iki buçuk yıl arayla ilk kez bir araya gelecek NATO-Rusya Konseyi toplantısı için de önemli olacak. Konsey görüşmeleri, Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesine tepki olarak kesilmişti. Ayrıca NATO, bir süre önce karargahdaki bir çok Rus diplomatının akreditasyonu iptal etmişti. Buna tepki gösteren Rusya, NATO merkezindeki irtibat bürosunu kapatmış, görüşmeler için Brüksel’deki Rusya Büyükelçiliğini adres olarak göstermişti.
Cenevre’deki görüşmelerin sonucuna bağlı olarak Brüksel’de yapılacak NATO-Rusya Konseyi toplantısında da ilişkilerin nasıl sürdürülebileceği konusunda belirleyici olması bekleniyor. Geçen hafta toplanan NATO Dışişleri Bakanları toplantısında Rusya’nın Ukrayna sınırına 100 bin askeri yığmasının “reel olarak bir savaş durumu” oluşturduğu dile getirilmiş ve Cenevre’deki görüşmelerin sonucunda bağlı olarak harekete geçileceği ifade edilmişti.
Rusya-Batı ilişkileri kapsamında bir diğer önemli görüşme ise perşembe günkü Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) toplantısı olacak. Viyana’da yapılacak toplantıya bir çok Avrupa ülkesinin yanı sıra Rusya ve Ukrayna doğrudan katılıyor. Rusya-Batı geriliminin bu toplantıda da ele alınması bekleniyor.
